Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ

Mặt trời chân lý chói qua tim

Hồn tôi là một vườn hoa lá

Rất đậm hương và rộn tiếng chim...

Tôi buộc lòng tôi với mọi người

Để tình trang trải với trăm nơi

Để hồn tôi với bao hồn khổ

Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời

Tôi đã là con của vạn nhà

Là em của vạn kiếp phôi pha

Là anh của vạn đầu em nhỏ

Không áo cơm, cù bất cù bơ...

7-1937

Tôi viết bài thơ xuân

Nghìn chín trăm sáu mốt

Cành táo đầu hè rung rinh quả ngọt

Nắng soi sương giọt long lanh...

Rét nhiều nên ấm nắng hanh

Đắng cay lắm mới ngọt lành đó chăng?

Giã từ năm cũ bâng khuâng

Đã nghe xuân mới lâng lâng lạ thường!

***

Chào xuân đẹp! Có gì vui đấy

Hỡi em yêu? Mà má em đỏ dậy

Như buổi đầu hò hẹn, say mê

Anh nắm tay em, sôi nổi, vụng về

Mà nói vậy: "Trái tim anh đó

Rất chân thật chia ba phần tươi đỏ:

Anh dành riêng cho Đảng phần nhiều

Phần cho thơ, và phần để em yêu...

"Em xấu hổ: "Thế cũng nhiều anh nhỉ!"

Rồi hai đứa hôn nhau, hai người đồng chí

Dắt nhau đi, cho đến sáng mai nay

Anh đón em về, xuân cũng đến trong tay!

***

Ôi tiếng hót vui say con chim chiền chiện

Trên đồng lúa chiêm xuân chao mình bay liệng

Xuân ơi xuân, vui tới mông mênh

Biển vui dâng sóng trắng đầu ghềnh

Thơ đã hát, mát trong lời chúc:

Đường lên hạnh phúc rộng thênh thênh

Tam Đảo, Ba Vì vui núi xuân xanh...

Chào 61! Đỉnh cao muôn trượng

Ta đứng đây, mắt nhìn bốn hướng

Trông lại nghìn xưa, trông tới mai sau

Trông Bắc trông Nam, trông cả địa cầu!

Trải qua một cuộc bể dâu

Câu thơ còn đọng nỗi đau nhân tình

Nổi chìm kiếp sống lênh đênh

Tố Như ơi, lệ chảy quanh thân Kiều!

Nghe hồn Nguyễn Trãi phiêu diêu

Tiếng gươm khua, tiếng thơ kêu xé lòng...

Ôi tiếng của cha ông thuở trước

Xin hát mừng non nước hôm nay:

Một vùng trời đất trong tay

Dẫu chưa toàn vẹn, cũng bay cờ hồng!

Việt Nam, dân tộc anh hùng

Tay không mà đã thành công nên người!

Có gì đẹp trên đời hơn thế

Người yêu người sống để yêu nhau

Đảng cho ta trái tim giàu

Thẳng lưng mà bước, ngẩng đầu mà bay!

***

Đời vui đó, hôm nay mở cửa

Như dãy hàng bách hoá của ta

Hỡi những người yêu, hãy ghé mua hoa

Và đến đó, sắm ít quà lễ cưới:

Lụa Nam Định đẹp tươi mát rượi

Lược Hàng Đào chải mái tóc xanh!

Ta còn nghèo, phố chật nhà gianh

Nhưng cũng đủ vài tranh treo Tết...

Đời vui đó, tiếng ca Đoàn kếtT

a nắm tay nhau xây lại đời ta

Ruộng lúa, đồng khoai, nương sắn, vườn cà

Chuồng lợn, bầy gà, đàn rau, ao cá

Dọn tí phân rơi, nhặt từng ngọn lá

Mỗi hòn than, mẩu sắn, cân ngô

Ta nâng niu gom góp dựng cơ đồ!

***

Ồ thích thật, bài thơ miền Bắc

Rất tự do nên tươi nhạc, tươi vần

Cả không gian như xích lại gần

Thời gian cũng quên tuần quên tháng.

Đời trẻ lại. Tất cả đều cách mạng!

Rũ sạch cô đơn, riêng lẻ, bần cùng

Quê hương ta rộn rã cuộc vui chung

Người hợp tác nên lúa dày thêm đó.

Đường nở ngực. Những hàng dương liễu nhỏ

Đã lên xanh như tóc tuổi mười lăm

Xuân ơi Xuân, em mới đến dăm năm

Mà cuộc sống đã tưng bừng ngày hội

Như hôm nay, giữa công trường đỏ bụi

Những đoàn xe vận tải nối nhau đi

Hồng Quảng, Lào Cai, Thái Nguyên, Việt Trì

Tên đất nước reo vui bao tiếng gọi...

***

Nào đi tới! Bác Hồ ta nói

Phút giao thừa, tiếng hát đêm xuân

Kế hoạch năm năm. Mời những đoàn quân

Mời những bàn chân, tiến lên phía trước.

Tất cả dưới cờ, hát lên và bước!

Đi ta đi! Khai phá rừng hoang

Hỏi núi non cao, đâu sắt đâu vàng?

Hỏi biển khơi xa, đâu luồng cá chạy?

Sông Đà, sông Lô, sông Hồng, sông Chảy

Hỏi đâu thác nhảy, cho điện quay chiều?

Hỡi những người trai, những cô gái yêu

Trên những đèo mây, những tầng núi đá

Hai bàn tay ta hãy làm tất cả!

Xuân đã đến rồi. Hối hả tương lai

Khói những nhà máy mới ban mai...

***

Tôi viết cho ai bài thơ 61?

