Câu hỏi 6

Câu hỏi 6: Nội dung cơ bản tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh (vai trò của đạo đức cách mạng, các chuẩn mực và các nguyên tắc rèn luyện đạo đức mới) và ý nghĩa của nó đối với việc “lập thân, lập nghiệp” của thế hệ trẻ hiện nay?

Trả lời gợi ý:

Vai trò của đạo đức cách mạng:

• “Đạo đức là cái gốc của người cách mạng”
  • Đạo đức là tiêu chuẩn hàng đầu của người lãnh đạo trong điều kiện Đảng cầm quyền.
  • Trong tương quan giữa đức và tài, Hồ Chí Minh luôn coi đạo đức là “gốc”, là “nguồn”, là “nền tảng” là nhân tố “chủ chốt” của người cách mạng.
  • Đạo đức cách mạng không chỉ giúp cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới, xây dựng mỹ tục thuần phong mà còn giúp người cách mạng tự hoàn thiện mình và không ngừng phát triển đi lên.
• Đạo đức là nhân tố tạo nên sức hấp dẫn của CNXH. Theo Hồ Chí Minh, sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội trước hết ở những giá trị đạo đức cao đẹp, ở phẩm chất của những người cộng sản ưu tú, bằng tấm gương sống và hành động của mình chiến đấu cho lý tưởng đó thành hiện thực.
• Một trong những cống hiến đặc sắc, nổi bật nhất của Hồ Chí Minh là trên lĩnh vực đạo đức cách mạng. Ở Hồ Chí Minh có sự thống nhất, hòa quyện giữa chính trị, đạo đức, văn hóa, nhân văn, một nền chính trị rất đạo đức, rất văn hóa và đạo đức, văn hóa lại rất chính trị. Chính vì vậy, những vấn đề đạo đức được Hồ Chí Minh xem xét một cách toàn diện với mọi đối tượng, trên mọi lĩnh vực hoạt động của con người.

Các chuẩn mực đạo đức cách mạng:

• Trung với nước, hiếu với dân. Đây là phẩm chất đạo đức bao trùm, quan trọng nhất và giữ vai trò nền tảng để hình thành và thực hiện tốt những phẩm chất đạo đức khác.
  • Trung với nước là tuyệt đối trung thành với sự nghiệp dựng nước và giữ nước, trung thành với con đường đi lên của đất nước, suốt đời phấn đấu mang lại lợi ích cho nhân dân.
  • Hiếu với dân là phải lấy dân làm gốc, phải thực hiện dân chủ, dân nắm mọi quyền hạn, bao nhiêu lợi ích đều vì dân, phải thân dân, lấy trí tuệ ở dân, gắn bó, dựa vào dân, kính trọng học hỏi dân...
  • Người lãnh đạo phải nắm vững dân tính, hiểu rõ dân tâm, thường xuyên quan tâm cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí; giúp dân hiểu được quyền và trách nhiệm của người chủ đất nước. Người lãnh đạo được dân tin yêu, quí trọng sẽ tạo được sức mạnh to lớn cho cách mạng.
• Yêu thương con người, sống có tình nghĩa
  • Tình yêu thương con người trước hết dành cho những người cùng khổ, người lao động.
  • Nghiêm khắc với mình mà rộng lượng, tôn trọng, nâng người khác lên, chứ không được hạ thấp hay vùi dập con người.
  • Tình yêu thương con người còn được thể hiện ở tấm lòng bao dung đối với những người có sai lầm khuyết điểm, nhưng đã nhận rõ và quyết tâm sửa chữa sai lầm khuyết điểm, kể cả những người đã lầm đường lạc lối.
  • Dũng cảm đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ cái thiện trong cuộc sống.
• Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Đây là những phẩm chất cần thiết đối với con người Việt Nam trong suốt quá trình đấu tranh cách mạng đặc biệt là trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.
  • Cần là lao động cần cù, siêng năng; lao động có kế hoạch, sáng tạo, có năng suất cao; lao động với tinh thần tự lực cánh sinh, không lười biếng, không ỉ lại, không dựa dẫm.
  • Kiệm là tiết kiệm, không xa xỉ, không hoang phí, không bừa bãi...
  • Liêm là trong sạch, không tham lam... tham tiền của, tham địa vị, tham danh tiếng, tham ăn ngon là bất liêm.
  • Chính nghĩa là không tà, thẳng thắn, đứng đắn. Điều gì không đứng đắn, thẳng thắn, tức là tà.
  • Chí công vô tư “khi làm bất cứ việc gì cũng đừng nghĩ đến đến mình trước, khi hưởng thụ thì mình nên đi sau”, là lòng mình chỉ biết vì Đảng, vì Tổ quốc, vì đồng bào, “phải lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”.
• Tinh thần quốc tế trong sáng. Đó là sự tôn trọng, hiểu biết, thương yêu và đoàn kết với giai cấp vô sản toàn thế giới, với tất cả các dân tộc và nhân dân các nước, với những người tiến bộ trên toàn cầu, chống lại sự chia rẽ, hằn thù, bất bình đẳng và phân biệt chủng tộc; chống chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, sôvanh, biệt lập và chủ nghĩa bành trướng bá quyền…

