• Giới thiệu sơ lược hai tác giả: Năm sinh, quê quán, phong cách sáng tác.
• Giới thiệu hai tác phẩm: Hoàn cảnh ra đời, thể thơ, đề tài, chủ đề, cảm hứng chủ đạo.

• Nội dung: Bài thơ thể hiện tình cảm gì của tác giả, hiện lên khung cảnh gì?
• Nghệ thuật: Sử dụng ngôn từ, thể thơ, bút pháp, biện pháp tu từ như thế nào?

• Nội dung: Bài thơ thể hiện tình cảm gì của tác giả, hiện lên khung cảnh gì?
• Nghệ thuật: Sử dụng ngôn từ, thể thơ, bút pháp, biện pháp tu từ như thế nào?

• Tương đồng: đề tài, chủ đề, (có thể là thể thơ),…
  → Nhận xét có ảnh hưởng sâu sắc như thế nào đối với người đọc.
• Khác biệt: tư tưởng, tình cảm, hoàn cảnh ra đời,…
  → Tạo nên dấu ấn riêng dẫu cùng đứng trên một mảnh đất.
• Mở rộng: So sánh với thêm một tác phẩm hoặc đối chiếu hiện thực cuộc sống.

1. Mở bài

Có hai cách mở bài:

a. Cách 1:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm thứ nhất.
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm thứ hai.
- Dẫn dắt đến vấn đề cần so sánh (hai đoạn thơ, hai đoạn văn, hai chi tiết...). Thông thường, có thể sử dụng câu chuyên như: Tuy sáng tác ở hai giai đoạn vãn học khác nhau (hoặc tuy phong cách nghệ thuật khác nhau...) nhưng cả hai tác phẩm đều hướng đến thể hiện...

b. Cách 2:
- Dẫn dắt từ vấn đề chung, điểm chung của hai đối tượng.
- Sau đó dẫn dắt đến từng đối tượng, trích dẫn văn bản
Ví dụ: Nỗi nhớ là đề tài bất tận của thơ ca. Cùng viết về nỗi nhớ, trong bài thơ A của B có viét.. .trong bài thơ C của nhà thơ D có viết:...

2. Thân bài: Người viết cần đảm bảo đủ bốn luận điểm cơ bản sau:

* Luận điểm 1: Khái quát chung
- Nêu ngắn gọn, khái quát về giá trị nội dung của tác phẩm thứ nhất.
- Nêu ngắn gọn, khái quát về giá trị nội dung của tác phẩm thứ hai.
(Nếu là hai đoạn văn bản thuộc cùng một tác phẩm thì sẽ giới thiệu khái quát giá trị nội dung của tác phẩm).

* Luận điểm 2: Làm rõ đối tượng so sánh thứ nhất.
Sử dụng chủ yếu là thao tác lập luận phân tích, bám sát văn bản để làm sáng tỏ đối tượng so sánh thứ nhất.

* Luận điểm 3: Làm rõ đối tượng so sánh thứ hai.
Sử dụng chủ yếu là thao tác lập luận phân tích, bám sát văn bản để làm sáng tỏ đối tượng so sánh thứ hai.

* Luận điểm 4: Nhận xét nét tương đồng và khác biệt:
+ Điểm tương đồng: Tương đồng về nội dung; tương đồng về nghệ thuật (nếu một cách ngắn gọn, không cần phân tích kĩ, sẽ dễ bị lặp ý)
+ Điểm khác biệt: Khác biệt về nội dung, khác biệt về nghệ thuật
+ Lí giải sự khác biệt: những nguyên nhân thường gặp là do bối cảnh văn hóa, xã hội, lịch sử, do phong cách nhà văn, quan điểm sáng tác.