Đêm đã khuya rồi, rét về tê buốt

Hà Nội rì rầm... Còi thổi ngoài ga

Một chuyến tàu chuyển bánh đi xa

Tiếng xình xịch, chạy dọc đường Nam Bộ...

Ôi đâu phải con tàu! Trái tim ta đó

Tiếng đập thình thình, muốn vỡ làm đôi!

Ta biết em rất khoẻ, tim ơi

Không khóc đấy. Nhưng sao mà nóng bỏng

Như lửa cháy trong lòng ta gió lộng?

Mấy hôm nay, như đứa nhớ nhà

Ta vẩn vơ hoài, rạo rực, vào ra

Nghe tiếng mõ và nghe tiếng súng

Miền Nam dậy, hò reo náo động!

Ba con tôi đã ngủ lâu rồi

Còn bao nhiêu chưa được ngủ trong nôi

Miền Bắc thiên đường của các con tôi!

Gà gáy sáng. Thơ ơi, mang cánh lửa

Hãy bay đi! Con chim kêu trước cửa

Thêm một ngày xuân đến. Bình minh

Cành táo đầu hè quả ngọt rung rinh

Như hạnh phúc đơn sơ, ước mơ nho nhỏ

Treo trước mắt của loài người ta đó:

Hoà bình

Ấm no

Cho
Con người

Sung sướng

Tự do!"

(24-1-1961)

Tròn năm 50 tuổi: Đảng và thơ

Từ ấy hồn vui mãi đến giờ

Mái tóc pha sương chưa cạn ý

Con tằm rút ruột vẫn còn tơ

Thuyền con vượt sóng không nghiêng ngả

Nghĩa lớn xuôi dòng lộng ước mơ

Mới nửa đường thôi.

Còn bước tiếp

Trăm năm duyên kiếp Đảng và thơ!

(Xuân 1987)

Anh chị em ơi!

Hãy giương súng lên cao, chào Xuân 68

Xuân Việt Nam

Xuân của lòng dũng cảm.

Ai đến kia, rộn rã cùng Xuân?

Hoan hô anh Giải phóng quân

Kính chào Anh, con người đẹp nhất!

Lịch sử hôn Anh, chàng trai chân đất

Sống hiên ngang, bất khuất trên đời

Như Thạch Sanh của thế kỷ hai mươi

Một dây ná, mót cây chông, cùng tiến công giặc Mỹ.

Không tự ngắm mình, anh chẳng hay đâu, hỡi chàng dũng sĩ!

Cả năm châu, Chân lý đang nhìn theo

Bóng Anh đi… và vành mũ tai bèo

Của Anh đó!

Ôi cái mũ vải mềm dễ thương như một bàn tay nhỏ

Chẳng làm đau một chiếc lá trên cành

Sáng trên đầu như một mảnh trời xanh

Mà xông xáo, mà tung hoành, ngang dọc.

Mạnh hơn tất cả đạn bom, làm run sợ cả Lầu năm góc!

Ta muốn hỏi Trường Sơn

Có đỉnh nào cao hơn

Chiếc mũ kia của chủ nghĩa anh hùng cách mạng?

Cảm ơn Đảng của chúng ta, Đảng làm ra ánh sáng

Người chưa đưa ta lên được sao Kim.

Nhưng đã cho ta một linh hồn và một trái tim

Biết lẽ phải, biết yêu thương, căm giận

Biết đi tới và làm nên thắng trận!

Hôm nay sao vui thế! Sáng xuân nay

Ta đi tới, lòng ta như bay

Với mỗi làn mây, với từng cơn gió

Gió miền Bắc đang thổi vào Nam đó!

Gió mây ơi, không đợi nắng xuân về

Hãy bay đi mà che những đoàn xe

Và những đoàn quân tuôn ra tiền tuyến….

Tổ quốc ta!
Hai mươi ba năm đau khổ gian nan, bền gan kháng chiến

Tiến lên!

Toàn thắng ắt về ta!

Hỡi bốn phương và những chiến trường xa

Xin lắng nghe… Phút giao thừa đang chuyển

Bác Hồ gọi. Ấy là mùa xuân đến…

Hoan hô Xuân 68 anh hùng!

Hãy gầm lên như sấm sét đùng đùng

Tất cả pháo!

Và xông lên, dũng sĩ!

Như khí phách Trần, Lê. Như oai vũ Quang Trung

Khắp thành thị nông thôn

Đánh tan đầu Mỹ, nguỵ!

Vì Độc lập, Tự do, núi sông hùng vĩ

Vì thiêng liêng giá trị Con Người

Vì muôn đời hoa lá xanh tươi

Ta quyết thắng.
Giành mùa xuân đẹp nhất!

(23-1-1968)

Mình về mình có nhớ ta?

Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.

Mình về mình có nhớ không?

Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn.

Tiếng ai tha thiết bên cồn

Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi

Áo chàm đưa buổi phân ly

Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay...

Mình đi, có nhớ những ngày

Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù?

Mình về, có nhớ chiến khu

Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai?

Mình về, rừng núi nhớ ai

Trám bùi để rụng, măng mai để già

Mình đi, có nhớ những nhà

Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son

Mình về, còn nhớ núi non

Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh

Mình đi, mình có nhớ mình

Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa?

Ta với mình, mình với ta

Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh

Mình đi, mình lại nhớ mình

Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu...

Nhớ gì như nhớ người yêu

Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương

Nhớ từng bản khói cùng sương

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.

Nhớ từng rừng nứa bờ tre

Ngòi Thia sông Ðáy, suối Lê vơi đầy

Ta đi, ta nhớ những ngày

Mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi...

Thương nhau, chia củ sắn lùi

Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng

Nhớ người mẹ nắng cháy lưng

Ðịu con lên rẫy bẻ từng bắp ngô

Nhớ sao lớp học i tờ

Ðồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan

Nhớ sao ngày tháng cơ quan

Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo.
Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều

Chày đêm nện cối đều đều suối xa...

