Bài soạn "Luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm" số 1
I- Từ sự việc và nhân vật đến đoạn văn tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm
Đề số 1: chẳng may đánh vỡ một lọ hoa đẹp
Xây dựng đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố miêu tả và biểu cảm:
- B1: Sự việc chính do sơ ý làm vỡ lọ hoa.
- B2: Lựa chọn ngôi kể: ngôi thứ nhất
- B3: Xác định thứ tự kể:
+ Lọ hoa bị đánh vỡ trong trường hợp nào (thời gian, địa điểm)
+ Lọ hoa vỡ như thế nào
+ Mảnh vỡ được dọn ra sao
- B4: Xác định các yếu tố miêu tả và biểu cảm dùng trong đoạn văn tự sự sẽ viết
+ Hình dáng lọ hoa chưa vỡ
+ Hình dáng lọ hoa khi đã vỡ
+ Ý nghĩ sau khi làm vỡ lọ hoa
- B5: Viết thành đoạn văn theo những gợi ý ở trên
Đề số 2: Em giúp một bà cụ qua đường vào lúc đông người và nhiều xe cộ đi lại
- B1: Lựa chọn sự việc chính- giúp bà cụ qua đường lúc xe đông
- B2: lựa chọn ngôi kể- ngôi thứ nhất (có thể ngôi thứ 3)
- B3: Xác định thứ tự kể ( trình tự sự việc)
+ Hoàn cảnh gặp bà cụ muốn qua đường (địa điểm, thời gian)
+ Quá trình, hành động giúp bà cụ qua đường
+ Tâm trạng của bà cụ và bản thân em sau khi bà cụ qua đường
B4: Xác định các yếu tố miêu tả và biểu cảm dùng trong đoạn văn tự sự
+ Dáng đi, nét mặt của bà cụ
+ Bối cảnh xung quanh đông người và nhiều xe qua đường
+ Cảm nghĩ khi làm được việc có ý nghĩa
B5: Viết bài theo những dàn ý đã lập
Đề số 3: Em nhận được một món quà bất ngờ nhân ngày sinh nhật hay ngày lễ, tết.
- Bữa tiệc sinh nhật diễn ra với rất nhiều người, bố mẹ, ông bà, bạn bè,…
- Cả căn phòng được trang trí rất đẹp mắt, ấm cúng (miêu tả).
- Mọi người tặng em những món quà rất đẹp, em thấy vui mừng và biết ơn mọi người rất nhiều (miêu tả, biểu cảm).
- Những cây nến được thắp lên, em nhắm mắt lại và ước trong tiếng hát chúc mừng.
- Khi em mở mắt ra, trước mặt em là anh trai em, anh trai đi học xa nhà nhưng đã bí mật về để chúc mừng sinh nhật em.
- Em xúc động, reo lên sung sướng (biểu cảm) và chạy đến ôm chầm lấy anh.
Luyện tập
Bài 1 (trang 84 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)
Đóng vai ông giáo và viết một đoạn văn kể lại giây phút lão Hạc sang báo tin bán chó với vẻ mặt và tâm trạng đau khổ.
- Lão Hạc hàng ngày vẫn sang tỉ tê với tôi chuyện bán con Vàng, tôi biết lão yêu con Vàng như yêu chính đứa con, đứa cháu ruột của mình, chẳng đời nào lão chịu bán đâu. Thế mà sáng nay, lão vừa sang nhà tôi đã vội vàng báo ngay " Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ!" Lão cứ cố tỏ ra vui vẻ nhưng cái mặt cười như sắp mếu của lão khiến tôi thương lão vô cùng. Đang ngồi trò chuyện tự nhiên lão mếu máo khóc như con nít. Lão Hạc cứ tự trách mình và kể lại tỉ mỉ chuyện lão bán con chó. Lão tự tưởng tượng ra con Vàng trách lão tệ bạc, rồi cứ thế lão dằn vặt vì "đánh lừa một con chó".Tôi dù có an ủi thì lão vẫn cảm thấy chua xót và đau đớn khi bán cậu Vàng mà lão yêu quý.
Bài 2 (trang 84 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)
- Đoạn văn của Nam Cao đã kết hợp yếu tố miêu tả và biểu cảm ở:
"Lão cố làm ra vẻ vui vẻ. Nhưng trông lão cười như mếu và đôi mắt ầng ậng nước, tôi muốn ôm choàng lấy lão òa lên khóc.
… Lão hu hu khóc."
- Nhờ có sự kết hợp giữa yếu tố miêu tả và biểu cảm mà tác giả:
+ Khắc họa rõ nét một cách đặc sắc hình ảnh lão Hạc và những diễn biến tâm trạng phức tạp của nhân vật.
+ Người đọc cảm nhận rõ ràng nỗi đau, sự dằn vặt tới tột cùng cảm xúc khi phải bán "cậu Vàng"
+ Có hai lớp biểu cảm: của nhân vật "tôi" và của lão Hạc