3. Kết bài:
Khẳng định vấn đề nghị luận, khẳng định giá trị của tác phẩm (hai tác phẩm). Có thể nếu cảm nghĩ riêng của bản thân

a. Mở bài: Giới thiệu ngắn gọn về hai bài thơ và nêu cơ sở lựa chọn để so sánh, đánh giá.

b. Thân bài:

Có nhiều cách trình bày nội dung so sánh, đánh giá. Người viết cẩn linh hoạt trong việc lựa chọn cách trình bày phù hợp với hiểu biết và hứng thú của bản thân, điểu này sẽ góp phần quan trọng vào thành công của bài viết. Có thể triển khai các nội dung so sánh, đánh giá theo những cách sau:

- Cách 1: Lân lượt phân tích từng bài thơ, sau đó chỉ ra điểm tương đồng, sự gặp gỡ và những điểm khác biệt, lí giải nguyên nhân của sự tuơng đồng và khác biệt đó; đồng thời đánh giá về giá trị và đóng góp của mỗi bài thơ. Cách này dễ làm nhưng nhiều khi bị trùng lặp ý và mục đích so sánh không được làm nổi bật.

- Cách 2: Phân tích bài thơ thứ nhất theo các phương diện đã xác định, khi phân tích bài thơ thứ hai sẽ so sánh với bài thơ thứ nhất theo từng phuơng diện và lí giải nguyên nhân của những điểm tương đồng và khác biệt giữa hai bài thơ, từ đó, đánh giá về giá trị và đóng góp của mỗi bài thơ. Cách này cũng dễ thực hiện và tránh bị trùng lặp, thể hiện được ý so sánh, nhưng mạch so sánh khi trình bày bài thơ thứ nhất dễ bị chìm.

- Cách 3: So sánh lần lượt các phương diện đã lựa chọn đối với hai bài thơ, chỉ ra điểm tương đồng và khác biệt; lí giải nguyên nhân sự tương đồng và khác biệt đó; đánh giá về giá trị và đóng góp của mỗi bài thơ từ các nội dung so sánh. Cách này làm nổi bật được tính chất so sánh nhưng dễ làm mờ tính liền mạch, chỉnh thể của mỗi bài thơ, đòi hỏi nguời viết phải có khả năng tư duy tổng hợp và lập luận chặt chẽ, có sự tinh nhạy trong phát hiện vấn để.

c. Kết bài: Khẳng định ý nghĩa của việc so sánh, đánh giá; nêu cảm nhận và ấn tượng của bản thân về các bài thơ.

Mở bài:

Giới thiệu hai tác phẩm thơ sẽ so sánh, đánh giá
Nêu vấn đề, khía cạnh cần so sánh, đánh giá

Thân bài:

1. Giới thiệu chung về hai tác phẩm (hoàn cảnh ra đời, đề tài, vị trí trong nền văn học,…

2. So sánh lần lượt các phương diện gắn với đặc trưng của thể loại thơ

Đề tài
Thể thơ, ngôn ngữ
Cái “tôi” trữ tình
Nhân vật (hoàn cảnh, vẻ đẹp ngoại hình, phẩm chất,…)
Bút pháp, cảm hứng nghệ thuật
Lưu ý:

Khi phân tích mỗi phương diện, cần chỉ ra: đâu là điểm giống nhau – điểm khác nhau của hai tác phẩm ở phương diện này.
Khi chỉ ra điểm giống nhau – khác nhau, cần lấy dẫn chứng chứng minh và bình luận, đánh giá.

3. Lí giải nguyên nhân của sự tương đồng

Nguyên nhân tương đồng: hai tác phẩm cùng đề cập một loại hiện tượng đời sống; hai tác giả có cùng quan điểm thẩm mĩ và cách tiếp cận hiện thực;…
Nguyên nhân khác biệt: mỗi nhà văn có quan điểm thẩm mĩ, cách tiếp cận hiện thực và cá tính sáng tạo riêng, mỗi nhà văn chịu ảnh hưởng của một truyền thống văn hóa, văn học khác nhau; đối tượng được miêu tả, cảm xúc được thể hiện ở mỗi tác phẩm có điểm đặc thù,..

4. Đánh giá, mở rộng:

Đánh giá chung về sự tương đồng, khác biệt giữa hai tác phẩm thơ.
Đánh giá về giá trị và đóng góp của mỗi bài thơ từ các nội dung so sánh.
Liên hệ mở rộng với những tác phẩm khác cùng đề tài, cùng giai đoạn sáng tác… để có cái nhìn khái quát về sự vận động của tiến trình văn học.

Kết bài: Khẳng định lại những giá trị chung và nét độc đáo ở mỗi tác phẩm & nêu cảm nghĩ về phong cách sáng tác của mỗi tác giả.