Ta về, mình có nhớ ta

Ta về ta nhớ những hoa cùng người

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Ðèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.

Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang

Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình

Rừng thu trăng rọi hoà bình

Nhớ ai tiếng hát ân tình thuỷ chung.

Nhớ khi giặc đến giặc lùng

Rừng cây núi đá ta cùng đánh Tây

Núi giăng thành luỹ sắt dày

Rừng che bộ đội rừng vây quân thù

Mênh mông bốn mặt sương mù

Ðất trời ta cả chiến khu một lòng.

Ai về ai có nhớ không?

Ta về ta nhớ Phủ Thông, đèo Giàng

Nhớ sông Lô, nhớ phố Ràng

Nhớ từ Cao-Lạng nhớ sang Nhị Hà...

Những đường Việt Bắc của ta

Ðêm đêm rầm rập như là đất rung

Quân đi điệp điệp trùng trùng

Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan

Dân công đỏ đuốc từng đoàn

Bước chân nát đá, muôn tàn lửa bay.

Nghìn đêm thăm thẳm sương dày

Ðèn pha bật sáng như ngày mai lên.

Tin vui chiến thắng trăm miềm

Hoà Bình, Tây Bắc, Ðiện Biên vui về

Vui từ Ðồng Tháp, An Khê

Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng.

Ai về ai có nhớ không?

Ngọn cờ đỏ thắm gió lồng cửa hang.

Nắng trưa rực rỡ sao vàng

Trung ương, Chính phủ luận bàn việc công

Ðiều quân chiến dịch thu đông

Nông thôn phát động, giao thông mở đường

Giữ đê, phòng hạn, thu lương

Gửi dao miền ngược, thêm trường các khu...

Ở đâu u ám quân thù

Nhìn lên Việt Bắc: Cụ Hồ sáng soi

Ở đâu đau đớn giống nòi

Trông về Việt Bắc mà nuôi chí bền.

Mười lăm năm ấy ai quên

Quê hương cách mạng dựng nên Cộng hoà

Mình về mình lại nhớ ta

Mái đình Hồng Thái cây đa Tân Trào.

Nước trôi nước có về nguồn

Mây đi mây có cùng non trở về?

Mình về, ta gửi về quê

Thuyền nâu trâu mộng với bè nứa mai

Nâu này nhuộm áo không phai

Cho lòng thêm đậm cho ai nhớ mình

Trâu về, xanh lại Thái Bình

Nứa mai gài chặt mối tình ngược xuôi.

Nước trôi, lòng suối chẳng trôi

Mây đi mây vẫn nhớ hồi về non

Ðá mòn nhưng dạ chẳng mòn

Chàm nâu thêm đậm, phấn son chẳng nhoà.

Nứa mai mình gửi quê nhà

Nước non đâu cũng là ta với mình

Thái Bình đồng lại tươi xanh

Phên nhà lại ấm, mái đình lại vui...

Mình về thành thị xa xôi

Nhà cao, còn thấy núi đồi nữa chăng?

Phố đông, còn nhớ bản làng

Sáng đèn, còn nhớ mảnh trăng giữa rừng?

Mình đi, ta hỏi thăm chừng

Bao giờ Việt Bắc tưng bừng thêm vui?

Ðường về, đây đó gần thôi!

Hôm nay rời bản về nơi thị thành

Nhà cao chẳng khuất non xanh

Phố đông, càng giục chân nhanh bước đường.

Ngày mai về lại thôn hương

Rừng xưa núi cũ yêu thương lại về

Ngày mai rộn rã sơn khê

Ngược xuôi tàu chạy, bốn bề lưới giăng.

Than Phấn Mễ, thiếc Cao Bằng

Phố phường như nấm như măng giữa trời

Mái trường ngói mới đỏ tươi.

Chợ vui trăm nẻo về khơi luồng hàng

Muối Thái Bình ngược Hà Giang

Cày bừa Ðông Xuất, mía đường tỉnh Thanh

Ai về mua vại Hương Canh

Ai lên mình gửi cho anh với nàng

Chiếu Nga Sơn, gạch Bát Tràng

Vải tơ Nam Ðịnh, lụa hàng Hà Ðông

Áo em thêu chỉ biếc hồng

Mùa xuân ngày hội lùng tùng thêm tươi

Còn non, còn nước, còn trời

Bác Hồ thêm khoẻ, cuộc đời càng vui!

Mình về với Bác đường xuôi

Thưa giùm Việt Bắc không nguôi nhớ Người

Nhớ ông Cụ mắt sáng ngời

Áo nâu túi vải đẹp tươi lạ thường!

Nhớ Người những sáng tinh sương

Ung dung yên ngựa trên đường suối reo

Nhớ chân Người bước lên đèo

Người đi rừng núi trông theo bóng Người...

Lòng ta ơn Ðảng đời đời

Ngược xuôi đôi mặt một lời song song.

Ngàn năm xưa nước non Hồng

Còn đây ơn Ðảng nối dòng dài lâu

Ngàn năm non nước mai sau

Ðời đời ơn Ðảng càng sâu càng nồng.

Cầm tay nhau hát vui chung

Hôm sau mình nhé, hát cùng Thủ đô."

(10-1954)

Anh chị em ơi!Ba mươi năm đời ta có Đảng

Hôm nay ôn lại quãng đường dài…

Ngọt bùi nhớ lúc đắng cay

Ra sông nhớ suối, có ngày nhớ đêm

Mùa xuân đó, con chim én mới

Rộn đồng chiêm, chấp chới trời xanh

Đời ta gương vỡ lại lành

Cây khô cây lại đâm cành nở hoa.

