Nội dung chính

Sau khi cứu được Xi - ta từ tay quỷ Ra-va-na, Ra - ma lại nghi ngờ phẩm hạnh của vợ mình. Cuối cùng, để chứng minh sự trong sạch, Xi - ta đã bước vào giàn lửa thiêu.

Tóm tắt

Ra-ma là hoàng tử trưởng của vua Đa-xa-ra-tha. Vâng lệnh vua cha, Ra-ma phải chịu lưu đày 14 năm trong rừng. Tình nguyện đi lưu đày cùng chàng có người vợ xinh đẹp và đức hạnh Xi-ta, người em trai thân thiết của chàng là Lắc-ma-na. Khi thời hạn lưu đày sắp kết thúc thì xảy ra một biến cố lớn. Quỷ Ra-va-na đã dùng mưu bắt cóc Xi-ta bay về đảo Lan-ka. Mất Xi-ta, Ra-ma vô cùng đau buồn, tìm cách cứu nàng. Nhờ có sự giúp đỡ của tướng khỉ Ha-nu-man, Ra-ma cuối cùng chiến thắng quỷ Ra-va-na, giải cứu được Xi-ta. Nhưng Ra-ma lại ghi ngờ phẩm hạnh và tinh tiết của vợ mình. Sự nghi ngờ, sợ tai tiếng đã khiến chàng dùng những lời lẽ sỉ nhục, đay nghiến nàng. Thậm chí, tuyên bỏ nàng. Nghe những lời đó của Ra-ma, Xi-ta đau đớn đên nghẹt thở, như một cây dây leo bị vòi voi quật nát. Nàng lấy tư cách của mình ra thề, rồi giải thích, thanh minh trong tiếng nấc nghẹn ngào nhưng không lay chuyển được Ra-ma. Cuối cùng, nàng đành chứng minh phẩm hạnh, lòng chung thủy của mình trước mọi người bằng cách dũng cảm bước vào giàn lửa thiêu. Chứng kiến cảnh tượng ấy, các phụ nữ bật ra tiếng khóc thảm thương. Cả loài Rắc-sa-xa lẫn loài Va-na-ra cùng kêu khóc vang trời.

Trong khi đọc
Câu 1 (trang 27, SGK Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Hình dung bối cảnh Ra-ma và Xi-ta gặp lại nhau

Phương pháp giải:

• Đọc đoạn trích Ra-ma buộc tội
• Vận dụng kỹ năng đọc hiểu, áp dụng vào đoạn trích -> bối cảnh Ra-ma và Xi-ta gặp nhau

Lời giải chi tiết:
* Về phía Ra-ma:

• Xi-ta đứng trước mọi người trong cộng đồng như một bị cáo
• Ra-ma ngự trên ngôi như một vị thủ lĩnh, một quan tòa có quyền kết án.
• Ra-ma trong tư cách kép: Một người chồng - một người anh hùng, một đức vua
• Ra-ma trong ràng buộc kép: bổn phận người chồng nhưng vẫn phải giữ tròn bổn phận của một đức vua, anh hùng

* Về phía Xi-ta:

• Xa chồng, quỷ vương dụ dỗ, nàng phải đấu tranh giữ trinh tiết
• Được giải cứu, nàng rất vui mừng và hạnh phúc

=> Bối cảnh vợ chồng Ra-ma và Xi-ta gặp nhau dưới bầu không khí nặng nề, trang trọng như một phiên tòa phán xử.

Câu 2 (trang 27, SGK Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Lời nói và tình cảm của Ra-ma có gì mâu thuẫn?

Phương pháp giải:

• Đọc đoạn trích Ra-ma buộc tội\
• Vận dụng kỹ năng đọc hiểu, áp dụng vào đoạn trích để tìm ra mâu thuẫn trong lời nói và tình cảm của Ra-ma.

Lời giải chi tiết:
Ra-ma với tư cách người chồng, tư cách đức vua, người anh hùng buộc Ra-ma dù rất yêu thương vợ vẫn phải giữ bổn phận người đứng đầu cộng đồng.

• Thấy vợ với khuôn mặt bông sen với những cuộn tóc lượn sóng đứng trước mặt, lòng Ra-ma đau như dao cắt.
• Sợ tai tiếng, chàng đã nói với nàng những lời lạnh nhạt.

Nhưng lời chàng nói không phải nỗi lòng sâu kín của chàng.

Câu 3 (trang 28, SGK Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Tâm trạng của Xi-ta như thế nào?

Phương pháp giải:

• Đọc đoạn trích Ra-ma buộc tội
• Vận dụng kỹ năng đọc hiểu, áp dụng vào đoạn trích để tìm ra và thấu hiểu tâm trạng của Xi-ta

Lời giải chi tiết:
- Nghe những lời giận dữ đó của Ra-ma, Xi-ta đau đớn đến nghẹt thở, như một cây dây leo bị vòi voi quật nát

• Nàng khiêm nhường trước Ra-ma
• Nàng muốn tự chôn vùi hình hài, thể xác của mình, nàng xót xa, tủi thẹn

- Nỗi đau của Xi-ta là nỗi đau đánh mất danh dự của con người trước cộng đồng
- Xi-ta thay đổi cách xưng hô từ thân mật tới xa cách: chàng-thiếp; Đức vua; Người-ta
- Xi-ta bước vào ngọn lửa cầu xin thần lửa bảo vệ và chứng minh cho tấm lòng trong sạch của nàng

Câu 4 (trang 30, SGK Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Thái độ của Xi-ta khi bước lên giàn lửa có gì đặc biệt?

Phương pháp giải:

• Đọc đoạn trích Ra-ma buộc tội
• Vận dụng kỹ năng đọc hiểu, áp dụng vào đoạn trích để hiểu thái độ của Xi-ta.

Lời giải chi tiết:
Xi-ta bước lên giàn lửa với thái độ bình thản và gửi một lời cầu nguyện đến thần lửa A-nhi (vị thần tượng trưng cho sự quang minh chính đại). Hành động khoan thai bước vào ngọn lửa của Xi-ta là đỉnh cao chói lọi trong tính cách của nàng, vừa tô thêm tính chất bi hùng của thiên sử thi vĩ đại này. Cuối cùng, vì nàng trung trinh sắt son nên thần Lửa A-nhi đã không thiêu đốt nàng. Thân hình nàng rực rỡ như đóa sen xòe cánh nhụy vàng tỏa hương thơm.

Trả lời câu hỏi
Câu 1 (trang 30, SGK Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Văn bản Ra-ma buộc tội kể về sự kiện gì? Bối cảnh diễn ra sự kiện ấy như thế nào?
Phương pháp giải:

• Đọc đoạn trích Ra-ma buộc tội
• Vận dụng kỹ năng đọc hiểu, áp dụng vào đoạn trích để hiểu về sự kiện, bối cảnh

Lời giải chi tiết:

• Văn bản Ra-ma buộc tội kể về sự kiện: Hoàng tử Ra-ma sau khi chiến thắng quỷ vương Ra-va-na giành lại được người vợ yêu quý là nàng Xi-ta xinh đẹp, kiều diễm. Vợ chồng gặp lại nhau, Xi-ta vui mừng khôn xiết. Nhưng hoàng tử Ra-ma vì nghi ngờ vợ mình không giữ được trọn vẹn danh tiết và phẩm hạnh trong thời gian bị quỷ Ra-va-na bắt cóc nên đã tuyên bố từ bỏ nàng. Xi-ta ra sức thanh minh nhưng không làm lay chuyển Ra-ma, nàng đành bước lên giàn hỏa thiêu, nhờ thần lửa A-nhi chứng giám cho đức hạnh trung trinh của mình.
• Bối cảnh diễn ra sự kiện ấy: Vợ chồng Ra-ma và Xi-ta gặp nhau trong bầu không khí nặng nề, trang nghiêm như một phiên tòa phán xử.
  

