Bài tham khảo số 3

Ta là Đăm Săn, một tù trưởng của một buôn làng nọ. Một hôm, nhân lúc ta đi vắng, Mtao Mxây - một tên tù trưởng khác đã tìm đến cướp vợ của ta là Hơ Nhị. Vừa nghe tin, ta vội vã giắt vào thắt lưng đi tìm hắn. Nhà Mtao Mxây vô cùng rộng lớn. Đầu sàn hiên đẽo hình mặt trăng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói. Cầu thang rộng bằng một lá chiếu, người nối đuôi nhau lên xuống mà không sợ chật.

Ta bắc tay lên miệng kêu to:

- Ơ diêng, ơ diêng, xuống đây! Ta thách nhà người đọ dao với ta đấy!

Mtao Mxây bèn khiêu khích:

- Ta không xuống đâu, diêng ơi! Tay ta còn đang bận ôm vợ của hai ta kìa.

Ta vô cùng tức giận:

- Ngươi không xuống ư? Vậy ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà người mà bổ đôi, lấy cái cầu thang của nhà người chẻ ra kéo lửa và hun cái nhà của nhà người cho mà xem.

Mtao Mxây từ trong nhà đi ra. Trông lão tròn như đầu cú, gươm lão óng ánh như cái cầu vồng. Lão đóng một cái khố sọc gấp bó múi, mặc một cái áo dài tay nút vẻ mặt đầy lo lắng.

Ta liền nhường cho hắn mùa khiên trước:

- Ngươi múa trước đi, ơ diêng!

Nhưng hắn nói:

- Ngươi mới là người múa trước, ơ diêng. Ta như gà làng mới mọc cựa kliê, như gà rừng mới mọc cựa êchăm, chưa ai giẫm phải mà đã gãy mất cánh.

Ta không đồng ý:

- Người múa trước đi!

Mtao Mxây đành rung khiến mua. Khiên của hắn kêu lạch xạch như quả mướp khô. Hắn cứ múa, còn ta chẳng kề nhúc nhích. Rồi ta lên tiếng mỉa mai hắn:

- Ngươi múa một mình, múa kêu lạch xạch như quả mướp khô. Miếng múa ấy, ngươi học ai vậy? Ngươi múa chơi đấy phải không, diêng?

Mtao Mxây vẫn huênh hoang:

- Ta học ai ứ? Có cậu, ta học cậu. Có bác, ta học bác. Có thần Rồng, ta học thần Rồng.

Ta lại nói:

- Thế ư? Ta thì đâu có cậu mà học cậu, đâu có bác mà học bác! Chỉ có hai ta đây, ngươi múa đi ta xem nào!

Mtao Mxây dù tức giận nhưng vẫn nói với ta:

- Thế ngươi không biết ta đây là một tướng đã quen đi đánh thiên hạ, bắt tù binh, đã quen đi xéo nát đất đai thiên hạ hay sao?

Ta liền nói:

- Vậy thì người hãy xem ta đây!

Rồi sau đó, ta liền rung khiên múa. Một lần xốc tới, ta vượt qua một quả đồi. Một lần xốc tới nữa, ta vượt một đồi lồ ô. Ta chạy vun vút sang phía Đông, sang phía Tây. Còn Mtao Mxây thì bước cao bước thấp chạy hết bãi Tây lại sang bãi Đông. Lão ta vung dao chém phập một nhát nhưng chỉ trúng cái chão cột trâu.

Ta liền chế giễu hắn:

- Sao ngươi lại chém cái chão cột trâu? Còn khoeo chân ta, ngươi dành làm gì?

Mtao Mxây chắc chắn vô cùng tức giận. Hắn bảo Hơ Nhị quăng cho một miếng trầu để khiêu khích ta. Nhưng miếng trầu lại bị ta cướp mất. Ta ăn trầu xong thì sức mạnh tăng lên gấp bội, tiếp tục múa khiên. Ta múa trên cao, gió như bão. Ta múa dưới thấp, gió như lốc. Cây giáo thần nhắm trúng vào đùi của Mtao Mxây nhưng lão ta không bị làm sao cả.

Đến đây, ta đã thấm mệt, vừa ngủ vừa mộng thấy ông Trời giúp cách. Ta bừng tỉnh rồi làm theo lấy một cái chày mòn ném trúng vào vành tai kẻ địch. Áo giáp của hắn rơi loảng xoảng. Mtao Mxây vô cùng hoảng sợ liền tháo chạy. Hắn đi đến đâu đều bị ta đuổi đến đó. Cuối cùng hắn ngã xuống đất, sợ hãi xin tha mạng:

- Ơ diêng! Ơ diêng! Để ta làm lễ cầu phúc cho diêng cho một trâu! Ta cho diêng thêm một voi.

Ta chẳng mảy may đến lời thỉnh cầu của hắn, tội cướp vợ không thể tha thứ:

- Sao người còn cúng trâu cầu phúc cho ta? Chẳng phải vợ ta người đã cướp, đùi ta ngươi đã đâm rồi sao?

Dứt lời, ta đâm hắn một nhát, rồi chặt đầu bêu ngoài đường làm gương. Sau khi thuyết phục tôi tớ của Mtao M xây đi theo mình, ta đưa họ trở về buôn làng và mở tiệc ăn mực. Tù trưởng khắp nơi nghe tin kéo đến ăn mừng. Tiệc kéo dài đến hết mùa khô. Đến đây, rượu đã nhạt, chén đã cạn thì khách khứa mới lần lượt ra về.