1. Các đại lượng thường gặp trong chuyển động đều:

• Quãng đường, kí hiệu là s
• Thời gian, kí hiệu là t
• Vận tốc, kí hiệu là v

2. Những công thức thường dùng trong tính toán:

• Công thức tính quãng đường: s = v x t
• Công thức tính vận tốc: v = s : t
• Công thức tính thời gian: t = s : v

Lưu ý:

• Trong cùng một khoảng thời gian, vận tốc và quãng đường tỉ lệ thuận với nhau.
• Ở cùng một vận tốc, thời gian và quãng đường tỉ lệ thuận với nhau.
• Trên cùng một quãng đường, vận tốc và thời gian tỉ lệ nghịch với nhau.

Các phép tính liên quan đến thời gian, vận tốc và quãng đường được thực hiện như sau:

• Thời gian đi từ một điểm đến một điểm khác có thể tính bằng cách chia quãng đường cần di chuyển cho vận tốc (t = s / v).
• Giờ khởi hành có thể tính bằng cách lấy giờ đến nơi trừ đi thời gian di chuyển và thời gian nghỉ (nếu có) (giờ khởi hành = giờ đến nơi - thời gian đi - giờ nghỉ).
• Giờ đến nơi có thể tính bằng cách cộng giờ khởi hành, thời gian di chuyển và thời gian nghỉ (nếu có) (giờ đến nơi = giờ khởi hành + thời gian đi - giờ nghỉ).
• Vận tốc có thể tính bằng cách chia quãng đường cho thời gian (v = s / t).
• Quãng đường có thể tính bằng cách nhân vận tốc với thời gian (s = v * t).

Ví dụ minh họa:

Giả sử một chiếc ô tô dự định đi từ điểm A đến điểm B với vận tốc dự kiến là 45 km/giờ và đến B lúc 12 giờ trưa. Tuy nhiên, do trời gió mạnh, nó chỉ di chuyển với vận tốc 35 km/giờ. Nhờ vậy, nó đến B trễ 40 phút so với dự kiến. Chúng ta cần tính quãng đường từ A đến B.

Lời giải:

Tỉ lệ giữa vận tốc dự định và vận tốc thực tế là: 45/35 = 9/7.

Vận tốc và thời gian trên cùng một quãng đường là hai đại lượng tỉ lệ nghịch với nhau, do đó tỉ lệ thời gian dự kiến và thời gian thực tế là 7/9.

Chúng ta xem xét thời gian dự kiến là 7 phần và thời gian thực tế là 9 phần.

Thời gian di chuyển từ A đến B là:

40 phút / (9 - 7) * 9 = 180 phút

Chuyển đổi: 180 phút = 3 giờ

Do đó, quãng đường từ A đến B là:

35 km/giờ * 3 giờ = 105 km

Đáp án: 105 km.

1. Hai vật chuyển động cùng chiều, xuất phát cùng một thời điểm

Xe thứ nhất có vận tốc v1, xe thứ hai có vận tốc v2 (coi v1 > v2)

Hai xe xuất phát cùng lúc từ hai vị trí cách nhau quãng đường là S

• Tìm hiệu vận tốc v = v1 – v2
• Tìm thời gian để hai xe gặp nhau: t = S : v
• Hai xe gặp nhau lúc: Thời điểm khởi hành + thời gian đi đến chỗ gặp nhau

2. Hai vật chuyển động cùng chiều, xuất phát khác thời điểm ở cùng một vị trí

Hai xe chuyển động cùng chiều, xuất phát từ cùng 1 vị trí. Xe thứ hai xuất phát trước xe thứ nhất thời gian tO, sau đó xe thứ nhất đuổi theo thì thời gian đuổi kịp nhau là:

• Tìm hiệu vận tốc: v = v1 – v2
• Tìm quãng đường xe thứ hai đi trước: s = to x v2
• Thời gian hai xe gặp nhau là: t = s : v (khoảng cách hai xe : hiệu vận tốc)

Hai vật chuyển động ngược chiều với vận tốc v1 và v2, cùng thời điểm xuất phát và cách nhau quãng đường bằng s thì thời gian để chúng đi đến chỗ gặp nhau là:

t = s : (v1 + v2)

1. Các công thức cần nhớ

• Thời gian đi = quãng đường : vận tốc = giờ đến – giờ khởi hành – giờ nghỉ (nếu có).
• Giờ khởi hành = giờ đến nơi – thời gian đi – giờ nghỉ (nếu có).
• Giờ đến nơi = giờ khởi hành + thời gian đi + thời gian nghỉ (nếu có).
• Vận tốc = quãng đường : thời gian (v = s:t)
• Quãng đường = vận tốc × thời gian (s = v.t)

Phương pháp giải:

• Nếu vật chuyển động ngược dòng thì có lực cản của dòng nước.
• Nếu vật chuyển động xuôi dòng thì có thêm vận tốc dòng nước.

+Vxuôi = Vvật + Vdòng.

+Vngược = Vvật – Vdòng.

+Vdòng = (Vxuôi - Vngược) : 2

+ Vvật = (Vxuôi + Vngược) : 2

+ Vxuôi – Vngược = Vdòng x 2

Chú ý: nếu chuyển động có sức của gió thì cũng tương tự như thuyền chuyển động trên dòng nước.