Thuở nô lệ, thân ta nước mất

Cảnh cơ hàn, trời đất tối tăm

Một đời đau suốt trăm năm

Chim treo trên lửa, cá nằm dưới dao!

Giặc cướp hết, non cao biển rộng

Cướp cả tên nòi giống tổ tiên

Lưỡi gươm cắt đất ngăn miền

Non sông một khúc ruột liền chia ba

Lũ bán nước lột da dân nước

Tan mồ cha cũng rước voi giày

Máu đà nhúng đỏ bàn tay

Biết chi đau đớn cỏ cây đồng bào!

Ôi nhớ những năm nào thuở trước

Xóm làng ta xơ xác héo hon

Nửa đêm thuế thúc trống dồn

Sân đình máu chảy, đường thôn lính đầy.

Cha trốn ra Hòn Gay cuốc mỏ
Anh chạy vào Đất Đỏ làm phu

Bán thân đổi mấy đồng xu

Thịt xương vùi gốc cao su mấy tầng!

Con đói lả ôm lưng mẹ khóc

Mẹ đợ con đấu thóc cầm hơi

Kiếp người cơm vãi cơm rơi

Biết đâu nẻo đất phương trời mà đi!

Lần đếm bước đến khi hừng sáng

Mặt trời kia! Cờ Đảng giương cao!

Đảng ta, con của phong trào

Mẹ nghèo mang nặng khổ đau khôn cầm.

Như đứa trẻ sinh nằm trên cỏ

Không quê hương, sương gió tơi bời

Đảng ta sinh ở trên đời

Một hòn máu đỏ nên Người hôm nay.

Đảng ta đó, trăm tay nghìn mắt

Đảng ta đây, xương sắt da đồng.
Đảng ta, muôn vạn công nông

Đảng ta, muôn vạn tấm lòng niềm tin.

Đảng ta Mác – Lê-nin vĩ đại

Lại hồi sinh, trả lại cho ta

Trời cao, đất rộng bao la

Bát cơm, tấm áo, hương hoa, hồn người.

Từ ấy đã ba mươi năm chẵn

Cuộc đời ta theo Đảng tiến lên.

Đường xa bao nỗi truân chuyên

Ngọn đèn đêm gió, con thuyền biển khơi

Đèn vẫn tỏ, thuyền bơi tới trước

Đảng ta đưa dân nước ta đi…

Con đường cách mạng trường kỳ

Ba mươi năm ấy, bước đi vững vàng.

Trống Xô-viết Nghệ An vang động

Bắc Trung Nam tràn sóng đấu tranh

Hầm than, xưởng máy, lều gianh

Đứng lên tự cứu mà giành ấm no

Đứng lên cứu tự do, độc lập

Đứng lên giành ruộng đất, áo cơm!

Đứng lên, thân cỏ, thân rơm

Búa liềm không sợ súng gươm bạo tàn!

Máu có chảy, xương tan thịt nát!

Bớ công nông! Tiếng hát càng cao

Năm năm chìm nổi ba đào

Phong trào tạm lắng, phong trào lại lên…

Chống phát-xít, cường quyền hiếu chiến

Khắp năm châu, trận tuyến Bình dân

Trùng trùng cách mạng ra quân

Phất cao cờ đỏ, công nhân dẫn đầu

Còi máy gọi bến tàu hầm mỏ

Hòn Gay kêu Đất Đỏ đấu tranh

Áo nâu liền với áo xanh

Nông thôn cùng với thị thành đứng lên

Đòi cơm áo, đòi quyền dân chủ

Đường càng đi đội ngũ càng đông

Suối ngàn đã chảy thành sông

Đố ai tát cạn được dòng nước xuôi!

Càng tức nước, càng xui bờ vỡ

Lòng dân ta như lửa thêm dầu

Lưỡi lê, mũi súng, nhà tù

Càng đau, càng khổ, càng thù, càng căm.

Nước đà mất tám mươi năm

Đã Tây lại Nhật, đứng nằm sao yên?

Thân một cổ hai xiềng nô lệ

Phải vùng lên mà bẻ cho tan

Diệt bầy Tây – Nhật – Việt gian

Việt Nam độc lập hoàn toàn tự do!

Lời Đảng gọi vang to khắp nước

Núi sông nghe chân bước trước sau:

Bắc Sơn phất ngọn cờ đầu

Nam Kỳ khởi nghĩa bắc cầu tiến lên

Máu dù chảy hai miền thấm đỏ

Nghìn đầu rơi xuống cỏ, không lui!

Núi càng rung, biển càng sôi

Thép nung càng luyện, càng tôi, càng bền.

Rừng Việt Bắc, Thái Nguyên chống địch

Bước chân đoàn du kích càng hăng

Quân càng đông, sức càng tăng

Biên cương nổi lửa, Cao Bằng xuất binh

Nổ súng trận, Việt Minh truyền lệnh

Giải phóng quân tràn đỉnh non cao

Việt Minh như thác ào ào

Chiến khu kháng Nhật, cao trào nhân dân

Đã nghe súng Hồng quân oanh liệt

Chân trời xa như sét đêm thâu…

Đức hàng, Nhật cũng cúi đầu

Bốn phương châu Á, châu Âu vẫy vùng

Đồng cỏ héo đã bừng lửa cháy

Nước non ơi, hết thảy vùng lên!

Bắc Trung Nam khắp ba miền

Toàn dân khởi nghĩa! Chính quyền về tay!

Lời Đảng gọi, một ngày sấm nổ

Biển người dâng ngập phố ngập đồng

Mùa thu Cách mạng thành công

Mùa thu đây, hỡi cờ hồng vàng sao!