Câu 2 (trang 30, SGK Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Nhân vật người anh hùng trong sử thi được miêu tả là đại diện cho cộng đồng, danh dự cộng đồng thường được đặt trên danh dự cá nhân. Điều đó được thể hiện trong đoạn trích Ra-ma buộc tội như thế nào?
Phương pháp giải:

• Đọc đoạn trích Ra-ma buộc tội
• Vận dụng kỹ năng đọc hiểu, áp dụng vào đoạn trích -> Nhân vật người anh hùng trong sử thi được miêu tả là đại diện cho cộng đồng, danh dự cộng đồng thường được đặt trên danh dự cá nhân được thể hiện trong đoạn trích.

Lời giải chi tiết:
Nhân vật người anh hùng trong sử thi được miêu tả là đại diện cho cộng đồng, danh dự cộng đồng thường được đặt trên danh dự cá nhân, điều đó được thể hiện trong đoạn trích Ra-ma là:
* Hoàn cảnh của cuộc tái hợp với Xi-ta:

• Xi-ta đứng trước mọi người trong cộng đồng như một bị cáo
• Ra-ma ngự trên ngôi như một vị thủ lĩnh, một quan tòa có quyền kết án.
• Ra-ma trong tư cách kép: Một người chồng - một người anh hùng, một đức vua
• Ra-ma trong ràng buộc kép: bổn phận người chồng nhưng vẫn phải giữ tròn bổn phận của một đức vua, anh hùng

* Tâm trạng Ra-ma

• Trước khi Xi-ta lên giàn hỏa thiêu:
• Khi đứng trước cộng đồng:
• Khẳng định chiến thắng và tài nghệ của mình
• Tuyên dương công trạng những người giúp đỡ mình
• Lời lẽ rành mạch, tự hào
• Khi đứng trước Xi-ta

Lời nói:

• Xưng hô: ta-phu nhân; cách xưng hô trịnh tọng nhưng rất xa cách
• Nhấn mạnh mục đích chiến đấu không phải vì danh dự, phẩm giá của bản thân và cộng đồng “ta làm điều đó vì nhân phẩm của ta”
• Bộc lộ nghi ngờ, ghen tuông về trinh tiết của Xi-ta: “nàng đã lưu lại lâu trong nhà kẻ xa lạ, đôi mắt tội lỗi của hắn hau háu nhìn nàng”
• Lăng nhục Xi-ta, không nhận làm vợ và đuổi nàng đi: “ta không ưng nàng nữa, ta không cần đến nàng nữa”
  
  

Lời nói lạnh lùng, tàn nhẫn

• Dáng vẻ, hành động;
  • Thấy người vợ xinh đẹp “lòng Ra-ma đau như cắt”
  • Ra-ma đức hạnh nghe người nọ người kia thì thào bàn tán, ngồi suy nghĩ ủ ê, thầm rỏ nước mắt
  • Thái độ đau đớn, xót xa

Sự đối lập trong lờ nói, dáng vẻ, hành động buộc Ra-ma phải chọn giữa một bên là bổn phận của một quốc vương, một bên là tình yêu, hạnh phúc cá nhân

+ Khi Xi-ta lên giàn hỏa thiêu

• Kiên quyết không nói một lời, ngồi câm lặng “mắt dán xuống đất”
• Ra-ma tê dại “nom chàng khủng khiếp như thần chết”

=> Giữa tình yêu và danh dự, chàng đã chọn danh dự, một con người hi sinh hạnh phúc cá nhân để bảo vệ đạo đức xã hội.

Câu 3 (trang 30, SGK Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Qua hai nhân vật Ra-ma và Xi-ta, em hiểu thế nào về quan niệm của người Ấn Độ cổ đại đối với mẫu người anh hùng lí tưởng và mẫu người phụ nữ lí tưởng? Theo em, quan niệm đó có còn phù hợp với ngày nay không? Tại sao?

Phương pháp giải:

• Đọc đoạn trích Ra-ma buộc tội
• Vận dụng kỹ năng đọc hiểu, áp dụng vào đoạn trích để tìm ra quan niệm của người Ấn Độ cổ đại đối với mẫu người anh hùng lí tưởng và mẫu người phụ nữ lí tưởng.

Lời giải chi tiết:
Quan niệm của người Ấn Độ cổ đại đối với mẫu anh hùng lí tưởng và mẫu người phụ nữ lí tưởng
Trong văn học Ấn Độ cổ đại:

• Hình tượng người phụ nữ với những vẻ đẹp về hình thức, phẩm chất nhân cách bên trong như đức hạnh, tình yêu thương bao la đối với con người và cảnh vật, sự chung thủy, sự chịu đựng đáng trân trọng của người phụ nữ trong mối quan hệ với các vấn đề xã hội (tôn giáo, đẳng cấp, hôn nhân) theo quan niệm của giáo lí. Với tất cả phẩm chất tốt đẹp, những người phụ nữ ấy xứng đáng được xem là “khuôn vàng thước ngọc”
• Hình tượng người anh hùng lí tưởng: được xây dựng trên cảm quan và tư duy tôn giáo. Nhân vật anh hùng về ngoại hình phần lớn thường có tầm vóc đẹp, có kích thước lớn lao. Chú trọng đời sống tâm linh, nên hình dáng không chỉ là cái bên ngoài mà còn là hình dáng được cảm nhận từ bên trong. Nhân vật anh hùng trong bộ sử thi Ramayana, có vẻ bề ngoài thánh thiện. Ngoài tầm vóc mang kích thước vũ trụ, tiêu biểu cho sức mạnh thể chất - tinh thần của cộng đồng dân tộc, nhân vật anh hùng sử thi còn sáng ngời vẻ đẹp của đức hạnh, trí tuệ, tài năng và lòng dũng cảm. Lòng dũng cảm, ý chí và nghị lực phi thường được coi là phẩm chất tuyệt đối. Trong sử thi Ramayana, nhân vật Ra-ma được xây dựng là người anh hùng “toàn diện toàn mỹ”, không chỉ đẹp về hình thức mà tài năng và đức hạnh của chàng cũng rực rỡ như các vì sao trên bầu trời.
• Theo em, quan niệm đó không còn phù hợp với ngày nay. Tại vì, ngày nay người ta không còn đặt nặng về các chuẩn mực ấy nữa. Họ có những tiêu chuẩn riêng nhưng ở mức độ vừa phải và không yêu cầu quá cao về ngoại hình mà chú trọng đến hành động của họ.

Câu 4 (trang 30, SGK Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Từ đoạn trích Ra-ma buộc tội, hãy liên hệ với đoạn trích Hê-ra-clét đi tìm táo vàng để chỉ ra điểm khác biệt của nhân vật anh hùng trong sử thi và thần thoại?

Phương pháp giải:

• Đọc đoạn trích Ra-ma buộc tội, đoạn trích Hê-ra-clét đi tìm táo vàng
• Ôn lại kiến thức cũ
• Vận dụng vào đoạn trích từ đó tìm ra điểm khác biệt nhân vật anh hùng trong sử thì và thần thoại.

Lời giải chi tiết:

• Nhân vật anh hùng trong thần thoại có hình dạng và hành động phi thường, có khả năng biến hóa khôn lường
• Nhân vật anh hùng trong sử thi: có sức mạnh, tài năng, phẩm chất và đẹp phi thường, dũng cảm xả thân vì cộng đồng trong chiến đấu chống kẻ thù và chinh phục tự nhiên
  

I. Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 28 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

• Đọc trước văn bản Ra-ma buộc tội. Tìm hiểu thông tin về sử thi Ra-ma-ya-na từ các nguồn khác nhau (sách, báo, Internet,..); lựa chọn và ghi chép lại một số thông tin quan trọng về đoạn trích.
• Đọc nội dung giới thiệu để hiểu bối cảnh đoạn trích.

