Truyện ngắn Buổi học cuối cùng được An-phông-xơ Đô-đê viết trong hoàn cảnh Pháp thua trận trong trận chiến Pháp - Phổ (1870 - 1871). Nước Pháp buộc phải chia hai vùng An-dát và Lo-ren cho quân Phổ, đồng nghĩa với việc các trường học ở hai nơi này bắt buộc phải học tiếng Đức. Câu chuyện cảm động đã tái hiện lại không khí buổi học tiếng Pháp cuối cùng với nhân vật chính là cậu bé Phrăng và thầy giáo Ha-men.

Phrăng là một cậu học trò lười học, ham chơi, cậu đi học muộn và định trốn học để rong chơi nhưng sau đó vẫn quyết định chạy đến trường. Khi vào lớp học, cậu đã nhận thấy không khí lớp học khác hẳn mọi lần. Phrăng ngạc nhiên khi dân làng tập trung đầy đủ tại lớp, từ người già đến người trẻ, càng ngạc nhiên hơn nữa khi thầy Ha-men không mắng hay phạt cậu vì lỗi đến lớp muộn như mọi hôm mà ngược lại, vô cùng dịu dàng. Thầy cũng như mọi người đều ăn mặc trang trọng, đẹp đẽ trong không khí vô cùng trang nghiêm, vẻ mặt ai nấy đều buồn rầu. Khi buổi học bắt đầu, thầy Ha-men đã thông báo với mọi người đây là buổi học tiếng Pháp cuối cùng. Cậu học trò Phrăng bấy giờ đã vỡ lẽ ra tất cả song đã quá muộn. Cậu thậm chí đọc ấp úng tiếng mẹ đẻ, không thuộc quy tắc về phân từ nhưng thầy Ha-men không trách phạt mà chỉ giảng giải những lời lẽ hết sức ngắn gọn, sâu sắc về tiếng mẹ đẻ. Điều này càng khiến Phrăng xấu hổ, hối hận và dằn vặt bản thân khi đã không chăm chú học hành từ ban đầu. Thầy Ha-men say sưa giảng về tiếng Pháp, rằng “Khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ được tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nằm được chìa khóa chốn lao tù”. Mọi người chăm chú lắng nghe và cậu bé Phrăng kinh ngạc vì mình hiểu bài đến vậy.

Kết thúc buổi học, thầy Ha-men nghẹn ngào không nói hết câu, cố gắng viết thật to, dằn mạnh hết sức dòng chữ trên bảng “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM!” rồi ra hiệu kết thúc buổi học.

Phrăng đi học muộn và định trốn học nhưng rồi cậu vẫn đến trường dù đã trễ giờ. Cậu đi qua trụ sở xã, thấy có nhiều người đứng trước bảng cáo thị nhưng không để ý. Dù đến lớp muộn nhưng thầy Ha-men lại không trách mắng khiến cậu rất ngạc nhiên.

Thầy Ha-men đã thông báo cho cả lớp biết đó là bài học tiếng Pháp cuối cùng bởi quân Phổ đã ra lệnh chỉ được dạy tiếng Đức ở các trường trong vùng An-dát và Lo-ren. Phrăng choáng váng, ân hận vì mình đã không chịu học hành chăm chỉ. Trong buổi học cuối cùng đó, thầy Ha-men đã nói với tất cả mọi người trong lớp về tiếng Pháp, khuyên mọi người giữ lấy nó bởi “Một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác nào nắm được chìa khoá chốn lao tù”.

Phrăng và cả lớp chăm chú lắng nghe lời giảng của thầy giáo. Khi đồng hồ nhà thờ điểm mười hai giờ, tiếng kèn của bọn lính Phổ vang lên. Thầy Ha-men dùng hết sức viết lên bảng bốn chữ “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM”, rồi kết thúc buổi học.

Phrăng là một cậu bé ham chơi. Một lần, trên đường tới trường cậu đã định trốn học. Nhưng rồi, Phrăng đã dứt ra được để chạy vội đến trường.

Khi đến nơi, cậu cảm thấy không khí lớp học thật khác lạ, không ồn ào, hỗn độn như mọi khi, có cả những người dân làng đến tham dự, thậm chí thầy Ha-men không hề tức giận khi Phrăng đi học muộn.

Đây là buổi học tiếng Pháp cuối cùng. Phrăng chăm chú lắng nghe bài giảng, cậu cảm thấy đau đớn và hối hận vì đã không chịu học hành chăm chỉ. Đồng hồ điểm mười hai giờ, thầy Ha-men đứng trên bục không nói nên lời. Rồi thầy quay về phía bảng nhưng vẫn cố viết dòng chữ “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM” thật to lên bảng.

Buổi sáng hôm ấy, cậu bé Phrăng đến lớp hơi muộn và ngạc nhiên khi thấy lớp học có vẻ khác thường. Cậu thực sự choáng váng khi nghe thầy Ha-men nói đây là buổi học tiếng Pháp cuối cùng.

Cậu thấy tiếc nuối và ân hận vì bấy lâu nay đã bỏ phí thời gian, đã trốn học đi chơi và ngay sáng nay cậu cũng phải đấu tranh mãi mới quyết định đến trường. Trong buổi học cuối cùng đó không khí thật trang nghiêm. Thầy Ha-men đã nói những điều sâu sắc về tiếng Pháp, đã giảng bài say sưa cho đến khi đồng hồ điểm mười hai giờ.

Kết thúc buổi học, thầy nghẹn ngào không nói nên lời, thầy cố viết thật to lên bảng: “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM”.

