Bài soạn "Những ngày đầu của nước Việt Nam mới" số 1

I. Tác giả
- Võ Nguyên Giáp sinh ngày 25/8/1911 tại xã Lộc Thủy, huyên Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình.
- Ông bắt đầu hoạt động cách mạng từ năm 1925 và là một trong những đảng viên đầu tiên của Đảng Cộng sản Đông Dương.
- Tháng 12/1944, ông được Hồ Chí Minh giao nhiệm vụ thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân.
- Tháng 8/11945, ông là Ủy viên Ủy ban Quân sự Bắc kì, là thành viên Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc.
- Cách mạng tháng Tám thành công, ông là Bộ trưởng Bộ Nội vụ trong Chính phủ lâm thời nước Việt nam Dân chủ Cộng hòa.
- Năm 1948, ông được phong hàm Đại tướng, là Tổng Tư lệnh Quân đội quốc gia và dân quân Việt Nam.
- Ông từng trực tiếp chỉ huy chiến dịch Biên giới năm 1950, chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, chiến dịch Hồ Chí Minh 1975.
- Võ Nguyên Giáp là Ủy viên Bộ chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam (1951-1982), Bộ trưởng Bộ Quốc phòng (1946-1980), Phó thủ tướng nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1978-1992).
=> Đại tướng Võ Nguyên Giáp là một trong những nhà lãnh đạo kiệt xuất của cách mạng Việt Nam. Cuộc đời ông luôn song hành cũng những chặng đường lịch sử của dân tộc trong thế kỉ XX.
- Với tầm tư tưởng và tầm văn hóa lớn, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã tái hiện những chặng đường lịch sử của dân tộc trong nhiều tác phẩm hồi kí (do người khác ghi lại): Những năm tháng không thể nào quên (1970); Chiến đấu trong vòng vây (1978); Điện Biên Phủ-điểm hẹn lịch sử (1944),...

II. Tác phẩm
1. Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác
- Xuất xứ: nằm trương chương XII của tập hồi kí “Những năm tháng không thể nào quên” (do nhà văn Hữu Mai thể hiện, tên bài do người biên soạn đặt).
- Hoàn cảnh sáng tác:
+ Năm 1970 - những năm tháng gay go của cuộc kháng chiến chống Mĩ.
+ Tác giả hồi tưởng lại và ghi chép lại những sự kiện lịch sử trọng yếu có tính chất bước ngoặt của Cách mạng Việt Nam từ những ngày đầu trước Cách mạng tháng Tán năm 1945 đến những ngày đầu năm 1970.

b. Bố cục(4 đoạn)
- Đ1 (từ đầu à ập vào miền Bắc): hồi tưởng về giờ phút hiểm nghèo của đất nước ngay sau CMT8/1945.
- Đ2 (tiếp à thêm trầm trọng): khó khăn mọi mặt của đất nước sau CMT8/1945.
- Đ3 (tiếp à ba trăm bảy mươi lăm ki-lô-gam vàng): những biện pháp tích cực và quyết tâm vượt khó của toàn Đảng, toàn Dân.
- Đ4 (còn lại): hình ảnh Bác Hồ trong những ngày đầu của nước Việt Nam mới.

c. Giá trị nội dung
- Đoạn trích ghi lại những sự kiện lịch sử quan trọng của nước Việt Nam ở vào một thời điểm trọng đại, một giai đoạn đầy khó khăn và vinh quang của đất nước.

d. Giá trị nghệ thuật
- Hồi kí mang đậm dấu ấn cá nhân đặc biệt của đại tướng Võ Nguyên Giáp (đặc biệt bởi yếu tố cá nhân của đại tướng hòa nhập với cái chung của Đảng, của nhân dân đất nước).
- Cách trần thuật và nêu cảm nghĩ xuất phát từ vị trí và điểm nhìn của đại tướng, người đại diện cho bộ máy lãnh đạo của Đảng, đại diện cho nhân dân, dân tộc nên mang tầm khái quát lớn lao, mang tính chất toàn cảnh.