Trả lời:

Sự ra đời của sử thi Ra-ma buộc tội: Ra-ma-ya-na được hình thành vào khoảng thế kỉ III trước công nguyên, được bổ sung, trau chuốt bởi nhiều thế hệ tu sĩ - thi nhân và đạt đến hình thức hoàn thiện cuối cùng nhờ đạo sĩ Van-mi-ki.

Tóm tắt tác phẩm: Tác phẩm bao gồm 24.000 câu thơ đôi kể về những kì tích của hoàng tử Ra-ma

• Khúc ca 1: Miêu tả thời niên thiếu của Ra-ma
• Khúc ca 2: Nguyên nhân lưu đày của Ra-ma
• Khúc ca 3: Nàng Xi- ta bị quỷ vương Ra-va-na-bắt
• Khúc ca 4: Ra-ma liên kết với vua khỉ Xu-gri-va
• Khúc ca 5: Cuộc do thám của tướng khỉ Ha-nu-man
• Khúc ca 6: Cuộc giao tranh giữa Ra-ma và quỷ vương, sự ghen tuông của Ra-ma
• Khúc ca 7: Kể về cuộc đoàn viên

Đoạn trích Vị trí đoạn trích: Đoạn trích thuộc Khúc thứ 6, Chương 79.

+ Bố cục: 2 đoạn

• Đoạn 1: (từ đầu đến "chịu đựng được lâu") Lời buộc tội của Ra-ma
• Đoạn 2: (phần còn lại) Lời đáp và hành động của Xi-ta

2. Đọc hiểu
* Nội dung chính:
Văn bản “Ra-ma buộc tội” nói về hoàng tử Ra-ma sau khi chiến thắng quỷ vương Ra-va-na, cứu Xi-ta, nhưng vì danh dự và lòng ghen tuông, Ra-ma đã nghi ngờ sự trong sạch của Xita và tuyên bố ruồng bỏ nàng. Xi-ta đã nhảy vào giàn hỏa như một cách để bảo vệ danh dự của mình.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1 (trang 28 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Hình dung về bối cảnh Ra-ma và Xi-ta gặp lại nhau.

Trả lời:
Ra-ma và Xi-ta gặp lại nhau sau khi chiến thắng, trước sự chứng kiến của tất cả anh em, bạn hữu trung thành của Ra-ma (Lắc-ma-na, Xu-gri-va, Ha-nu-man, Vi-phi-sa-na), quân đội khỉ, quan quân, dân chúng của vương quốc quỷ.

Câu 2 (trang 29 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Lời nói và tình cảm của Ra-ma có gì mâu thuẫn?

Trả lời:
Với Ra-ma, lúc này chàng không chỉ đứng trên tư cách một người chồng mà còn trên tư cách một người anh hùng, một đường quân vương. Với tư cách ấy, chàng ở trong một hoàn cảnh vô cùng khó xử: vừa yêu thương xót xa cho vợ nhưng vẫn phải giữ bổn phận gương mẫu của một đức vua anh hùng: "Thấy người đẹp khuôn mặt bông sen với những cuộn tóc lượn sóng đứng trước mặt mình, lòng Ra-ma đau như dao cắt. Nhưng vì sợ tai tiếng, chàng bèn nói với nàng, trước mặt những người khác...".

Câu 3 (trang 30 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Tâm trạng của Xi-ta như thế nào?

Trả lời:
Nghe những lời giận dữ đó của Ra-ma, Gia-na-ki đau đớn đến nghẹt thở, “như một cây dây leo bị vòi voi quật nát”. Nàng xấu hổ cho số kiếp của nàng, muốn tự chôn vùi cả hình hài thân xác của mình, nước mắt nàng đổ ra như suối.

Câu 4 (trang 32 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Thái độ của Xi-ta khi bước lên giàn lửa có gì đặc biệt?

Trả lời:
Sau khi cúi lạy chư thần, đấng Bra-ma và thần lửa A-nhi làm chứng phù hộ cho sự trong trắng của mình, Xi-ta lượn quanh giàn thiêu rồi dũng cảm bước vào dàn lửa không hề nao núng. Nàng sẵn sang từ bỏ tấm thân mình cho ngọn lửa để chứng minh sự trong sạch của bản thân.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 (trang 32 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Văn bản Ra-ma buộc tội kể về sự kiện gì? Bối cảnh diễn ra sự kiện ấy như thế nào?

Trả lời:
Văn bản Ra-ma buộc tội kể về câu chuyện tại vương quốc Kô-sa-la, có hoàng tử Ra-ma lên ngôi vì tài, đức vua cha Da-xa-ra-tha định nhường ngôi nhưng vì lời hứa với người vợ thứ nên đã đày Ra-ma vào rừng và trao ngôi cho Bha-ra-ta con của Ka-kê-i. Ra-ma cùng vợ Xi-ta và em trai Lắc-ma-na sống ẩn dật trong rừng. Qủy vương Ra-va-na lập kế cướp Xi-ta về làm vợ, nhưng bị nàng kịch liệt chống cự. Ra-ma nghi ngờ tiết hạnh của Xi-ta, chàng nổi cơn ghen dữ dội. Dù thấy đôi mắt đẫm lệ của Xi-ta, lòng Ra-ma như dao cắt nhưng sợ tai tiếng nên chàng vẫn buông những lời xúc phạm nàng. Xi-ta đau đớn như cây dây leo bị vòi voi quật nát. Nàng lấy tư cách của mình ra thề, rồi giải thích, thanh minh trong tiếng nức nở nghẹn ngào nhưng không lay chuyển được Ra-ma. Cuối cùng, nàng đành chứng minh phẩm hạnh, lòng thuỷ chung của mình trước mọi người bằng cách dũng cảm bước lên giàn lửa. Tất thảy mọi người, kể cả loài Rắc-sa-xa và Va-na-ra cùng bật lên tiếng khóc vang trời trước cảnh tượng đau đớn đó.

Câu 2 (trang 32 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Nhân vật người anh hùng trong sử thi được miêu tả là đại diện cho cộng đồng, danh dự cộng đồng thường được đặt trên danh dự cá nhân. Điều đó được thể hiện trong đoạn trích Ra-ma buộc tội như thế nào?

Trả lời:

• Nhân vật người anh hùng trong sử thi được miêu tả là đại diện cho cộng đồng, danh dự cộng đồng thường được đặt trên danh dự cá nhân. Điều đó được thể hiện trong đoạn trích Ra-ma buộc tội ở chi tiết:
  • Ra-ma vừa với tư cách cá nhân, vừa với tư cách xã hội, chàng vừa yêu thương lại xót xa cho người vợ nhưng vẫn phải giữ bổn phận gương mẫu của một đức vua anh hùng. “Thấy người đẹp khuôn mặt bông sen với những cuộn tóc lượn sóng đứng trước mặt mình, lòng Ra-ma đau như dao cắt. Nhưng vì sợ tai tiếng, chàng
  • bèn nói với nàng, trước mặt những người khác...”. Thực chất những lời chàng nói không hoàn toàn chân thực, không phải những lời sâu kín trong lòng.Theo lời tuyên bố của Ra-ma thì việc chàng giao tranh với quỷ Ra-va-na, tiêu diệt hắn để cứu Xi-ta là vì danh dự của chàng bị xúc phạm khi Ra-va-na dám cướp vợ chàng. “Ta làm điều đó vì nhân phẩm của ta, để xóa bỏ vết ô nhục, để bảo vệ uy tín và danh dự của dòng họ lừng lẫy tiếng tăm của ta’’. Ra-ma cũng thẳng thừng bảo với Xi-ta rằng : “Chẳng phải vì nàng mà ta đánh thắng kẻ thù’’.

Câu 3 (trang 32 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Qua hai nhân vật Ra-ma, Xi-ta, em hiểu như thế nào về quan niệm của người Ấn Độ cổ đại đối với mẫu người anh hùng lí tưởng và mẫu người phụ nữ lí tưởng? Theo em, quan niệm đó còn phù hợp với ngày nay không? Tại sao?