Ôi hai tiếng đồng bào, Tổ quốc

Đến hôm nay mới thuộc về ta

Trăm năm mất nước mất nhà

Hôm nay mới cất lời ca tiếng cười

Ta đã đứng nên người độc lập

Cao bằng người, nào thấp thua ai?

Tay ta, tay búa, tay cày

Tay gươm, tay bút, dựng xây nước mình.

Đời đang buổi bình minh hửng đỏ

Tây lại vào cắn cổ, cắn chân

Chém cha cái lũ thực dân

Đã leo đằng cẳng lài lân đằng đầu!

Một bước nhịn, bước sau cố nhịn

Giặc càng hung. Còn nín được sao?

Hỡi quốc dân! Hỡi đồng bào!

Có gươm, có súng, có dao hãy dùng

Quyết kháng chiến đến cùng cứu nước!

Toàn dân trông phía trước, tiến lên!

Nửa đêm vang tiếng lệnh truyền

Phố giăng chiến luỹ, đường xuyên chiến hào

Hồn Nước dựng thành cao muôn trượng

Tay Đảng rèn lực lượng muôn dân

Chín năm kháng chiến thánh thần

Gậy tầm vông đánh tan quân bạo tàn!

Một dân tộc hai bàn tay trắng

Đồng tâm là chiến thắng thành công

Dân ta gan dạ anh hùng:

Trẻ làm đuốc sống, già xông lửa đồn

Chân toạc máu, chân dồn đuổi giặc

Tay chém thù, tay sắc như gươm!

Củ khoai, củ sắn thay cơm

Khoai bùi trong dạ, sắn thơm trong lòng

Hớp ngụm nước suối trong đỡ khát

Trông trời cao mà mát tâm can!

Chín năm nắng núi mưa ngàn

Nắng mưa có Đảng, cơ hàn có nhau

Nhớ những lúc hầm sâu địch hậu

Nhớ những đêm theo dấu đường đây

Giặc lùng, giặc quét, giặc vây

Có dân, có Đảng đêm này vẫn vui.

Làng kháng chiến không lui một bước

Nhổ sạch đồn cho nước ta yên

Chín năm làm một Điện Biên

Nên vành hoa đỏ, nên thiên sử vàng!

Ôi Tổ quốc, vinh quang Tổ quốc!

Ngàn muôn năm dân tộc ta ơi!

Việt Nam anh dũng sáng ngời

Ánh gươm độc lập giữa trời soi chung.

Hỡi ai kiếp bần cùng nô lệ

Hãy đứng lên mà bẻ xiềng gông!

Tự do đã nở hoa hồng

Trong dòng máu đỏ, trên đồng Việt Nam…

Đường hạnh phúc gian nan lắm khúc

Đời đấu tranh không lúc dừng chân

Đã rằng vì Nước vì Dân

Nước Dân còn khổ thì thân sướng gì?

Đường giải phóng mới đi một nửa

Nửa Mình còn trong lửa nước sôi

Một thân không thể chia đôi

Lửa gươm không thể cắt rời núi sông

Gươm nào chém được dòng Bến Hải?

Lửa nào thiêu được dải Trường Sơn?

Căm hờn lại giục căm hờn

Máu kêu trả máu, đầu van trả đầu!

Miền Nam đi trước về sau

Bước đường cách mạng dài dâu đã từng
Đước đã mọc thành rừng gỗ cứng
Gió càng lay càng dựng Thành đồng
Trăm sông về một biển Đông
Bắc Nam sẽ lại về trong một nhà!

Đường thống nhất chân ta bước gấp

Miền Bắc ta xây đắp nhanh tay

Năm năm mới bấy nhiêu ngày

Mà trông trời đất đổi thay đã nhiều…

Dân có ruộng, dập dìu hợp tác

Lúa mượt đồng, ấm áp làng quê

Chiêm mùa, cờ đỏ ven đê

Sớm trưa tiếng trống đi về trong thôn

Máu áo mới nâu non nắng chói

Mái trường tươi roi rói ngói son

Đã nghe nước chảy lên non

Đã nghe đất chuyển thành con sông dài

Đã nghe gió ngày mai thổi lại

Đã nghe hồn thời đại bay cao…

Núi rừng có điện thay sao

Nông thôn có máy làm trâu cho người

Đời hết kẻ sống lười ăn bám

Đời của ai dũng cảm hy sinh

Những người lao động quang vinh

Chúng ta là chủ của mình từ đây…

Nghìn năm giấc mộng đêm ngày

Ba mươi năm Đảng, hôm nay có mình.

Ba mươi tuổi Đảng sinh, phấn đấu

Đã bao lần đổ máu con yêu!

Đường đi mấy núi mấy đèo

Núi bao nhiêu ngọn, bấy nhiêu anh hùng!

Sống cùng Đảng, chết không rời Đảng

Tấm lòng son chói sáng nghìn thu

Mặt trời có lúc mây mù

Trái tim ta vẫn đỏ bầu máu tươi!

Người đang sống nhớ người đã khuất

Nhớ những anh chị mất trên đường

Tù lao, máy chém, chiến trường

Tù lao, máy chém, chiến trường

Dẫu tan nát thịt, còn vương vấn hồn:
Chết nằm xuống, còn hôn cờ Đảng

Chết còn trao súng đạn, quên đau

Chết còn trút áo cho nhau

Miếng cơm dành để người sau ấm lòng!

Hỡi những trái tim không thể chết

Chúng tôi đi theo vết các anh

Những hồn Trần Phú vô danh

Sóng xanh biển cả, cây xanh núi ngàn…

Con chim biết nhớ đàn nhớ tổ

Ta nhớ người đau khổ nuôi ta:

Ơn người như mẹ, như cha

Lòng dân yêu Đảng như là yêu con!

