Nhà thờ đá Phát Diệm
Nhà thờ Phát Diệm thường được gọi là Nhà thờ đá Phát Diệm, là một quần thể nhà thờ Công giáo rộng khoảng 22ha, nằm tại thị trấn Phát Diệm, huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình, cách Hà Nội khoảng 120km về hướng Nam. Quần thể kiến trúc Nhà thờ Phát Diệm đã được Bộ Văn hoá Việt Nam công nhận là di tích lịch sử - văn hoá. Quần thể kiến trúc này được xây dựng bởi chủ trì linh mục Phêrô Trần Lục. Người đời thường gọi ông với cái tên thân thiết đó là cụ Sáu – vị linh mục chính xứ Phát Diệm từ năm 1965.
Quần thể nhà thờ đá Phát Diệm gồm một nhà thờ lớn và năm nhà thờ nhỏ (trong đó có một nhà thờ được xây dựng bằng đá tự nhiên, được gọi là nhà thờ đá), một Phương Đình (nhà vuông), ao hồ và ba hang đá nhân tạo. Cái tên “Phát Diệm” của quần thể kiến trúc này được hiểu là phát ra cái đẹp. Nhưng không chỉ có cái tên đẹp mà ẩn chứa trong đó còn là sự độc đáo trong chất liệu cũng như kiến trúc xây dựng của công trình.
Vật liệu xây dựng độc đáo là một trong những yếu tố tạo nên sự khác biệt của nhà thờ đá Phát Diệm. Phần lớn vật liệu xây dựng là từ đá (đá xanh, đá ngọc thạch) và gỗ…. Để có nguyên vật liệu, người dân phải vận chuyển đá hàng trăm cây số bằng đường bộ và đường thủy từ Thanh Hóa, Nghệ An, Sơn Tây về nơi đây. Những phiến đá nặng hàng chục tấn được các nghệ nhân cắt, xẻ, tách khấc kết hợp với dầu mía trộn với vôi để tạo nên các công trình trong quần thể di tích.