Trả lời:
Theo em, người Ấn Độ cổ đại quan niệm rằng anh hùng lí tưởng là mẫu người có tự trọng cao, lựa chọn danh dự, một con người đã hi sinh hạnh phúc cá nhân để bảo vệ đạo đức xã hội. Người anh hùng trong chấp niệm to lớn của người Ấn Độ cổ đại còn phải có lí trí mạnh mẽ đến cực đoan trong nhân vật với long trung thành tuyệt đối với bổn phận của mình. Song song với điều đó, mẫu người phụ nữ lí tưởng được thể hiện rõ nét qua tính cách của nhân vật Xi-ta, một con người có sự tự tin vào lí trí, phẩm giá trong sạch, đức hạnh và chung thủy. Quan niệm đó có phần phù hợp về tam quan trong triết lí sống giữa người với người ngày nay, tuy nhiên cũng có phần cổ hủ, áp đặt và gò ép thân phận người phụ nữ.

Câu 4 (trang 32 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Từ đoạn trích Ra-ma buộc tội, hãy liên hệ với đoạn trích Hê-ra-clét đi tìm táo vàng để chỉ ra điểm khác biệt của nhân vật anh hùng trong sử thi và thần thoại.

Trả lời:

• Qua đoạn trích ta hiểu một vài nét đặc trưng trong cách thể hiện nhân vật anh hùng của sử thi Ấn Độ: “Ra-ma buộc tội” đặt nhân vật vào tình thế thử thách ngặt nghèo đòi hỏi sự lựa chọn quyết liệt, bộc lộ sâu sắc bản chất con người. Ra-ma vào sinh ra tử, chiến đấu với quỷ dữ giành lại người vợ yêu quí nhưng cũng dám hy sinh tình yêu vì danh dự, bổn phận một người anh hùng, một đức vua mẫu mực. Như một người vợ lý tưởng, xứng đáng với Ra-ma, Xi-ta cũng sẵn sàng đem thân mình thử lửa để chứng minh tình yêu và đức hạnh thuỷ chung.
• Nhân vật trong thần thoại Hy Lạp là các vị thần, các vị anh hùng có hình dạng và hành động phi thường, có khả năng biến hóa khôn lường. Nội dung của thần thoại Hy Lạp kể về chiến công của các vị thần hay người anh hùng, hoặc kể về nguồn gốc thế giới, ý nghĩa tín ngưỡng hay các lễ nghi tôn giáo … Nhân vật Hê-ra-clét là người anh hùng có trí tuệ thông minh, năng lực phi thường, người có ý chí, nghị lực và có trái tim nhân hậu.

Trong khi đọc

Câu 1 trang 27 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1

Trả lời:

* Về phía Ra-ma:

• Xi-ta đứng trước mọi người trong cộng đồng như một bị cáo
• Ra-ma ngự trên ngôi như một vị thủ lĩnh, một quan tòa có quyền kết án.
• Ra-ma trong tư cách kép: Một người chồng - một người anh hùng, một đức vua
• Ra-ma trong ràng buộc kép: bổn phận người chồng nhưng vẫn phải giữ tròn bổn phận của một đức vua, anh hùng

* Về phía Xi-ta:

• Xa chồng, quỷ vương dụ dỗ, nàng phải đấu tranh giữ trinh tiết
• Được giải cứu, nàng rất vui mừng và hạnh phúc

Bối cảnh vợ chồng Ra-ma và Xi-ta gặp nhau dưới bầu không khí nặng nề, trang trọng như một phiên tòa phán xử.

Câu 2 trang 27 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1

Trả lời:

• Ra-ma với tư cách người chồng, tư cách đức vua, người anh hùng buộc Ra-ma dù rất yêu thương vợ vẫn phải giữ bổn phận người đứng đầu cộng đồng.
• Thấy vợ với khuôn mặt bông sen với những cuộn tóc lượn sóng đứng trước mặt, lòng Ra-ma đau như dao cắt.
• Sợ tai tiếng, chàng đã nói với nàng những lời lạnh nhạt.
• Nhưng lời chàng nói không phải nỗi lòng sâu kín của chàng.

Câu 3 trang 28 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1

Trả lời:

Nghe những lời giận dữ đó của Ra-ma, Xi-ta đau đớn đến nghẹt thở, như một cây dây leo bị vòi voi quật nát

• Xi-ta muốn giấu mình đi vì xấu hổ
• Nàng khiêm nhường trước Ra-ma
• Nàng muốn tự chôn vùi hình hài, thể xác của mình, nàng xót xa, tủi thẹn
• Nỗi đau của Xi-ta là nỗi đau đánh mất danh dự của con người trước cộng đồng
• Xi-ta thay đổi cách xưng hô từ thân mật tới xa cách: chàng-thiếp; Đức vua; Người-ta
• Xi-ta bước vào ngọn lửa cầu xin thần lửa bảo vệ và chứng minh cho tấm lòng trong sạch của nàng

Câu 4 trang 30 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1

Trả lời:

Xi-ta bước lên giàn lửa với thái độ bình thản và gửi một lời cầu nguyện đến thần lửa A-nhi (vị thần tượng trưng cho sự quang minh chính đại). Hành động khoan thai bước vào ngọn lửa của Xi-ta là đỉnh cao chói lọi trong tính cách của nàng, vừa tô thêm tính chất bi hùng của thiên sử thi vĩ đại này. Cuối cùng, vì nàng trung trinh sắt son nên thần Lửa A-nhi đã không thiêu đốt nàng. Thân hình nàng rực rỡ như đóa sen xòe cánh nhụy vàng tỏa hương thơm.

Trả lời câu hỏi

Câu 1 trang 30 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1

Trả lời:

• Văn bản Ra-ma buộc tội kể về sự kiện: Hoàng tử Ra-ma sau khi chiến thắng quỷ vương Ra-va-na giành lại được người vợ yêu quý là nàng Xi-ta xinh đẹp, kiều diễm. Vợ chồng gặp lại nhau, Xi-ta vui mừng khôn xiết. Nhưng hoàng tử Ra-ma vì nghi ngờ vợ mình không giữ được trọn vẹn danh tiết và phẩm hạnh trong thời gian bị quỷ Ra-va-na bắt cóc nên đã tuyên bố từ bỏ nàng. Xi-ta ra sức thanh minh nhưng không làm lay chuyển Ra-ma, nàng đành bước lên giàn hỏa thiêu, nhờ thần lửa A-nhi chứng giám cho đức hạnh trung trinh của mình.
• Bối cảnh diễn ra sự kiện ấy: Vợ chồng Ra-ma và Xi-ta gặp nhau trong bầu không khí nặng nề, trang nghiêm như một phiên tòa phán xử.