Hôm ấy, Phrăng đi học muộn.Khi bước vào lớp học, cậu cảm thấy không khí hôm nay rất lạ. Trong lớp còn có sự xuất hiện của ông xã trưởng, cụ Hô-de và một số những người khác điều này làm Phrăng ngạc nhiên.

Thầy Ha-men thông báo rằng đây sẽ là buổi học cuối cùng tiếng Pháp cuối cùng. Mọi người đều chăm chú lắng nghe.

Đồng hồ báo mười hai giờ đã điểm, buổi học kết thúc. Thầy Ha-men quay về phía bảng, cầm một hòn phấn và cố gắng viết thật lớn, thật mạnh lên tấm bảng dòng chữ “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM”.

Sáng hôm ấy, cậu bé Phrăng đến lớp muộn, ngạc nhiên khi lớp học trở nên yên lặng khác thường. Thầy Ha-men nói với cả lớp đây là buổi học tiếng Pháp cuối cùng.

Cậu thấy tiếc nuối và ân hận vì bấy lâu nay đã bỏ phí thời gian, đã trốn học đi chơi và ngay sáng nay cậu cũng phải đấu tranh mãi mới quyết định đến trường. Buổi học diễn ra thật trang nghiêm từ tiết tập đọc, tập viết rồi tiết Lịch sử. Thầy Ha-men đã nói những điều sâu sắc về tiếng Pháp.

Khi đồng hồ điểm mười hai giờ cũng là lúc buổi học kết thúc. Thầy Ha-men xúc động không nói nên lời. Cuối cùng, thầy cố viết thật to lên bảng: “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM”.

“Buổi học cuối cùng” lấy bối cảnh từ một biến cố lịch sử sau cuộc chiến tranh Pháp - Phổ vào năm 1870 - 1871. Nước Pháp thua trận, hai vùng An-dát và Lo-ren giáp biên giới và Phổ bị nhập vào nước Phổ. Cho nên các trường học ở hai vùng này bị buộc học bằng tiếng Đức.

Vào buổi sáng hôm đấy, cậu bé Phrăng đến lớp muộn, ngạc nhiên khi lớp học trở nên yên ắng khác thường. Thầy Ha-men nói với cả lớp đây là buổi học tiếng Pháp cuối cùng. Cậu thấy tiếc nuối và ân hận vì bấy lâu nay đã bỏ phí thời gian, đã trốn học đi chơi và ngay sáng nay cậu cũng phải đấu tranh mãi mới quyết định đến trường. Buổi học diễn ra thật trang nghiêm từ tiết tập đọc, tập viết rồi tiết Lịch sử. Thầy Ha-men đã nói những điều sâu sắc về tiếng Pháp.

Bỗng đồng hồ nhà thờ điểm mười hai giờ, rồi đến chuông cầu nguyện buổi trưa. Cùng lúc đó, tiếng kèn của bọn lính Phổ đi tập về vang lên ngoài cửa sổ. Thầy Ha-men xúc động không nói nên lời. Cuối cùng, bèn quay về phía bảng, cầm một hòn phấn và dằn mạnh hết sức, cố viết thật to: “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM”.

Buổi học cuối cùng là tác phẩm nổi tiếng của An-phông-xơ Đô-đê. Nội dung chính kể về buổi học Pháp văn cuối cùng.

Sáng hôm đó, cậu bé Phrăng đến lớp muộn, ngạc nhiên khi lớp học trở nên yên ắng khác thường. Thầy Ha-men nói với cả lớp đây là buổi học tiếng Pháp cuối cùng. Cậu thấy tiếc nuối và ân hận vì bấy lâu nay đã bỏ phí thời gian, đã trốn học đi chơi và ngay sáng nay cậu cũng phải đấu tranh mãi mới quyết định đến trường. Buổi học diễn ra thật trang nghiêm từ tiết tập đọc, tập viết rồi tiết Lịch sử.

Thầy Ha-men đã nói những điều sâu sắc về tiếng Pháp. Đồng hồ điểm mười hai giờ, thầy đứng dậy trên bục, người tái nhợt, không nói nên lời. Cuối cùng, thầy quay về phía bảng cầm một viên phấn và cố viết thật to lên bảng: “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM”.

Nhân vật Phrăng là một câu bé ham chơi và chưa chăm học. Một lần, trên đường tới trường quang cảnh khác lạ đã thu hút cậu và khi đến trường thì không khí lớp học bỗng trở nên bình lặng, không ồn ào, hỗn độn như mọi khi, có cả những người dân làng đến tham dự, thậm chí thầy Ha-men không hề tức giận khi Phrăng đi học muộn, những điều này khiến cậu vô cùng ngạc nhiên. Hoá ra đây là buổi học cuối cùng cậu được học tiếng Pháp và cũng là buổi cuối cùng thầy Ha-men dạy học cho lớp bởi có lệnh của Béc-lin là tất cả các trường từ giờ trở đi chỉ được dạy tiếng Đức. Phrăng choáng váng, ân hận vì trước đây mình đã lười học tiếng Pháp.

Trong buổi học cuối cùng đó, thầy Ha-men đã nói với tất cả mọi người trong lớp về tiếng Pháp, khuyên mọi người giữ lấy nó bởi "Một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác nào nắm được chìa khoá chốn lao tù". Thầy đã cho học sinh tập viết tên quê hương An-dát, Lo-ren. Trong tâm trạng ân hận, Phrăng và cả lớp đã tập trung hết sức vào bài học. Đồng hồ nhà thờ điểm 12 tiếng, tiếng kèn của bọn lính Phổ vang lên. Thầy Ha-men dùng hết sức viết lên bảng bốn chữ "Nước Pháp muôn năm" và kết thúc buổi học trong nỗi xúc động tận cùng.