Bài soạn "Luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm" số 2
I. Từ sự việc và nhân vật đến đoạn văn tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm.
Câu 1 (trang 83 sgk Ngữ văn 8 tập 1):
- Bước 1: Chọn sự việc chính
Em giúp một bà cụ qua đường vào lúc đông người và nhiều xe cộ đi lại
- Bước 2: Lựa chọn ngôi kể
Người kể ở ngôi thứ nhất, xưng tôi
- Bước 3: Xác định thứ tự kể
+ Em gặp bà cụ như thế nào
+ Em dắt bà cụ qua đường ra sao và hai bà cháu trò chuyện với nhau như thế nào.
+ Hai bà cháu chia tay nhau như thế nào, cảm xúc của em ra sao?
- Bước 4: Xác định các yếu tố miêu tả và biểu cảm
+ Ngoại hình của bà cụ
+ Khung cảnh đường phố đông đúc như thế nào
+ Cụ lúng túng sợ rệt như thế nào khi qua đường
+ Cảm xúc của bản thân khi giúp được bà cụ
- Bước 5: Viết thành đoạn văn
Chiều hôm ấy, một buổi chiều mùa hè với cái nắng chói chang và gay gắt, sau giờ tan học, em cắp sách vở rảo bước về nhà. Nhưng lúc gần về tới nhà, em bỗng nhìn thấy một bà cụ, mái tóc bạc trắng, da nhăn nheo đang đứng chống gậy bên đường với nét mặt căng thẳng và đầy lo lắng. Bà cụ nhìn dòng người vội vã tấp nập trở về nhà, đôi chân nhấp nhửng như muốn qua đường. Em vội đi tới, dừng lại bên cạnh bà cụ và hỏi:
- Cháu chào bà ạ. Sao bà lại đứng ở đây ạ?
Bà cụ quay đầu nhìn em bằng ánh mắt ấm áp, hiền hòa ôn tồn nói:
- Bà đang muốn qua đường nhưng xe đông quá, bà muốn qua đường mà đứng mãi từ nãy giờ không có ai qua để đi cùng cả. Bà lo quá, trời lại sắp mưa nữa rồi, thế này thì bà về nhà tối muộn mất.
Nghe những lời bà cụ nói và nhìn bà cụ lúc này, em muốn làm một việc gì đó giúp cho cụ, em vội cầm lấy bàn tay của cụ và lễ phép nói:
- Thưa bà, để cháu dắt bà qua đường ạ!
Nét mặt bà cụ lúc này rạng rỡ hẳn lên, bà nắm lấy bàn tay bé nhỏ của em. Hai bà cháu dắt nhau qua con đường dưới cái nắng gắt của mùa hạ. Lúc qua đường, hai bà cháu nắm tay nhau thật chặt và thỉnh thoảng nhìn nhau nở một nụ cười thật ấm áp. Em cảm thấy rất vui và hạnh phúc vì đã giúp được bà cụ.
Luyện tập
Câu 1 (trang 84 sgk Ngữ văn 8 tập 1):
Vừa trông thấy tôi đang ngồi bên bàn nước, lão cố tỏ ra vui vẻ. Rồi sau đó, lão tiếp ngay câu chuyện:
- Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ.
Tôi hỏi lại:
- Cụ bán rồi sao?
Nét mặt lão đượm buồn, lão nói:
- Bán rồi, họ vừa bắt xong.
À! Thì ra lão vừa bán cậu Vàng - con chó mà lão yêu quý nhất. Lão không dấu nổi cảm xúc của mình nữa, mặt lão đột nhiên co rúm lại, khuôn mặt nhăn nhúm ép cho nước mắt chảy ra. Rồi lão bật khóc nức nở. Tôi xót xa và thương lão đến vô cùng nhưng không giúp gì được cho lão.
Câu 2 (trang 84 sgk Ngữ văn 8 tập 1):
- Đoạn văn trong truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao kể lại giây phút trên là:
" Hôm sau lão sang nhà tôi chơi…. Lão hu hu khóc…"
- Đoạn văn của Nam cao đã kết hợp yếu tố miêu tả và biểu cảm ở chỗ miêu tả tâm trạng xót xa, đau đớn của lão Hạc khi bán chó và tiếng khóc của lão.
- Những yếu tố miêu tả và biểu cảm ấy giúp đã khắc họa sâu sắc bộ dạng, cử chỉ và nỗi đau xót xa đến tột cùng của lão Hạc khi phải bán chó.
