Trần Nhân Tông hoàng đế (1279 – 1293)
Nhân Tông hoàng đế tên húy là Trần Khâm, sinh năm Mậu Ngọ (1258), là con trưởng Thượng hoàng Thánh Tông. Vua có thần khí tươi sáng, dáng đạo mạo khác thường, vai trái có nốt ruồi đen, tương truyền là Kim tiên đồng giáng trần. Vốn thông minh và luôn được Thượng hoàng quan tâm dạy dỗ cùng thày dạy học là Lê Phụ Trần luôn giúp đỡ Thái tử nên kiến thức ngày càng mở mang, ngày càng có ý thức về việc học hỏi, nghiên cứu cần thiết, liên quan đến việc trị quốc mai sau. Năm Kỷ Mão (1279) được vua cha truyền ngôi lấy niên hiệu là Thiệu Bảo rồi Trùng Hưng, đây là thời kỳ nhà Nguyên đánh bại nhà Tống và nhòm ngó sang các nước phương Nam.
Do đó, Nhân Tông hoàng đế phải cùng Thượng hoàng lo tính việc chuẩn bị đối phó với giặc hung hãn Nguyên – Mông. Sử chép rằng,vua Trần Nhân Tông sinh ra và lớn lên trong khí thế chuẩn bị kháng chiến cũng như lao vào cuộc chiến chống đế quốc Mông – Thát, lại đang ở độ tuổi 30 nên bầu nhiệt huyết của vị hoàng đế luôn dâng trào, không sợ gian nguy,coi thường sống chết vì sự nghiệp giải phóng dân tộc. Ý chí sắt đá của Thượng hoàng, tự quân, cùng tướng lĩnh ba quân và đặc biệt có sự phò tá của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn đã hòa thành một con sóng khổng lồ, nhấn chìm quân cướp nước và bè lũ bán nước, tạo thiên hùng ca, hào khí Đông A mà lịch sử và nhân loại đời đời ghi nhớ. Hết lòng trong sự nghiệp gìn giữ chủ quyền dân tộc, tắm mình trong khói lửa chiến tranh, thể hiện dũng khí của đấng quân vương Tông quý, đến lúc yên hàn, vua lại chăm dân một cách tận tâm, thông cảm với nỗi khổ của nhân dân, lấy dân làm gốc, thể hiện vai trò thay trời trị nước an dân, vừa là đức độ, thiện tâm của bậc vua hiền.
Đến khi làm Thái thượng hoàng cũng không an nhàn hưởng lạc, vẫn ngày đêm chăm lo chính sự. Sau khi truyền ngôi cho con trai Trần Anh Tông, Người lên núi Yên Tử xuất gia và trở thành nhà thơ, nhà văn hóa tiêu biểu thời Thịnh Trần – Thế kỉ XIII. Có thể nói, 14 năm lên ngôi, 15 năm là Thái thượng hoàng, Hoàng đế Trần Nhân Tông là một con người trọn vẹn cả việc đạo, việc đời, để lại ấn tượng vô cùng sâu sắc cho hậu thế.