Nghèo rau cháo, từng lon gạo bữa

Dành cho ta chút sữa cầm hơi

Dù khi tắt lửa tối trời

Vững lòng quyết sống, không rời Đảng ta

Dù khi giặc khảo giặc tra

Cắn răng thà chết, không xa Đảng mình!

Ta nhớ nghĩa nhớ tình bốn biển

Anh em ta yêu mến gần xa

Máu Hồng quân, máu Trung Hoa

Cũng là máu đổ cho ta đất này.

Một ngày nhớ bao ngày xưa ấy

Ba mươi năm, biết mấy buồn vui!

Đắng cay nay mới ngọt bùi

Đường đi muôn dặm đã ngời mai sau…

Ngọn cờ đỏ trên đầu phấp phới

Bác Hồ đưa ta tới trời xa

Ba mươi năm bước đường qua

Đời ta có Bác xông pha dẫn đường

Người đi trước, nghìn sương muôn tuyết

Dắt dìu dân, nước Việt Nam ta

Bạc phơ mái tóc người Cha

Ba mươi năm Đảng nở hoa tặng Người.

(1960)

Tặng Đảng thân yêu tròn 50 tuổi

Vâng, xin kể cùng Xuân đồng chí

Chuyện riêng chung, một cuộc đời bình dị

Năm 20 của thế kỷ 20

Tôi sinh ra. Nhưng chưa được làm người

Nước đã mất. Cha đã làm nô lệ.

Ôi những ngày xưa… Mưa xứ Huế

Mưa sao buồn vậy, quê hương ơi!

Ngẩng đầu lên, không thấy mặt trời

Đất lai láng những là nước mắt…

Có lẽ vậy thôi… Tôi đã trôi như con thuyền lay lắt

Trên dòng sông mù sương

Tôi đã khô như cây sậy bên đường

Đâu dám ước làm hoa thơm trái ngọt

Tôi đã chết, lặng im, như con chim không bao giờ được hót

Một tiếng ca lảnh lót cho đời

Nếu chậm mùa xuân ấy, em ơi!

Từ vô vọng, mênh mông đêm tối

Người đã đến. Chói chang nắng dội

Trong lòng tôi. Ôi Đảng thân yêu

Sống lại rồi. Hạnh phúc biết bao nhiêu!

Xóm thợ đói nghèo cùng tôi kết bạn

Leo lét đèn khuya. Sáng từng chữ Tuyên ngôn Cộng sản

Bàng hoàng nghe Mác gọi xung thiên

Sang sảng Lê-nin… Giành lấy chính quyền!

Tưng bừng trái đất hồi sinh

Mở bình minh

Dáng Liên Xô lồng lộng.

Và nhân loại dần dần chuyển động

Tất cả đòi giải phóng

Việt Nam ơi!

Đến cùng tôi, rọi sáng chân trời

Những anh chị rất hiền, giản dị

Ôm hôn tôi, và gọi tôi “đồng chí”

Cái hôn say hơn mọi tình yêu

Nâng hồn tôi như gió nâng diều

Tên gọi mới của con người đứng thẳng

Tiếng chào mới của con người quyết thắng

Hết nỗi buồn cay đắng, từ đây…

Mẹ của con! Hơi ấm những ngày

Thuở bé thơ, mẹ hằng chăm chút

Con sẽ đem cho những em côi cút

Cho những ai khao khát tình thương

Cho những ai vất vưởng, thiếu quê hương

Cùng ngọn lửa của niềm tin, hy vọng.

A! Cuộc sống thật là đáng sống

Đời yêu tôi. Tôi lại yêu đời

Tất cả cùng tôi. Tôi với muôn người

Chỉ là một. Nên cũng là vô số!

Dậy lên, hỡi đồng bào đau khổ!

Đất nước này phải thơm lúa thơm hoa

Dân tộc này sẽ là một bài ca

Của nhân nghĩa bốn nghìn năm toả rộng.

Tôi hát lớn. Và trái tim sôi nóng

Đẩy tôi đi cùng sóng người đi

Cờ đỏ bay cao. Sức mạnh thần kỳ

Qua lửa máu. Không thể gì ngăn nổi.

Nhớ làm sao bao nhiêu đèo suối

Kể làm chi, mấy tuổi đường đời

Có ai đo được sức trẻ hai mươi

Có ai tính được lòng người đầu bạc?

Chỉ biết vậy, từ khi ta có Bác

Đảng cùng ta, như cội liền cành

Là mùa xuân vô tận, lá tươi xanh

Một lá rụng, lại trăm mầm lộc mới

Trong bão táp, vẫn hiên ngang, phơi phới

Chúng ta đi. Nhìn tới tương lai…

Đến hôm nay. Trời rộng biển dài

Ta lại ngắm núi sông ta hùng vĩ

Rũ sạch máu và bùn dơ giặc Mỹ

Dáng thanh xuân hồng nắng Thái Bình Dương

Mà rưng rưng muôn nhớ ngàn thương…

Ôi Tổ Quốc!

Tự hào thay ngọn đuốc

Của lương tâm

Đời đời cháy sáng.

Xin dâng tấm lòng ta ơn Đảng

50 năm

Đêm hoá trăng rằm

Tỏ mặt người, mặt đất.

Mặc chúng nó, lũ sói beo bầm gan tím mật

Nanh vuốt bay sẽ đào huyệt chôn bay

Chắc tay cày và chắc súng trong tay

Thép xây dựng cũng là gươm giữ nước.

Vững thế trận, ta lên phía trước

50 triệu nhân dân

50 triệu anh hùng

Như hôm nào, dáng Bác vẫn ung dung

Đường hoàng, tiến bước!