Câu 2 trang 30 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1

Trả lời:

Nhân vật người anh hùng trong sử thi được miêu tả là đại diện cho cộng đồng, danh dự cộng đồng thường được đặt trên danh dự cá nhân, điều đó được thể hiện trong đoạn trích Ra-ma là:

* Hoàn cảnh của cuộc tái hợp với Xi-ta:

• Xi-ta đứng trước mọi người trong cộng đồng như một bị cáo
• Ra-ma ngự trên ngôi như một vị thủ lĩnh, một quan tòa có quyền kết án.
• Ra-ma trong tư cách kép: Một người chồng - một người anh hùng, một đức vua
• Ra-ma trong ràng buộc kép: bổn phận người chồng nhưng vẫn phải giữ tròn bổn phận của một đức vua, anh hùng

* Tâm trạng Ra-ma

• Trước khi Xi-ta lên giàn hỏa thiêu:

- Khi đứng trước cộng đồng:

• Khẳng định chiến thắng và tài nghệ của mình
• Tuyên dương công trạng những người giúp đỡ mình

=> Lời lẽ rành mạch, tự hào

- Khi đứng trước Xi-ta

Lời nói:

• Xưng hô: ta-phu nhân; cách xưng hô trịnh tọng nhưng rất xa cách
• Nhấn mạnh mục đích chiến đấu không phải vì danh dự, phẩm giá của bản thân và cộng đồng “ta làm điều đó vì nhân phẩm của ta”
• Bộc lộ nghi ngờ, ghen tuông về trinh tiết của Xi-ta: “nàng đã lưu lại lâu trong nhà kẻ xa lạ, đôi mắt tội lỗi của hắn hau háu nhìn nàng”
• Lăng nhục Xi-ta, không nhận làm vợ và đuổi nàng đi: “ta không ưng nàng nữa, ta không cần đến nàng nữa”
• Lời nói lạnh lùng, tàn nhẫn

Dáng vẻ, hành động;

• Thấy người vợ xinh đẹp “lòng Ra-ma đau như cắt”
• Ra-ma đức hạnh nghe người nọ người kia thì thào bàn tán, ngồi suy nghĩ ủ ê, thầm rỏ nước mắt
• Thái độ đau đớn, xót xa
• Sự đối lập trong lờ nói, dáng vẻ, hành động buộc Ra-ma phải chọn giữa một bên là bổn phận của một quốc vương, một bên là tình yêu, hạnh phúc cá nhân

Khi Xi-ta lên giàn hỏa thiêu

• Kiên quyết không nói một lời, ngồi câm lặng “mắt dán xuống đất”
• Ra-ma tê dại “nom chàng khủng khiếp như thần chết”

=> Giữa tình yêu và danh dự, chàng đã chọn danh dự, một con người hi sinh hạnh phúc cá nhân để bảo vệ đạo đức xã hội.

Câu 3 trang 30 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1

Trả lời:

Quan niệm của người Ấn Độ cổ đại đối với mẫu anh hùng lí tưởng và mẫu người phụ nữ lí tưởng

- Trong văn học Ấn Độ cổ đại:

• Hình tượng người phụ nữ với những vẻ đẹp về hình thức, phẩm chất nhân cách bên trong như đức hạnh, tình yêu thương bao la đối với con người và cảnh vật, sự chung thủy, sự chịu đựng đáng trân trọng của người phụ nữ trong mối quan hệ với các vấn đề xã hội (tôn giáo, đẳng cấp, hôn nhân) theo quan niệm của giáo lí. Với tất cả phẩm chất tốt đẹp, những người phụ nữ ấy xứng đáng được xem là “khuôn vàng thước ngọc”
• Hình tượng người anh hùng lí tưởng: được xây dựng trên cảm quan và tư duy tôn giáo. Nhân vật anh hùng về ngoại hình phần lớn thường có tầm vóc đẹp, có kích thước lớn lao. Chú trọng đời sống tâm linh, nên hình dáng không chỉ là cái bên ngoài mà còn là hình dáng được cảm nhận từ bên trong. Nhân vật anh hùng trong bộ sử thi Ramayana, có vẻ bề ngoài thánh thiện. Ngoài tầm vóc mang kích thước vũ trụ, tiêu biểu cho sức mạnh thể chất - tinh thần của cộng đồng dân tộc, nhân vật anh hùng sử thi còn sáng ngời vẻ đẹp của đức hạnh, trí tuệ, tài năng và lòng dũng cảm. Lòng dũng cảm, ý chí và nghị lực phi thường được coi là phẩm chất tuyệt đối. Trong sử thi Ramayana, nhân vật Ra-ma được xây dựng là người anh hùng “toàn diện toàn mỹ”, không chỉ đẹp về hình thức mà tài năng và đức hạnh của chàng cũng rực rỡ như các vì sao trên bầu trời.

Theo em, quan niệm đó không còn phù hợp với ngày nay. Tại vì, ngày nay người ta không còn đặt nặng về các chuẩn mực ấy nữa. Họ có những tiêu chuẩn riêng nhưng ở mức độ vừa phải và không yêu cầu quá cao về ngoại hình mà chú trọng đến hành động của họ.

Câu 4 trang 30 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1

Trả lời:

• Nhân vật anh hùng trong thần thoại có hình dạng và hành động phi thường, có khả năng biến hóa khôn lường
• Nhân vật anh hùng trong sử thi: có sức mạnh, tài năng, phẩm chất và đẹp phi thường, dũng cảm xả thân vì cộng đồng trong chiến đấu chống kẻ thù và chinh phục tự nhiên

Tóm tắt Ra-ma buộc tội

Ra-ma là hoàng tử trưởng của vua Đa-xa-ra-tha. Vâng lệnh vua cha, Ra-ma phải chịu lưu đày 14 ăm tong rừng. Tình nguyện đi lưu đày cùng chàng có người vợ xainh đẹp và đức hạnh Xi-ta, người em trai thân thiết của chàng là Lắc-ma-na. Khi thò hạn lưu đày sắp kết thúc thì xảy ra một biến cố lớn. Quỷ Ra-va-na đã dùng mưu bắt cóc Xi-ta bay về đảo Lan-ka. Mất Xi-ta, Ra-ma vô cùng đau buồn, tìm cách cứu nàng. Nhờ có sự giúp đỡ của tướng khỉ Ha-nu-man, Ra-ma cuối cùng chiến thắng quỷ Ra-va-na, giải cứu được Xi-ta. Nhưng Ra-ma lại ghi ngờ phẩm hạnh và tinh tiết của vợ mình. Sự nghi ngờ, sợ tai tiếng đã khiến chàng dùng những lời lẽ sỉ nhục, đay nghiến nàng. Thậm chí, tuyên bỏ nàng. Nghe những lời đó của Ra-ma, Xi-ta đau đớn đên nghẹt thở, như một cây dây leo bị vòi voi quật nát. Nàng lấy tư cách của mình ra thề, rồi giải thích, thanh minh trong tiếng nấc nghẹn ngào nhưng không lay chuyển được Ra-ma. Cuối cùng, nàng đành chứng minh phẩm hạnh, lòng chung thủy của mình trước mọi người bằng cách dũng cảm bước vào giàn lửa thiêu. Chứng kiến cảnh tượng ấy, các phụ nữ bật ra tiếng khóc thảm thương. Cả loài Rắc-sa-xa lẫn loài Va-na-ra cùng kêu khóc vang trời.

1. Chuẩn bị

• Yêu cầu (trang 28 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):
• Sử thi này gồm 24.000 câu thơ đôi, tức 48.000 dòng thơ, chưa bằng 1/4 khối lượng dòng thơ của bộ Mahabharata nhưng bố cục chặt chẽ hơn. Chủ đề của tác phẩm là câu chuyện tình duyên giữa hoàng tử Rama và người vợ chung thủy Sita.
• Đặc điểm nổi bật khiến Ramayana sống mãi trong lòng người đọc là sức gợi cảm của nó, với sự kết hợp của yếu tố tưởng tượng kì ảo và việc phản ánh hiện thực khách quan, nét hoang đường kì ảo và việc miêu tả tính cách con người trần tục, những cảnh oai hùng và những cảnh bi tráng

2. Đọc hiểu

* Nội dung chính:

Văn bản “Ra-ma buộc tội” nói về đặt các nhân vật vào tình thế thử thách ngặt nghèo đỏi hỏi sự lựa chọn quyết liệt, bộc lộ sâu sắc bản chất con người. Ra-ma vào sinh ra tử, chiến đấu với yêu quỷ giành lại người vợ yêu quý nhưng cũng dám hi sinh tình yêu vì danh dự, bổn phận của một người anh hùng, một đức vua mẫu mực.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 28 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1- Cánh diều):

Bối cảnh Ra-ma và Xi-ta gặp lại nhau dưới bầu không khí nặng nề, trang trọng như một phiên tòa phán xử.Ra-ma với tư cách người chồng, tư cách đức vua, người anh hùng buộc Ra-ma dù rất yêu thương vợ vẫn phải giữ bổn phận người đứng đầu cộng đồng.

