Bài soạn tham khảo số 6

Câu 1 (trang 49 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Cảnh đất nước và nhân dân khi giặc Pháp đến xâm lược:

- Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây: họa xâm lăng ập đến bất ngờ lúc tan chợ, khi ai nấy đã mệt mỏi sau một ngày dài, chuẩn bị về sum họp bên gia đình.

- Một bàn cờ thế phút sa tay: nhà Nguyễn nhanh chóng sụp đổ, đất nước lâm vào cục diện bi đát, không thể cứu vãn.

- Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy / Mất ổ đàn chim dáo dác bay: Hình ảnh thương tâm, trẻ em là đối tượng yếu ớt không có khả năng tự vệ, chúng bỏ chạy trong hoảng loạn, vô phương hướng.

- Bến Nghé của tiền tan bọt nước / Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây: những miền đất đai trù phú sầm uất bậc nhất nay bị cướp phá, thiêu hủy.

=> Nét đặc sắc trong ngòi bút tả thực của Nguyễn Đình Chiểu đã gợi lên khung cảnh hoảng loạn của nhân dân, sự chết chóc, tang thương của đất nước trong buổi đầu bị thực dân Pháp xâm lược.

Câu 2 (trang 49 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

- Tâm trạng của tác giả trước cảnh nước mất nhà tan, nhân dân thống khổ:

+ Bàng hoàng, thảng thốt, ngơ ngác trước tai họa xâm lăng bất ngờ.

+ Đau đớn, thương xót trước thảm cảnh nước mất nhà tan.

+ Căm hận lũ cướp nước và bán nước.

Câu 3 (trang 49 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Thái độ của Nguyễn Đình Chiểu qua hai câu thơ kết:

Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng,

Nỡ để dân đen mắc nạn này?

- Hai câu kết, tác giả đặt ra câu hỏi, không phải câu hỏi chung chung mà là câu hỏi rất cụ thể "Hỏi trang dẹp loạn". Nỗi oán hận triều đình và tiếng kêu cứu của người dân chạy giặc.

- Chất vấn một cách mỉa mai, chua chát; nỡ để dân đen là lời cảm thán, phê phán triều đình nhà Nguyễn bỏ mặc dân chúng gánh chịu cảnh điêu linh

- Hai câu kết thể hiện niềm cảm khái lẫn thái độ phê phán triều đình hèn nhát, vô trách nhiệm đã bỏ đất, bỏ dân.

- Bên cạnh các chi tiết tả thực chân xác, những hình ảnh tượng trưng đầy gợi cảm, giọng thơ u hoài, đau xót góp phần thể hiện tình cảm của nhà thơ.

- Đó là lòng yêu thương dân, căm thù giặc bạo tàn và là lời ngầm trách móc triều đình bất lực.