Lạ lùng chưa

Ta sống thật đây, gian khổ đêm ngày

Mà cứ tưởng bay trong mơ ước.

Bữa cơm khoai, ít cá nhiều rau

Mà ngăn sông làm điện, khoan biển làm dầu

Chân dép lố

Mà lên tàu vũ trụ.

Đời vui thế khi ta làm chủ

Anh em ơi, đồng chí mình ơi!

Trẻ lại rồi thế kỷ 20

Và trẻ mãi, mỗi người

Một nhành xuân, của Đảng.

(17-1-1980)

Đất nước ta ơi

Xin bắn hai mươi phát đại bác vang trời

Chào xuân 67!

Xuân của chúng ta

Nam Bắc hai miền chiến công lừng lẫy!

Báo cho anh em bè bạn gần xa

Tin vui của chiến trường chống Mỹ!

Xuân hãy xem! Cuộc diễu binh hùng vĩ

31 triệu nhân dân

Tất cả hành quân

Tất cả thành chiến sĩ.

Hiện đại, thô sơ

Của ngày xưa và của bây giờ

Với cách mạng đều là vũ khí

Tên lửa, tên tre

Lưỡi lê, lưỡi mác

Và thuyền và xe

Chân đi, vai vác

Qua núi qua khe

Mạnh hơn thác, trùng trùng vô tận!

Hãy xem! Đồng ruộng cũng chỉnh tề thế trận

Lúa đứng thẳng hàng, quyết tâm 5 tấn

Chào cô dân quân vai súng tay cày

Chân lội bùn, mơ hạ máy bay!

Chào các cụ bạch đầu quân trồng cây chống Mỹ

Chào các mẹ già run tay vá may cho chiến sĩ

Chào các em, những đồng chí của tương lai

Mang mũ rơm đi học đường dài…

Truyện thần kỳ, dân tộc ta là vậy!

Mặt trời đỏ dậy

Có vui không?

Nhìn nam bắc tây đông

Hỏi cả hai mươi thế kỷ:

Ở đâu? Mỗi ngọn núi dòng sông

Cũng hiển hách chiến công

Lừng danh dũng sĩ.

Ở đâu? Một mũi chông, một ngọn tầm vông

Cũng hiên ngang như trường thành, chiến luỹ.

Và ở đâu? Trên trái đất này

Người vẫn ngọt ngào qua muôn nỗi đắng cay

Sống chết từng giây, mưa bom bão đạn

Lòng nóng bỏng căm thù vẫn mát tươi tình bạn.

Việt Nam, ôi Tổ quốc thương yêu!

Trong khổ đau, Người đẹp hơn nhiều

Như bà mẹ sớm chiều gánh nặng

Nhẫn nại nuôi con, suốt đời im lặng…

Biết hy sinh nên chẳng nhiều lời

Gì quý hơn giá trị con người?

Ta hiểu vì sao ta chiến đấu

Ta hiểu vì ai ta hiến máu.

Mác – Lê-nin, vĩnh viễn mặt trời

Giữa mây đục, càng sáng ngời chân lý.

Cuộc đời ta, từ Cách mạng tháng Mười

Đã tươi lại với nửa vòng thế kỷ.

Nếu được làm hạt giống để mùa sau

Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa

Vui gì hơn làm người lính đi đầu

Trong đêm tối, tim ta làm ngọn lửa!

Cảm ơn Đảng đã cho ta dòng sữa

Bốn nghìn năm chan chứa ân tình

Lấy nhân nghĩa thắng hung tàn, bạo chúa

Kiếp tỳ nô vùng dậy chém nghê kình!

Thiêng liêng thay, tiếng gọi cùa Bác Hồ:

Vì độc lập tự do, toàn dân ta quyết thắng!

Tự hào thay, khi Nguyễn Viết Xuân hô:

Ngẩng đầu lên, nhằm thẳng quân thù mà bắn!

Ôi sáng xuân nay, như lưỡi gươm trần sáng quắc

Rạo rực lòng ta, trống trận Quang Trung

Tổ quốc giục cả hai miền Nam Bắc

Hãy xung phong! Hỡi mùa xuân 67 anh hùng!

3-2-1967

Vui sao một sáng tháng Năm

Đường về Việt Bắc lên thăm Bác Hồ

Suối dài xanh mướt nương ngô

Bốn phương lồng lộng thủ đô gió ngàn…

Bác kêu con đến bên bàn

Bác ngồi Bác viết nhà sàn đơn sơ

Con bồ câu trắng ngây thơ

Nó đi tìm thóc quanh bồ công văn

Lát rồi, chim nhé, chim ăn

Bác Hồ còn bận khách văn đến nhà

Bàn tay con nắm tay cha

Bàn tay Bác ấm vào da vào lòng.

Bác ngồi đó, lớn mênh mông

Trời xanh biển rộng ruộng đồng nước non…

Bác Hồ, cha của chúng con

Hồn của muôn hồn

Cho con được ôm hôn má Bác

Cho con hôn mái đầu tóc bạc

Hôn chòm râu mát rượi hoà bình!

Ôi cái tên kính yêu Hồ Chí Minh!
Trong sáng lòng anh du kích

Nửa đêm bôn tập diệt đồn.

Vững tay người chiến sĩ nông thôn

Bắt sỏi đá phải thành sắn gạo.

Anh thợ, má anh vàng thuốc pháo

Cánh tay anh dày sẹo lửa gang.

Ôi những em đốt đuốc đến trường làng

Và các chị dân công mòn đêm vận tải!

Các anh chị, các em ơi, có phải

Mỗi khi lòng ta xao xuyến rung rinh

Môi ta thầm kêu Bác: Hồ Chí Minh!

