Bài soạn tham khảo số 2
Bố cục
Phần 1 (6 câu thơ đầu): Khung cảnh đau thương của đất nước khi giặc đến xâm lược.
Phần 2 (2 câu còn lại): Nỗi lòng, tâm sự của tác giả.
Câu 1 (trang 49 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
- Cảnh đất nước: tiêu điều, tang thương.
+ bỏ nhà, mất tổ
+ lũ trẻ lơ xơ chạy, bầy chim dáo dác bay
+ của tiền tan bọt nước, tranh ngói nhuốm màu mây
- Ngòi bút tả thực: Tất cả khắc họa chân thực, khung cảnh hoảng loạn của nhân dân, sự chết chóc, tang thương của đất nước trong buổi đầu có thực dân Pháp xâm lược.
Câu 2 (trang 49 sgk Văn 11 Tập 1):
- Tâm trạng và tình cảm của tác giả:
+ Đau buồn, xót thương trước cảnh nước mất nhà tan.
+ Căm thù giặc xâm lược
+ Mong mỏi có người hiền tài đứng lên đánh đuổi thực dân, cứu đất nước cứu dân đen thoát khỏi nạn này
Câu 3 (trang 49 sgk Văn 11 Tập 1):
- Rày đâu vắng nhằm chất vấn một cách mỉa mai, chua chát; nỡ để dân đen là lời cảm thán, phê phán triều đình nhà Nguyễn bỏ mặc dân chúng gánh chịu cảnh điêu linh
- Hai câu kết thể hiện niềm cảm khái lẫn thái độ phê phán triều đình hèn nhát, vô trách nhiệm đã bỏ đất, bỏ dân.
- Bên cạnh các chi tiết tả thực chân xác, những hình ảnh tượng trưng đầy gợi cảm, giọng thơ u hoài, đau xót góp phần thể hiện tình cảm của nhà thơ.
- Đó là lòng yêu thương dân, căm thù giặc bạo tàn và là lời ngầm trách móc triều đình bất lực.
Ý nghĩa
Chạy giặc là một trong những tác phẩm đầu tiên của văn học yêu nước chống Pháp nửa cuối thế kì XIX. Bài thơ đã khắc họa khung cảnh hoang tàn, đau thương của đất nước khi giặc Pháp đến xâm lược, đồng thời bày tỏ nỗi đau của nhà thơ trước hiện thực đó.
