Nhà thờ Huyện Sỹ
Được biết đến rộng rãi là một trong những nhà thờ đẹp nhất thành phố. Nhà thờ Huyện Sỹ ở quận 1 được xây dựng năm 1902 - 1905 trên góc đường Frère Louis (nay là đường Nguyễn Trãi) và đường Frère Guilleraut (nay là đường Tôn Thất Tùng). Thiết kế bởi Cha Charles Boutier (1845-1927), một kiến trúc sư có công lao đáng kể, người trước đây đã thiết kế Nhà thờ Thủ Đức và thiết kế lại khu phức hợp École de Sainte-Enfance của các Nữ tu Saint Paul de Chartres sau khi các tòa nhà bằng gỗ ban đầu của bị mối mọt phá hoại.
Nhà thờ đã được xây dựng qua sự giúp đỡ của Huyện Sỹ (1841-1900, tên thật là Philippe Lê Phát Ðạt), theo dân gian thế kỷ 19 có câu nói là “nhất Sỹ, nhì Phương, tam Xường, tứ Hỏa” - vì họ từng là những người giàu nhất miền nam. Huyện Sỹ cũng tài trợ xây dựng các nhà thờ ở Chí Hoà và Thủ Đức. Trong khi con trai ông - Denis Lê Phát An, sau đó đã xây dựng nhà thờ Byzantine đặc biệt ở Hạnh Thông Tây.
Sinh ra tại Cầu Kho (Sài Gòn) trong một gia đình Công giáo từ Tân An (Long An), Huyện Sỹ được gửi sang Pinang (Malaysia) để học linh mục, tại đây, ông học được tiếng Latinh, tiếng Pháp, tiếng Trung và chữ Quốc ngữ (tiếng Việt được viết bằng tiếng La Mã). Sau khi trở về Sài Gòn, chính quyền Pháp bổ nhiệm ông làm thông ngôn viên của chính phủ và vào năm 1880, ông vinh dự hiếm hoi được làm thành viên của Hội đồng Thuộc địa Nam Kỳ, nhờ vậy ông có được những vùng đất rộng lớn mà từ đó, ông đã làm nên cơ nghiệp của mình.
Sự nổi lên ngoạn mục của Huyện Sỹ đến nỗi cháu gái của ông, Maria-Therese Nguyễn Hữu Thị Lan, sau này trở thành Hoàng hậu Nam Phương, vợ cả và chính của vua Bảo Đại. Cùng với vợ là Huỳnh Thị Tài (1845-1920), Huyện Sỹ đã hiến một phần bảy cơ nghiệp của gia đình để xây dựng nhà thờ và cũng góp phần đất hiện có. Đôi khi còn được gọi là Nhà thờ Chợ Đũi (vì nó nằm ở giáo xứ Chợ Đũi). Nhà thờ Huyện Sỹ là nơi thờ Thánh Philip.
Ngay trước nhà thờ là tượng Thánh Matthêu Lê Văn Gẫm (Lê Văn Bôi, 1813-1847), một linh mục và thương nhân Việt Nam từ tỉnh Biên Hòa bị bắt và bị xử trảm tại khu vực Chợ Đũi theo lệnh của nhà Nguyễn. Ông được Giáo hoàng Leo XIII phong chân phước vào năm 1900 và một lễ hội tưởng nhớ được tổ chức tại nhà thờ hàng năm vào ngày 11 tháng 5, ngày ông bị hành quyết. Khuôn viên cũng có nhiều điện thờ khác, bao gồm tượng Thánh Joseph và Núi Đức Mẹ, được xây dựng năm 1960. Một Nhà nguyện yên nghỉ gần đây đã được thêm vào.
Bản thân nhà thờ đã được tân trang lại nhiều lần, gần đây nhất là vào năm 2007-2009. Nó có chiều dài 40m, rộng 18m, được xây bằng gạch với các cột trụ và trang trí bằng đá granit Biên Hòa. Phía trên tiền đình là tháp chuông cao 57m. Một bức tượng của St Philip đứng ở lối vào chính.
Thiết kế của nhà thờ theo phong cách Gothic với các yếu tố trang trí theo phong cách Romanesque và bao gồm một gian giữa hình vòm với các lối đi hình vòm, được trang trí bằng màu xanh lá cây và trắng. Các cửa sổ được trang trí bằng hình ảnh các câu chuyện trong Kinh thánh bằng kính màu của Ý. Dọc hai bên tường là tượng các thánh trong Kinh thánh và Việt Nam cùng 14 Đàng Thánh giá. Ở hai bên của transept là các nhà nguyện nhỏ dành riêng cho Đức Trinh Nữ Maria và Thánh Joseph.Có bàn thờ cao bằng đá cẩm thạch được trang trí lộng lẫy, đặt trên một bệ mở và có tác phẩm mạ vàng trang trí công phu và các bức phù điêu chạm khắc tinh xảo về các cảnh trong Kinh thánh, bao gồm Bữa ăn tối cuối cùng và Đức Mẹ Maria được Thiên thần Gabriel viếng thăm.
Huyện Sỹ mất năm 1900 trước khi nhà thờ hoàn thành. Khi vợ ông Huỳnh Thị Tài qua đời năm 1920, ông được cải táng cùng với vợ trong nhà nguyện tưởng niệm hình trục ngay phía sau tượng đài. Được chạm khắc công phu từ đá cẩm thạch tốt nhất, các ngôi mộ có hình nộm đủ chiều dài của cặp vợ chồng. Tượng bán thân của Huyện Sỹ và Huỳnh Thị Tài cũng được lắp trên tường.
Tháp chuông có 4 quả chuông được đúc ở Pháp năm 1905. Hiện chưa rõ người tặng 2 quả chuông nhỏ hơn (đường kính 0,95m).Tuy nhiên, hai quả chuông lớn nhất (đường kính 1,05m) đã được một trong những người con trai của Huyện Sỹ là Jean Baptiste Lê Phát Thanh và vợ là Anna Đỗ Thị Thảo trao tặng cho nhà thờ. Để tôn vinh những đóng góp của họ cho Nhà thờ Huyện Sỹ, tượng bán thân của họ cũng được trưng bày trong nhà nguyện tưởng niệm Huyện Sỹ phía sau tượng đài.