Câu 2 (trang 29 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Cánh diều):

• Lời nói: nghiêm khắc, phê phán “nay ta phải nghi ngờ tư cách của nàng, vì nàng đã lưu lại lâu trong nhà một kẻ xa lạ. ... trông thấy nàng ta không chịu nổi....”
• Tình cảm: lòng đau như dao cắt khi phải nói những lời làm tổn thương Xi-ta

Câu 3 (trang 30 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

“đau đớn đến nghẹt thở, như một cây dây leo bị vòi voi quật nát”, “xấu hổ cho kiếp số của nàng”, “nước mắt nàng đổ ra như suối”,...

Câu 4 (trang 32 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

Hiên ngang, dũng cảm, mạnh mẽ: “Gia-na-ki lượn quanh giàn thiêu rồi dũng cảm bước vào ngọn lửa”

*Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 32 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

• Văn bản Ra-ma buộc tội kể về sự kiện: Hoàng tử Ra-ma sau khi chiến thắng quỷ vương Ra-va-na giành lại được người vợ yêu quý là nàng Xi-ta xinh đẹp, kiều diễm. Vợ chồng gặp lại nhau, Xi-ta vui mừng khôn xiết. Nhưng hoàng tử Ra-ma vì nghi ngờ vợ mình không giữ được trọn vẹn danh tiết và phẩm hạnh trong thời gian bị quỷ Ra-va-na bắt cóc nên đã tuyên bố từ bỏ nàng. Xi-ta ra sức thanh minh nhưng không làm lay chuyển Ra-ma, nàng đành bước lên giàn hỏa thiêu, nhờ thần lửa A-nhi chứng giám cho đức hạnh trung trinh của mình.
• Bối cảnh diễn ra sự kiện ấy: Vợ chồng Ra-ma và Xi-ta gặp nhau trong bầu không khí nặng nề, trang nghiêm như một phiên tòa phán xử.

Câu 2 (trang 32 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

• Được thể hiện qua lời nói của Ra-ma, dù thương vợ và lòng đau như cắt nhưng vì danh dự, chàng phải buộc tội Xi-ta, tuyên bố từ bỏ nàng vì không còn giữ trọn vẹn danh tiết và phẩm hạnh:“...Nay ta phải nghi ngờ tư cách của nàng...trông thấy nàng, ta không chịu nổi... ta không ưng có nàng nữa....”

Câu 3 (trang 32 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

• Người anh hùng lí tưởng là người có ngoại hình lớn lao kì vĩ, phẩm chất dũng cảm, tài trí, luôn đặt lợi ích của cộng đồng, dân tộc lên hàng đầu.
• Người phụ nữ lí tưởng là người có vẻ ngoài xinh đẹp, phẩm chất thuỷ chung, giữ trọn vẹn tiết hạnh
• Quan niệm đó ngày nay đã không còn phù hợp. Vì trong một xã hội phát triển, quyền cá nhân con người được đề cao, không có những chuẩn mực về một con người lí tưởng, mỗi người chính là lý tưởng của chính mình.

Câu 4 (trang 32 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

• Nhân vật anh hùng trong thần thoại: Có sức mạnh phi thường, đại diện cho các thế lực tự nhiên, thông minh, dũng cảm và lập nhiều chiến công
• Nhân vật anh hùng trong sử thi: Có tài năng, sức mạnh, phẩm chất anh hùng gắn, sẵn sàng xả thân vì cộng đồng, khát vọng chinh phục tự nhiên

Chuẩn bị

Trong phần này các em sẽ trả lời câu hỏi đầu bài học để tìm hiểu thêm về sử thi Ra-ma-ya-na và hiểu rõ hơn bối cảnh của văn bản Ra-ma buộc tội.

• Sử thi Ra-ma-ya-na là một sử thi cổ đại viết dưới dạng trường ca và là một phần quan trọng của bộ kinh Ấn Độ giáo.
• Ra-ma-ya-na bao gồm 24.000 câu thơ đôi trong bảy tập và kể về câu chuyện của một hoàng tử - Ra-ma của xứ Ayodhya, vợ là Xi-ta bị bắt đi bởi vua quỷ Rắc-sa-xa vua xứ Lanka.

Đọc hiểu

Câu 1.

Ra-ma và Xi-ta gặp lại nhau sau khi chiến thắng, trước sự chứng kiến của tất cả mọi người, với bầu không khí nặng nề, trang trọng như một phiên tòa phán xử.

Câu 2.

• Lời nói: lạnh nhạt, gây tổn thương cho Xi-ta
• Tình cảm: Lòng đau như cắt khi thấy vợ mình đau buồn.

Câu 3.

• Đau đớn đến nghẹt thở vì bị chồng nghi ngờ.
• Cảm thấy xấu hổ, tuyệt vọng vì bị chính người chồng của mình hoài nghi về đức hạnh.

Câu 4.

• Xi-ta bước lên giàn lửa với thái độ bình thản, khoan thai và gửi một lời cầu nguyện đến thần lửa A-nhi

Câu hỏi cuối bài

Câu 1.

• Văn bản Ra-ma buộc tội kể về sự kiện vợ chồng Ra-ma và Xi-ta gặp nhau
• Bối cảnh diễn sự kiện: trước mặt mọi người, không khí nặng nề như một phiên tòa.

Câu 2.

Nhân vật người anh hùng trong sử thi được miêu tả là đại diện cho cộng đồng, danh dự cộng đồng thường được đặt trên danh dự cá nhân. Điều đó được thể hiện trong đoạn trích Ra-ma buộc tội ở chi tiết:

• Yêu thương và xót xa cho vợ nhưng vẫn phải giữ bổn phận của một vị vua.
• Giao tranh với quỷ Ra-va-na là vì danh dự của chính chàng, và vì danh dự của dòng họ.

Câu 3.

Quan niệm của người Ấn Độ cổ đại đối với mẫu người anh hùng lí tưởng và mẫu người phụ nữ lí tưởng:

• Người anh hùng lí tưởng: người có tự trọng cao, có thể hi sinh hạnh phúc cá nhân để bảo vệ danh dự, đạo đức xã hội; có lòng trung thành tuyệt đối với bổn phận của mình.
• Người phụ nữ lí tưởng: có sự tự tin vào lí trí, phẩm giá trong sạch, đức hạnh và chung thủy.

Quan niệm đó có phần phù hợp về tam quan trong triết lí sống giữa người với người ngày nay, tuy nhiên cũng có phần cổ hủ, áp đặt và gò ép thân phận người phụ nữ, và đặt gánh nặng lớn lên người đàn ông.

Câu 4.

• Nhân vật anh hùng trong thần thoại có hình dạng và hành động phi thường, có khả năng biến hóa khôn lường
• Nhân vật anh hùng trong sử thi: có sức mạnh, tài năng, phẩm chất và đẹp phi thường, dũng cảm xả thân vì cộng đồng trong chiến đấu chống kẻ thù và chinh phục tự nhiên

Xem thêm tại: https://doctailieu.com/soan-bai-ra-ma-buoc-toi-van-10-canh-dieu

1. Tóm tắt nội dung bài học

1.1. Nội dung

Đoạn trích Ra-ma buộc tội đặt các nhân vật vào tình thế thử thách ngặt nghèo đòi hỏi sự lựa chọn quyết liệt, bộc lộ sâu sắc bản chất con người. Ra-ma vào sinh ra tử, chiến đấu với yêu quỷ để giành lại người vợ yêu quý nhưng cũng dám hi sinh tình yêu vì danh dự, bổn phận của một người anh hùng, một đức vua mẫu mực. Như một người vợ lý tưởng xứng đáng với Ra-ma, Xi-ta cũng sẵn sàng đem thân mình thử lửa để chứng minh tình yêu và đức hạnh thủy chung.

