Bài soạn "Cô Tô" số 4

A – KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1.Tác giả:

Nguyễn Tuân (1910 – 1987) quê ở Hà Nội
Là nhân văn nổi tiếng, sở trường về thể tùy bút và kí
Từ những năm 30 của thế kỉ XX, Nguyễn Tuân bắt đầu viết văn và làm báo, chủ yếu đăng trên các báo, tạp chí
Từ 1937, ông chuyên sống bằng nghề viết văn và nổi tiếng từ 1938, 1939 với Một chuyến đi, Vang bóng một thời,...
Ông được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996
Phong cách: độc đáo, tài hoa, sự hiểu biết phong phú nhiều mặt và vốn ngôn ngữ giàu có, điều luyện.
Những tác phẩm đã xuất bản: Ngọn đèn dầu lạc (phóng sự, 1939); Vang bóng một thời(truyện ngắn, 1940); Chiếc lư đồng mắt cua (tùy bút, 1941); Tóc chị Hoài (tuỳ bút, 1943);Tuỳ bút II (tuỳ bút, 1943),…

2. Tác phẩm:

Cô Tô là phần cuối của bài kí Cô Tô – tác phẩm ghi lại những ấn tượng về thiên nhiên, con người lao động ở vùng đảo Cô Tô
Hòa cảnh sáng tác: nhà văn Nguyễn Tuân sáng tác trong chuyến ra thăm đảo.
Thể loại: kí - thể văn tự sự viết về người thật việc thật, có tính chất thời sự và trung thành với hiện thực.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: Trang 91 sgk ngữ văn 6 tập 2

Bài văn có thể chia làm mấy đoạn? Nội dung chính của mỗi đoạn là gì?

Bài làm:
Bài văn có thể chia làm ba đoạn:
Đoạn 1: Từ đầu đến "theo mùa sóng ở đây".
=> Cảnh đẹp của Cô Tô sau trận bão đi qua.
Đoạn 2: Từ "Mặt trời lại rọi lên" đến "là là nhịp cánh".
=> Cảnh tượng tráng lệ và hùng vĩ khi mặt trời mọc trên biển.
Đoạn 3: Từ "Khi mặt trời đã lên" đến hết.
=> Cảnh sinh hoạt buổi sáng trên đảo Cô Tô.

Câu 2: Trang 91 sgk ngữ văn 6 tập 2
Vẻ đẹp trong sáng của đảo Cô Tô sau khi trận bão qua đi đã được miêu tả như thế nào? Em hãy tìm và nhận xét những từ ngữ (đặc biệt là tính từ), hình ảnh diễn tả vẻ đẹp ấy trong đoạn đầu bài.
Bài làm:
Vẻ đẹp của đảo Cô Tô sau khi trận bão đi qua được tác giả miêu tả qua các từ ngữ, hình ảnh đáng chú ý là:
Một ngày trong trẻo, sáng sủa;
Cây thêm xanh mượt;
Nước biển lam biếc đặm đà hơn;
Cát lại vàng giòn hơn;
Lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
=> Những từ ngữ, hình ảnh gợi tả cho thấy màu sắc trong sáng, khung cảnh bao la, vẻ đẹp tươi ngời của đảo Cô Tô để lúc bước vào tác phẩm, ta bắt gặp sự sống trong dạng thể vừa rất quen vừa mới sinh nở, rất lạ.

Câu 3: Trang 91 sgk ngữ văn 6 tập 2
Đoạn tả cảnh mặt trời mọc trên biển là một bức tranh rất đẹp. Em hãy tìm những từ chỉ hình dáng, màu sắc, những hình ảnh mà tác giả đã dùng để vẽ nên cảnh đẹp rực rỡ ấy. Nhận xét về những hình ảnh so sánh mà tác giả sử dụng ở đây.
Bài làm:
Đoạn tả cảnh mặt trời mọc trên biển là một bức tranh rất đẹp qua những từ ngữ chỉ hình dáng, màu sắc và những hình ảnh như:
chân trời, ngấn bể sạch như tấm kính lau hết mây bụi; mặt trời nhú lên dần dần, tròn trĩnh phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn; quả trứng hồng hào thăm thẳm và đường bệ đặt lên một mâm bạc đường kính mâm rộng bằng cả một cái chân trời màu ngọc trai nước biển hửng hồng; y như một mâm lễ phẩm...
Những từ ngữ, hình ảnh mà tác giả chọn lọc rất rực rỡ và tráng lệ thể hiện được rằng mặt trời mọc ở Cô Tô là một khung cảnh rộng lớn bao la và cùng với khung cảnh tráng lệ ấy là niềm giao cảm hân hoan giữa con người và vũ trụ.