Và mỗi trận, mỗi mùa vui thắng lợi

Đôi mắt Bác hiện lên cười phấn khởi

Ta lớn cao lên, bay bổng diệu kỳ

Trên đường dài, hai cánh đỡ ta đi…

Bác Hồ đó, là lòng ta yên tĩnh

Ôi người cha đôi mắt mẹ hiền sao!

Giọng của Người, không phải sấm trên cao

Thấm từng tiếng, ấm vào lòng mong ước

Con nghe Bác, tưởng nghe lời non nước

Tiếng ngày xưa và cả tiếng mai sau…

Bác Hồ đó, chiếc áo nâu giản dị

Màu quê hương bền bỉ đậm đà

Ta bên Người, Người toả sáng trong ta

Ta bỗng lớn ở bên Người một chút.

Bác Hồ đó, ung dung châm lửa hút

Trán mênh mông, thanh thản một vùng trời.

Không gì vui bằng mắt Bác Hồ cười

Quên tuổi già, tươi mãi tuổi đôi mươi!

Người rực rỡ một mặt trời cách mạng

Mà đế quốc là loài dơi hốt hoảng

Đêm tàn bay chập choạng dưới chân Người.

Hồ Chí Minh

Người ở khắp nơi nơi…

Hồn biển lớn đón muôn lời thủ thỉ

Lắng từng câu, từng ý chưa thành

Người là Cha, là Bác, là Anh

Quả tim lớn lọc trăm dòng máu nhỏ

Người ngồi đó, với cây chì đỏ

Vạch đường đi, từng bước, từng giờ…

Không gì vinh bằng chiến đấu dưới cờ

Đảng chói lọi Hồ Chí Minh vĩ đại!

Con nhớ hết mỗi lời Người dạy:

Kháng chiến gian nan, kháng chiến trường kỳ

Bác bảo đi, là đi.

Bác bảo thắng, là thắng.

Việt Nam có Bác Hồ

Thế giới có Xta-lin.

Việt Nam phải tự do

Thế giới phải hoà bình!

Chúng con chiến đấu hy sinh

Tấm lòng son sắt, đinh ninh lời thề.

Bắt tay Bác tiễn ra về

Nhớ hoài buổi sáng mùa hè chiến khu…

(5-1951)

71 đến, nghiêm trang. Như người lính

Có lệnh là đi. Tư thế sẵn sàng

Gương mặt sáng nụ cười bình tĩnh

Màu áo xanh tươi khoẻ, nhẹ nhàng.

Trung ương họp. Giữa ngày rét giá

Con én về bên cửa sổ, nhìn sang:

Bộ tư lệnh: những lớp tóc hoa râm, những mái đầu trắng xoá

Vẫn có Bác, ung dung, trông xuống, dịu dàng.

Kế hoạch đã vạch xong.

Tiền tuyến, ra sức tiến công

Hậu phương, hết lòng chi viện.

Nich-xơn!

Mày có thể đốt cháy dãy Trường Sơn

Không thể ngăn đường, lấp biển.

Ta đã đi, là đến.

Đất nước vào xuân gọi những cánh đồng

Giống mới rộn ràng năm tấn

Dáng thẳng những chàng trai hăng lập chiến công

Biếc mắt bèo dâu, đẹp như những cô gái xã viên tiễn người ra trận.

Đáng yêu sao, những mảnh đất bạc màu

Những quả đồi hoang xói lở

Nghe Đảng khuyên, bỗng thấy mình giàu

Hết tím hoa mua, sẽ trắng mùa hoa sở.

Dâu hẹn vàng tơ, chè mơ thêm lứa

Lạc lên xanh bát ngát chân trời

Đến cỏ dại cũng ngọt thành cỏ sữa

Sắn khoai ngô cũng đem mật cho đời.

Anh hoạ sĩ làng Hồ, lại đây anh mà vẽ

Đàn bò mộng Cu-ba đủng đỉnh đi, ngắm núi Ba Vì

Những chú lợn lai lớn cao hơn ỷ mẹ

Và những mái gà Hung làm bạn với gà ri.

Cái mới đến. Buổi đầu sinh nở

Mỗi ngày vui một quả trứng hồng.

Sức trẻ đây, mặt người rạng rỡ

Nước non này xanh cả mùa đông.

Giặc Mỹ phá, thì ta xây lại.

Lấp hố bom mà dựng lò cao

Nhà máy tựa hang sâu, vững chãi

Ta tựa lòng ta, rất đỗi tự hào.

Cuộc sống lớn có đôi mắt Đảng

Mỗi bước đi gần, nâng ước mơ xa

Hòn than nhỏ cũng bừng lên ánh sáng

Thác Bà reo, gọi điện sông Đà.

Ta sẽ khai những mỏ dầu, mỏ sắt

Đóng những con tàu đi khắp đại dương

Nhưng phải luyện những con người đẹp nhất

Biết căm thù và biết yêu thương.

16 năm rồi. Nửa-ta máu ứa

Biết mấy mẹ già chống cửa trông con

Các em ta đã theo cha mấy lứa

Hà Nội đau, tim ở Huế, Sài Gòn!

Miền Nam ơi, miền Nam quê hương

Xuân này, Bác không làm thơ nữa.

Nóng bỏng Lời kêu gọi của Trung ương

Cả nước hành quân, ra tuyến lửa.

Ta sẽ đánh, đánh những đòn sét đánh

Lũ diều hâu phải rã cánh tan đầu.

Tổ quốc giục. Không sợ dài lâu, ta quyết manh lớn mạnh

Mở con đường Hồ Chí Minh sáng đến mai sau…

Chắc Bác sẽ vui lòng

Như mỗi khi ghi một thành công

Người khen: “Thế là tốt”.

Hãy xứng đáng, hỡi năm 71!

1-1971