Chùa Thổ Hà

Chùa có tên là “Đoan Minh Tự”. Năm tạo dựng chùa hiện chưa xác định được chính xác. Căn cứ văn khắc trên hiện vật bài trí trong chùa cho thấy: Năm Giáp Thân (1584) mua rồng đá; năm Canh Thân (1610) chùa được tu sửa lại. Như vậy, chùa Thổ Hà được xây dựng từ rất sớm.

Chùa Thổ Hà hiện nay không còn kiến trúc nguyên vẹn như ngày đầu khởi tạo. Gác chuông chùa tiêu thổ kháng chiến năm 1946. Kiến trúc chùa hiện nay xây dựng theo bình đồ nội công ngoại quốc quy mô lớn, bao gồm: Tòa tiền đường 5 gian, 2 chái; thượng điện 5 gian; tòa mặt động 5 gian, 2 chái; hai dãy hành lang mỗi dãy 10 gian; nhà tổ 6 gian, 2 chái xây phía sau tòa tam bảo (cách tòa tam bảo một khoảng sân gạch). Trong tam bảo chùa bài trí hệ thống tượng Phật, hoành phi, câu đối tương đối hoàn chỉnh, được sơn thếp lộng lẫy.

Từ tòa tam bảo theo hai dãy hành lang dẫn tới động tiên, đây là một công trình kiến trúc hiếm có. Động tiên ghi lại đầy đủ hình ảnh Thích Ca từ lúc mới sinh ra, trưởng thành và khi rời bỏ kinh thành vào động tu hành đắc đạo. Cùng với hệ thống tượng Phật có giá trị lịch sử và nghệ thuật, chùa Thổ Hà còn lưu giữ được nhiều hiện vật có giá trị như: Bia đá tạo năm Thịnh Đức nguyên niên (1653), sấu đá thế kỷ XVII, rồng đá niên đại năm Đại Chính thứ 5 (1534). Chùa Thổ Hà được xếp hạng là Di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1994.

Địa chỉ: Vân Hà, Việt Yên, Bắc Giang