Câu 4: Trang 91 sgk ngữ văn 6 tập 2
Cảnh sinh hoạt và lao động của người dân trên đảo đã được miêu tả qua những chi tiết, hình ảnh nào trong đoạn cuối bài văn? Em có cảm nghĩ gì về cảnh ấy?
Bài làm:
Cảnh sinh hoạt và lao động của người dân trên đảo đã được miêu tả qua những chi tiết, hình ảnh là:
Cái giếng nước ngọt ... cái sinh hoạt của nó vui như một cái bến và đậm đà mát mẻ hơn mọi cái chợ trong đất liền.
=> So sánh ngang bằng và không ngang bằng đã tạo nên một cảm nhận kỳ lạ. Giếng mà lại quan hệ tới bến và chợ ở đất liền!
Không biết bao nhiêu là người đến gánh và múc.
Từng đoàn thuyền, lũ con lành.
=> Hàng loạt các so sánh đã cho ta thấy cuộc sống thật bình yên, giản dị và hạnh phúc.
Đây là những cảnh sinh hoạt và lao động khẩn trương, tấp nập và là khung cảnh của cuộc sống thanh bình sau bão. Những hình ảnh này thể hiện sự đan quyện trong cảm xúc giữa cảnh và người, đồng thời thể hiện đặc sắc tình yêu Cô Tô của riêng một Nguyễn Tuân - "người đi tìm cái đẹp" toàn bích và hài hoà.

Luyện tập
Bài tập 1: trang 91 SGK Ngữ Văn 6 tập 2
Em hãy viết một đoạn văn tả cảnh mặt trời mọc (trên biển, trên sông, trên núi hay ở đồng bằng) mà em đã quan sát được.
Bài làm:
Trời tảng sáng. Tiếng gà gáy báo hiệu ngày mới đã đến. Xa xa, từng vệt năng màu đào đang dần dần hiện rõ. Ông mặt trời từ từ nhô lên phía cuối đường chân trời. Từng tia nắng sớm tỏa ra bốn phía. Làn sương mỏng bao quanh làng tan biến dần, thay vào đó là cái ấm áp của nắng. Nắng chiếu xuống cánh đồng lúa vàng ươm, trĩu bông khiến cho nó như được dát thêm một lớp mật vàng sánh đậm. Bầu trời trong, sáng hẳn lên. Tiếng chim hót râm ran trong khu vườn ven sông, tiếng ong bướm đuổi nhau trên những bông hoa chớm nở, tiếng mọi người xôn xao rủ nhau ra đồng tạo nên một bản nhạc bình yên của buổi sớm mùa hạ. Trên những luống rau xanh còn đọng lại hạt sương sớm, long lanh như hạt ngọc, đang phản chiếu màu của nắng, lấp lánh như sắc cầu vồng. Ông mặt trời đã thức giấc. Một ngày mới bắt đầu.

Phần tham khảo, mở rộng
Câu 1: Giá trị nội dung và nghệ thuật trong Cô tô của Nguyễn Tuân
Bài làm:
1. Giá trị nội dung
" Cô Tô" là một trong những đoạn trích xuất sắc nhất của tập ký cùng tên. Qua ngòi bút uyên bác, tài hoa lối sử dụng từ ngữ điêu luyện, chính xác và tinh tế nhà văn Nguyễn Tuân đã tái hiện thật sinh động vẻ đẹp của thiên nhiên đảo Cô Tô và cảnh sinh hoạt lao động của những con người nơi đây.
Bên cạnh đó, đoạn trích còn bộc lộ tấm lòng yêu thiên nhiên, tha thiết với những vẻ đẹp kỳ vĩ của đất nước, cũng như tấm lòng sâu nặng, ngợi ca của tác giả với vẻ đẹp của con người trong công cuộc lao động đổi mới và xây dựng đất nước.
2. Giá trị nghệ thuật
Miêu tả tinh tế, chính xác, từ ngữ giàu hình ảnh và cảm xúc
Những trường liên tưởng độc đáo, bất ngờ kết hợp với việc sự dụng đa dạng các biện pháp so sánh, ẩn dụ, …