1.2. Nghệ thuật

• Xây dựng nhân vật lý tưởng với tâm lý, tính cách, triết lý và hành động.
• Sử dụng hình ảnh, điển tích, ngôn ngữ miêu tả và đối thoại, giọng điệu, xung đột kịch tính, giàu yếu tố sử thi.

2. Soạn bài Ra-ma buộc tội Ngữ văn 10 tập 1 Cánh Diều

2.1. Chuẩn bị đọc

Câu hỏi: Tóm tắt văn bản Ra-ma buộc tội

Trả lời:

Ra-ma là hoàng tử trưởng của vua Đa-xa-ra-tha. Vâng lệnh vua cha, Ra-ma phải chịu lưu đày 14 ăm tong rừng. Tình nguyện đi lưu đày cùng chàng có người vợ xainh đẹp và đức hạnh Xi-ta, người em trai thân thiết của chàng là Lắc-ma-na. Khi thò hạn lưu đày sắp kết thúc thì xảy ra một biến cố lớn. Quỷ Ra-va-na đã dùng mưu bắt cóc Xi-ta bay về đảo Lan-ka. Mất Xi-ta, Ra-ma vô cùng đau buồn, tìm cách cứu nàng. Nhờ có sự giúp đỡ của tướng khỉ Ha-nu-man, Ra-ma cuối cùng chiến thắng quỷ Ra-va-na, giải cứu được Xi-ta. Nhưng Ra-ma lại ghi ngờ phẩm hạnh và tinh tiết của vợ mình. Sự nghi ngờ, sợ tai tiếng đã khiến chàng dùng những lời lẽ sỉ nhục, đay nghiến nàng. Thậm chí, tuyên bỏ nàng. Nghe những lời đó của Ra-ma, Xi-ta đau đớn đên nghẹt thở, như một cây dây leo bị vòi voi quật nát. Nàng lấy tư cách của mình ra thề, rồi giải thích, thanh minh trong tiếng nấc nghẹn ngào nhưng không lay chuyển được Ra-ma. Cuối cùng, nàng đành chứng minh phẩm hạnh, lòng chung thủy của mình trước mọi người bằng cách dũng cảm bước vào giàn lửa thiêu. Chứng kiến cảnh tượng ấy, các phụ nữ bật ra tiếng khóc thảm thương. Cả loài Rắc-sa-xa lẫn loài Va-na-ra cùng kêu khóc vang trời.

2.2. Trải nghiệm cùng văn bản

Câu 1: Hình dung bối cảnh Ra-ma và Xi-ta gặp lại nhau.

Trả lời:

* Về phía Ra-ma:

• Xi-ta đứng trước mọi người trong cộng đồng như một bị cáo
• Ra-ma ngự trên ngôi như một vị thủ lĩnh, một quan tòa có quyền kết án.
• Ra-ma trong tư cách kép: Một người chồng - một người anh hùng, một đức vua
• Ra-ma trong ràng buộc kép: bổn phận người chồng nhưng vẫn phải giữ tròn bổn phận của một đức vua, anh hùng

* Về phía Xi-ta:

• Xa chồng, quỷ vương dụ dỗ, nàng phải đấu tranh giữ trinh tiết
• Được giải cứu, nàng rất vui mừng và hạnh phúc

Bối cảnh vợ chồng Ra-ma và Xi-ta gặp nhau dưới bầu không khí nặng nề, trang trọng như một phiên tòa phán xử.

Câu 2: Lời nói và tình cảm của Ra-ma có gì mâu thuẫn?

Trả lời:

• Ra-ma với tư cách người chồng, tư cách đức vua, người anh hùng buộc Ra-ma dù rất yêu thương vợ vẫn phải giữ bổn phận người đứng đầu cộng đồng.
• Thấy vợ với khuôn mặt bông sen với những cuộn tóc lượn sóng đứng trước mặt, lòng Ra-ma đau như dao cắt.
• Sợ tai tiếng, chàng đã nói với nàng những lời lạnh nhạt.
• Nhưng lời chàng nói không phải nỗi lòng sâu kín của chàng.

Câu 3: Tâm trạng của Xi-ta như thế nào?

Trả lời:

- Nghe những lời giận dữ đó của Ra-ma, Xi-ta đau đớn đến nghẹt thở, như một cây dây leo bị vòi voi quật nát

• Xi-ta muốn giấu mình đi vì xấu hổ
• Nàng khiêm nhường trước Ra-ma
• Nàng muốn tự chôn vùi hình hài, thể xác của mình, nàng xót xa, tủi thẹn

- Nỗi đau của Xi-ta là nỗi đau đánh mất danh dự của con người trước cộng đồng

- Xi-ta thay đổi cách xưng hô từ thân mật tới xa cách: chàng-thiếp; Đức vua; Người-ta

- Xi-ta bước vào ngọn lửa cầu xin thần lửa bảo vệ và chứng minh cho tấm lòng trong sạch của nàng

Câu 4: Thái độ của Xi-ta khi bước lên giàn lửa có gì đặc biệt?

Trả lời:

Xi-ta bước lên giàn lửa với thái độ bình thản và gửi một lời cầu nguyện đến thần lửa A-nhi (vị thần tượng trưng cho sự quang minh chính đại). Hành động khoan thai bước vào ngọn lửa của Xi-ta là đỉnh cao chói lọi trong tính cách của nàng, vừa tô thêm tính chất bi hùng của thiên sử thi vĩ đại này. Cuối cùng, vì nàng trung trinh sắt son nên thần Lửa A-nhi đã không thiêu đốt nàng. Thân hình nàng rực rỡ như đóa sen xòe cánh nhụy vàng tỏa hương thơm.

2.3. Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1: Văn bản Ra-ma buộc tội kể về sự kiện gì? Bối cảnh diễn ra sự kiện ấy như thế nào?

Trả lời:

Văn bản Ra-ma buộc tội kể về sự kiện: Hoàng tử Ra-ma sau khi chiến thắng quỷ vương Ra-va-na giành lại được người vợ yêu quý là nàng Xi-ta xinh đẹp, kiều diễm. Vợ chồng gặp lại nhau, Xi-ta vui mừng khôn xiết. Nhưng hoàng tử Ra-ma vì nghi ngờ vợ mình không giữ được trọn vẹn danh tiết và phẩm hạnh trong thời gian bị quỷ Ra-va-na bắt cóc nên đã tuyên bố từ bỏ nàng. Xi-ta ra sức thanh minh nhưng không làm lay chuyển Ra-ma, nàng đành bước lên giàn hỏa thiêu, nhờ thần lửa A-nhi chứng giám cho đức hạnh trung trinh của mình.

Bối cảnh diễn ra sự kiện ấy: Vợ chồng Ra-ma và Xi-ta gặp nhau trong bầu không khí nặng nề, trang nghiêm như một phiên tòa phán xử.

Câu 2: Nhân vật người anh hùng trong sử thi được miêu tả là đại diện cho cộng đồng, danh dự cộng đồng thường được đặt trên danh dự cá nhân. Điều đó được thể hiện trong đoạn trích Ra-ma buộc tội như thế nào?