Các nguyên tắc rèn luyện đạo đức mới:

• Nói đi đôi với làm, phải nêu gương về đạo đức
  • Nói đi đôi với làm là phương pháp tu dưỡng là phải gắn lời nói với hành động trong thực tiễn, mọi lúc, mọi nơi, mọi hoàn cảnh, là nguyên tắc rèn luyện đạo đức quan trọng bậc nhất.
  • Nêu gương đạo đức là một nguyên tắc rèn luyện đạo đức, đồng thời là cơ sở để phân biệt đạo đức cách mạng và đạo đức cũ.
  • Hồ Chí Minh yêu cầu đạo làm gương phải được quán triệt trong tất cả mọi đối tượng, mọi lĩnh vực.
• Xây đi đôi với chống, phải tạo thành phong trào quần chúng rộng rãi
  • Phải kết hợp giữa xây và chống là vì không phải “người người đều tốt, việc việc đều hay”, Người yêu cầu phải kiên quyết chống ba loại kẻ thù nguy hiểm: tư tưởng thực dân đế quốc, thói quen lạc hậu và chủ nghĩa cá nhân.
  • Người yêu cầu, với từng người, trước hết phải chiến thắng lòng tà trong mình, phải phê phán, đấu tranh loại bỏ những hiện tượng phi đạo đức, tàn dư đạo đức cũ.
  • Về quan hệ giữa chống và xây, Hồ Chí Minh chỉ rõ chống là nhằm để xây, chống đi liền với xây, lấy xây làm chính, lấy gương người tốt, việc tốt để hàng ngày giáo dục lẫn nhau.
• Tu dưỡng rèn luyện đạo đức suốt đời thông qua thực tiễn cách mạng
  • Theo Hồ Chí Minh đạo đức cách mạng không phải tự nhiên mà có, nó chỉ hình thành trong quá trình rèn luyện, phấn đấu suốt đời.
  • Trong lĩnh vực đạo đức, chỉ cần lơi lỏng việc, tu dưỡng, rèn luyện một phút, giây là con người đã có thể sa ngã, biến chất, có thể hủy hoại một cuộc đời, một sự nghiệp đã nhiều năm phấn đấu, rèn luyện gian khổ trước đó và gây ra những hậu quả tai hại cho sự nghiệp cách mạng.
  • Tu dưỡng đạo đức cách mạng phải trên tinh thần tự nguyện tự giác, dựa vào lương tâm của mỗi người và dư luận của quần chúng. Người khẳng định làm cách mạng thì khó tránh khỏi sai lầm, khuyết điểm, song vấn đề là phải cố gắng sửa chữa sai lầm khuyết điểm.

Ý nghĩa:

• Tôn vinh, nâng cao giá trị của bản thân còn tạo ra sức mạnh nội sinh giúp họ vượt qua khó khăn, thử thách.
• Kiên trì tu dưỡng đạo đức Hồ Chí Minh, định hướng cho bản thân có phương hướng rèn luyện phấn đấu.
• Học tập tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, sinh viên sẽ phải ra sức học tập, ra sức tăng gia sản xuất, làm cho tổ quốc mỗi ngày càng giàu mạnh thêm, phát triển khoa học kĩ thuật.
• Hiểu rõ và ý thức: “đừng hỏi Tổ quốc đã làm gì cho ta, mà cần hỏi ta đã làm gì cho Tổ quốc hôm nay”, phải cống hiến cho nước nhà nhiều hơn.
• Chống lười biếng, coi khinh lao động, sống khoe khoang.