G.S Trần Đại Nghĩa

GS. VS. Trần Đại Nghĩa (tên thật là Phạm Quang Lễ) sinh ngày 13/9/1913 trong một gia đình nhà nho nghèo tại xã Hòa Hiệp, huyện Tam Bình - Vĩnh Long.

Năm 1933, người thanh niên thông minh giàu nghị lực Phạm Quang Lễ đã thi đỗ đầu hai bằng Tú tài (Tú tài ta và Tú tài tây). Nhưng vì hoàn cành nghèo khó nên ông ở lại TP.Mỹ Tho xin làm thư ký để giúp được mẹ và chị. Trong khoảng thời gian ấy ông vẫn chăm chỉ tự học thêm Luật học. Hai năm sau (1935), được nhà báo Vương Quang Ngươu - người giúp ông nhận được học bổng Trường Chasseloup-Laubat trong một năm, tháng 9/1935 ông lên tàu thủy đi Pháp du học. Nhờ sự cần cù mà ông đã nhận được tới 3 bằng đại học một lúc.

Từ năm 1963, người thanh niên này đã biết tới tên tuổi của Nguyễn Ái Quốc, kể từ đó tư tưởng yêu nước của Nguyễn Ái Quốc đã định hướng về mặt chính trị cho người thanh niên Phạm Quang Lễ. Ông đã làm việc ở cả Pháp và Đức nhưng đến ngày 8/9/1946, Bác Hồ gọi Phạm Quang Lễ đến, cho biết là Hội nghị Phôngtenơblô đã không thành, rồi Bác đề nghị: “Bác về nước, chú về với Bác...” Ông đã cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh trở về nước. Ngày 5/12/1946 Chủ tịch Hồ Chí Minh cho mời kỹ sư Phạm Quang Lễ đến Bắc Bộ Phủ. Tại đây Người đã trực tiếp giao cho ông làm Cục trưởng Cục quân giới và đặt tên mới cho ông là Trần Đại Nghĩa.

Từ những năm 1950 cho đến cuối đời, nhà khoa học Trần Đại Nghĩa được Đảng và Nhà nước tin tưởng và giao nhiều trọng trách quan trọng: Cục trưởng Cục quân giới, Cục trưởng Cục pháo binh, Phó chủ nhiệm Tổng cục hậu cần rồi Phó chủ nhiệm Tổng cục kỹ thuật (Bộ quốc phòng)...Năm 1996, ông vinh dự được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về công trình nghiên cứu chế tạo Bazoka, súng không giật..

Ông mất vào 16 giờ 20 phút ngày 9 tháng 8 năm 1997, hưởng thọ 84 tuổi. Hiện nay có những con đường trường học hay con tàu mang tên ông. Đặc biệt ngày 24 tháng 11 năm 2013, Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Long tổ chức khởi công xây dựng Khu lưu niệm Giáo sư - Viện sĩ Trần Đại Nghĩa.