Trả lời:

Nhân vật người anh hùng trong sử thi được miêu tả là đại diện cho cộng đồng, danh dự cộng đồng thường được đặt trên danh dự cá nhân, điều đó được thể hiện trong đoạn trích Ra-ma là:

* Hoàn cảnh của cuộc tái hợp với Xi-ta:

• Xi-ta đứng trước mọi người trong cộng đồng như một bị cáo
• Ra-ma ngự trên ngôi như một vị thủ lĩnh, một quan tòa có quyền kết án.
• Ra-ma trong tư cách kép: Một người chồng - một người anh hùng, một đức vua
• Ra-ma trong ràng buộc kép: bổn phận người chồng nhưng vẫn phải giữ tròn bổn phận của một đức vua, anh hùng

* Tâm trạng Ra-ma

+ Trước khi Xi-ta lên giàn hỏa thiêu:

- Khi đứng trước cộng đồng:

=> Lời lẽ rành mạch, tự hào

- Khi đứng trước Xi-ta

Lời nói:

• Xưng hô: ta-phu nhân; cách xưng hô trịnh tọng nhưng rất xa cách
• Nhấn mạnh mục đích chiến đấu không phải vì danh dự, phẩm giá của bản thân và cộng đồng “ta làm điều đó vì nhân phẩm của ta”
• Bộc lộ nghi ngờ, ghen tuông về trinh tiết của Xi-ta: “nàng đã lưu lại lâu trong nhà kẻ xa lạ, đôi mắt tội lỗi của hắn hau háu nhìn nàng”
• Lăng nhục Xi-ta, không nhận làm vợ và đuổi nàng đi: “ta không ưng nàng nữa, ta không cần đến nàng nữa”

=> Lời nói lạnh lùng, tàn nhẫn

Dáng vẻ, hành động;

• Thấy người vợ xinh đẹp “lòng Ra-ma đau như cắt”
• Ra-ma đức hạnh nghe người nọ người kia thì thào bàn tán, ngồi suy nghĩ ủ ê, thầm rỏ nước mắt

=> Thái độ đau đớn, xót xa

=> Sự đối lập trong lờ nói, dáng vẻ, hành động buộc Ra-ma phải chọn giữa một bên là bổn phận của một quốc vương, một bên là tình yêu, hạnh phúc cá nhân

+ Khi Xi-ta lên giàn hỏa thiêu

• Kiên quyết không nói một lời, ngồi câm lặng “mắt dán xuống đất”
• Ra-ma tê dại “nom chàng khủng khiếp như thần chết”

=> Giữa tình yêu và danh dự, chàng đã chọn danh dự, một con người hi sinh hạnh phúc cá nhân để bảo vệ đạo đức xã hội.

Câu 3: Qua hai nhân vật Ra-ma và Xi-ta, em hiểu thế nào về quan niệm của người Ấn Độ cổ đại đối với mẫu người anh hùng lí tưởng và mẫu người phụ nữ lí tưởng? Theo em, quan niệm đó có còn phù hợp với ngày nay không? Tại sao?

Trả lời:

Quan niệm của người Ấn Độ cổ đại đối với mẫu anh hùng lí tưởng và mẫu người phụ nữ lí tưởng

- Trong văn học Ấn Độ cổ đại:

• Hình tượng người phụ nữ với những vẻ đẹp về hình thức, phẩm chất nhân cách bên trong như đức hạnh, tình yêu thương bao la đối với con người và cảnh vật, sự chung thủy, sự chịu đựng đáng trân trọng của người phụ nữ trong mối quan hệ với các vấn đề xã hội (tôn giáo, đẳng cấp, hôn nhân) theo quan niệm của giáo lí. Với tất cả phẩm chất tốt đẹp, những người phụ nữ ấy xứng đáng được xem là “khuôn vàng thước ngọc”
• Hình tượng người anh hùng lí tưởng: được xây dựng trên cảm quan và tư duy tôn giáo. Nhân vật anh hùng về ngoại hình phần lớn thường có tầm vóc đẹp, có kích thước lớn lao. Chú trọng đời sống tâm linh, nên hình dáng không chỉ là cái bên ngoài mà còn là hình dáng được cảm nhận từ bên trong. Nhân vật anh hùng trong bộ sử thi Ramayana, có vẻ bề ngoài thánh thiện. Ngoài tầm vóc mang kích thước vũ trụ, tiêu biểu cho sức mạnh thể chất - tinh thần của cộng đồng dân tộc, nhân vật anh hùng sử thi còn sáng ngời vẻ đẹp của đức hạnh, trí tuệ, tài năng và lòng dũng cảm. Lòng dũng cảm, ý chí và nghị lực phi thường được coi là phẩm chất tuyệt đối. Trong sử thi Ramayana, nhân vật Ra-ma được xây dựng là người anh hùng “toàn diện toàn mỹ”, không chỉ đẹp về hình thức mà tài năng và đức hạnh của chàng cũng rực rỡ như các vì sao trên bầu trời.

- Theo em, quan niệm đó không còn phù hợp với ngày nay. Tại vì, ngày nay người ta không còn đặt nặng về các chuẩn mực ấy nữa. Họ có những tiêu chuẩn riêng nhưng ở mức độ vừa phải và không yêu cầu quá cao về ngoại hình mà chú trọng đến hành động của họ.

Câu 4: Từ đoạn trích Ra-ma buộc tội, hãy liên hệ với đoạn trích Hê-ra-clét đi tìm táo vàng để chỉ ra điểm khác biệt của nhân vật anh hùng trong sử thi và thần thoại?

Trả lời:

• Nhân vật anh hùng trong thần thoại có hình dạng và hành động phi thường, có khả năng biến hóa khôn lường
• Nhân vật anh hùng trong sử thi: có sức mạnh, tài năng, phẩm chất và đẹp phi thường, dũng cảm xả thân vì cộng đồng trong chiến đấu chống kẻ thù và chinh phục tự nhiên.

Tham khảo thêm

Bài giảng Ra-ma buộc tội
3. Hướng dẫn luyện tập

Câu hỏi: Viết đoạn văn nêu cảm nhận của em về nhân vật Xi-ta trong đoạn trích Ra-ma buộc tội.

Trả lời:

Một trong những hiện thân của vẻ đẹp làm say lòng người trong đoạn trích Ra-ma buộc tội là nhân vật Xi-ta. Nàng không chỉ là hình ảnh bổ sung cho sự kì vĩ của người anh hùng Ra-ma mà còn là minh chứng cho vẻ đẹp chân thực, toàn mĩ của người phụ nữ Ấn, từ hình dáng bên ngoài đến những phẩm chất tâm hồn bên trong. Vẻ đẹp của nàng luôn được miêu tả gắn liền với cụm từ “gương mặt bông sen ” - đó là chi tiết ngoại hình luôn được láy đi láy lại trong tác phẩm. Hoa sen hay bông sen là biểu tượng của vẻ đẹp chuẩn mực, vẻ đẹp của cả hình dáng bề ngoài và chiều sâu nội tâm trong quan niệm thẩm mĩ của người Ấn Độ. Khuôn mặt bông sen, đôi mắt hình hoa sen... là những hình ảnh miêu tả quen thuộc về người phụ nữ trong văn học Ấn Độ. Miêu tả nàng bằng chi tiết ấy, dường như ngay từ đầu, người kể đã khẳng định vẻ đẹp toàn mĩ ở nàng. Trước lời buộc tội của chồng, nàng Xi-ta trái tim tan nát, đau đớn đến nghẹn thở, xấu hổ cho số kiếp..., nghĩa là nàng phải trải qua một loạt những cảm xúc của nỗi đau, nỗi tủi nhục, nàng phải tự minh oan cho mình. Và nàng quả thật thông minh khi lần lượt chứng minh những ngờ vực của Ra-ma là không căn cứ. Nàng lấy danh dự, rồi nguồn gốc xuất thân, lòng trung thành, tình yêu của mình để làm minh chứng. Nhưng, tất cả dường như đều không đủ, đều vô nghĩa trước cơn giận dữ của Ra-ma. Sự trong trắng của nàng là sự trong trắng tuyệt đích. Cho dù bị xúc phạm, bị lăng nhục nhưng tình cảm của nàng, sự thủy chung của nàng vẫn không hề thay đổi. vẻ đẹp của nàng là vẻ đẹp của một tấm gương mà bất cứ một người phụ nữ nào trên trái đất này đều có thể soi và tự hoàn thiện mình. Nàng trở về trong vòng tay của Ra-ma sau sự chứng minh khóc liệt nhất. Đó là sự khẳng định cao nhất phẩm chất của nàng của sử thi.