Luyện tập

Câu 1 (trang 107, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

a) Hai câu thơ bảy chữ trong đoạn thơ trích “Chinh phụ ngâm”

- Gieo vần: vần lưng

- Ngắt nhịp: 3/4

- Hài thanh: tiếng thứ ba của mỗi dòng đều là thanh bằng

b) Bài thơ “Cảnh khuya”

- Gieo vần: vần lưng

- Ngắt nhịp: 3/4 (câu đầu), 4/3 (ba câu còn lại)

- Hài thanh: xét theo nguyên tắc “Nhất tam ngũ bất luận/Nhị tứ lục phân minh” ta có mô hình hài thanh của bài thơ như sau:

Kiến thức cơ bản

1. Luật thơ là toàn bộ những quy tắc về số câu, số tiếng, cách hiệp vần, phép hài thanh, ngắt nhịp…

2. Trong luật thơ, tiếng là đơn vị quan trọng. Số tiếng định hình dòng thơ, sự phối hợp của thanh điệu của tiếng. Sự kết hợp của tiếng, sự liên kết bằng vần, của tiếng, sự đối lập hay kết dính, sự ngắt nhịp

3. Các thể thơ truyền thống: lục bát, song thất lục bát, ngũ ngôn Đường luật, thất ngôn Đường luật. Các thể thơ hiện đại: thơ bốn tiếng, thơ năm tiếng, bảy tiếng, tám tiếng… thơ tự do và thơ văn xuôi

Luyện tập

a,

- Xét hai câu thơ bảy tiếng:

- Gieo vần lưng, vần trắc (nguyệt- mịt)

- Nhịp 3/4

- Hài thanh: Tiếng thứ 3 mỗi dòng thanh bằng (Thành - Tuyền)

b, Trong bài Cảnh khuya

- Gieo vần chân, vần cách (hoa - nhà)

- Nhịp 4/3

- Hoài thanh: theo mô hình

(tiếng 2, 4, 6)

Câu 1: TBT

Câu 2: BTB

Câu 3: BTB

Câu 4: TBT

Luyện tập

* Cách gieo vần

- Trong hai câu thơ bảy tiếng trong thể song thất lục bát trong bài Chinh Phụ ngâm (Đoàn Thị Điểm): vần chân và vần lưng (nguyệt – mịt; mây – tay).

- Trong bài Cảnh khuya (Hồ Chí Minh): vần chân và độc vận (một vần) (vần a: xa, hoa, nhà).

* Cách ngắt nhịp

- Trong hai câu thơ bảy tiếng trong thể song thất lục bát trong bài Chinh Phụ ngâm (Đoàn Thị Điểm): theo nhịp 3/4

Trống Tràng thành / lung lay bóng nguyệt

Khói Cam Tuyền / mờ mịt thức mây.

- Trong bài Cảnh khuya (Hồ Chí Minh): theo nhịp 4/3

* Hài thanh

- Trong hai câu thơ bảy tiếng trong thể song thất lục bát trong bài Chinh Phụ ngâm (Đoàn Thị Điểm).

T B B B B T T

T B B B T T B

- Trong bài Cảnh khuya (Hồ Chí Minh)

T T B B T T B

B B T T T B B

T B B T B B T

B T B B T T B

Nội dung bài học

- Trong luật thơ tiếng là đơn vị quan trọng

- Số tiếng định hình trong một dòng thơ, sự phối thanh ddieju, sự kết hợp bằng vần của tiếng, cách ngắt nhịp thơ,.... đề trở thành những qui tắc của thơ ca truyền thống đặc biệt là thơ Đường luật

- Thơ hiện đại đa biến đổi nhiều tuy nhiên nhiều trường hợp vẫn dựa trên qui tắc trong thơ truyền thống

Luyện tập

- Chinh phụ ngâm - Đoàn Thị Điểm

+ gieo vần lưng: nguyệt, mịt

+ Ngắt nhịp: nhịp 3 – 4.

+ Hài thanh: cặp song thất lấy tiếng thứ 3 làm chuẩn, có thể có thanh bằng hoặc trắc, ở đâ là thanh bằng

- Cảnh khuya – Hồ Chí Minh

+ Cách gieo vần:vần chân ở cuối câu thơ thứ 1, 2, 4: xa, hoa, nhà.

+ Ngắt nhịp: nhịp 3 - 4

+ Hài thanh: theo mô hình sau: ở tiếng 2, 4, 6

• Dòng 1: T-B-T

• Dòng 2: B-T-B

• Dòng 3: B-T-B

• Dòng 4: T-B-T

Câu a (trang 107 SGK Ngữ văn 12 tập 1)

a. Chinh phụ ngâm - Đoàn Thị Điểm

- Cách gieo vần: gieo vần lưng: nguyệt, mịt

- Ngắt nhịp: nhịp 3 – 4.

- Hài thanh: cặp song thất lấy tiếng thứ 3 làm chuẩn, có thể có thanh bằng hoặc trắc. Ở đây là thanh bằng. Trong hai câu thơ bảy tiếng trong thể song thất lục bát trong bài Chinh Phụ ngâm (Đoàn Thị Điểm).

T B B B B T T

T B B B T T B

Câu b (trang 107 SGK Ngữ văn 12 tập 1)

b. Cảnh khuya – Hồ Chí Minh

- Cách gieo vần: 1 vần, vần chân ở cuối câu thơ thứ 1, 2, 4: xa, hoa, nhà.

- Ngắt nhịp: Nhịp 3 - 4

- Hài thanh: theo mô hình sau:

Dòng 1: T-B-T

Dòng 2: B-T-B

Dòng 3: B-T-B

Dòng 4: T-B-T

=> Tiếng thứ 2, thứ 4, thứ 6.