III. Trả lời câu hỏi
Câu 1 (trang 210 sgk ngữ văn 12 tập 1):

Bố cục:

Phần 1 ( từ đầu ... ập vào miền Bắc): tư thế hiên ngang của dân tộc thời chống Mĩ, hồi tưởng về thời gian khó khăn của nước Việt Nam mới

Phần 2 ( tiếp ... thêm trầm trọng): những khó khăn mọi mặt của đất nước

Đoạn 3 (tiếp ... 370 kg vàng): tinh thần vượt khó khăn của toàn Đảng

Đoạn 4 (phần còn lại): hình ảnh Bác biểu trưng cho nhà nước của dân, do dân

Câu 2 (trang 210 sgk ngữ văn 12 tập 1):

- Điểm nhìn của tác giả

+ Xuất phát từ bối cảnh đất nước 1970, kháng chiến chống Mĩ gay go, ác liệt

- Cảm nghĩ của tác giả:

+ So với 25 năm trước, thế và lực của ta đã khác

+ 1945 Việt Nam chính thức tự do, độc lập, có nhà nước, điều này được toàn thể nhân loại tiến bộ thừa nhận

+ Tác giả xuất phát từ điểm nhìn của dân tộc vững mạnh, hiên ngang, không chịu khuất phục trước kẻ thù

Câu 3 (trang 210 sgk ngữ văn 12 tập 1):

Khó khăn:

+ Mọi hoạt động của Đảng vẫn tiến hành phương thức bí mật, chính quyền cách mạng “chưa được nước nào công nhận”

+ Kinh tế suy yếu, kiệt quệ do ruộng đất miền Bắc bị bỏ hoang, hàng hóa khan hiếm

+ Tài chính nghèo nàn, ngân khố chỉ còn một triệu bạc rách, ngân hàng Đông Dương gây khó khăn

+ Đời sống nhân dân thấp, số người không có công ăn việc làm tăng nhanh, nạn đói, dịch tả hoành hành

Câu 4 (trang 210 sgk ngữ văn 12 tập 1):

Đảng và Chính phủ được ủng hộ, giúp sức nên có những quyết sách đúng đắn, sáng suốt

+ Củng cố chính quyền cách mạng

+ Mở rộng khối đại đoàn kết dân tộc, thực hiện công nông chuyên chính

+ Công bố dự án hiến pháp cho toàn dân đóng góp ý kiến

+ Bãi bỏ thuế thân, nhiều thứ thuế vô lí khác

+ Nâng cao năng lực tài chính cho đất nước

→ Sự lãnh đạo tài tình của Đảng và Chính phủ đã vực dậy nước Việt Nam

Câu 5 (trang 210 sgk ngữ văn 12 tập 1):

Câu ấn tượng nhất:

- Bác là người đứng đầu bộ máy lãnh đạo Đảng, Chính phủ, vị lãnh tụ vĩ đại đưa cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này tới thắng lợi khác

- Vẻ đẹp sáng ngời, sự toàn tâm toàn ý phục vụ nhân dân

- Người luôn sáng suốt, tài tình khi lèo lái con thuyền cách mạng và đất nước tiến lên

- Lý tưởng của Người, tấm lòng của Người là niềm hạnh phúc dành cho dân, cho nước

Câu 6 (trang 210 sgk ngữ văn 12 tập 1):

- Điểm nhìn của người đại diện cho bộ máy lãnh đạo của Đảng, Chính phủ nên cách kể mang tính toàn cảnh, sâu sắc

- Cảm nghĩ có tính khách quan, tiêu biểu cho cảm nghĩ, chí hướng của Đảng, Chính phủ

- Cách kể như cuốn biên niên sử hào hùng, đất nước từng ngày vươn tới diện mạo mới, tầm vóc mới