Con chim sẻ nhỏ chết rồi
Chết trong đêm cơn bão về gần sáng
Đêm ấy tôi nằm trong chăn nghe cánh chim đập cửa
Sự ấm áp gối chăn đã giữ chặt tôi
Và tôi ngủ ngon lành đến lúc bão vơi.

Chiếc tổ cũ trong ống tre đầu nhà chiều gió hú
Không còn nghe tiếng cánh chim về
Và tiếng hót mỗi sớm mai trong vắt.
Nó chết trước cửa nhà tôi lạnh ngắt
Một con mèo hàng xóm lại tha đi
Nó để lại trong tổ những quả trứng
Những con chim non mãi mãi chẳng ra đời.

Đêm đêm tôi vừa chợp mắt
Cánh cửa lại rung lên tiếng đập cánh
Những quả trứng lại lăn vào giấc ngủ
Tiếng lăn như đá lở trên ngàn.

Nguồn: SGK Tiếng Việt 5, tập một - NXB Giáo dục, 200

Sông Đáy chảy vào đời tôi
Như mẹ tôi gánh nặng rẽ vào ngõ sau mỗi buổi chiều đi làm về vất vả
Tôi dụi mặt vào lưng người đẫm mồ hôi mát một mảnh sông đêm
Năm tháng sống xa quê tôi như người bước hụt
Cơn mơ vang lên tiếng cá quẫy tuột câu như một tiếng nấc
Âm thầm vỡ trong tôi, âm thầm vỡ cuối nguồn
Tỏa mát xuống cơn đau tôi là tóc mẹ bến mòn đứng đợi
Một cây ngô cuối vụ khô gầy
Suốt đời buồn trong tiếng lá reo.

Những chiều xa quê tôi mong dòng sông dâng lên ngang trời cho tôi được nhìn thấy
Cho đôi mắt nhớ thương của tôi như hai hốc đất ven bờ, nơi những chú bống đến làm tổ được giàn dụa nước mưa sông.

Sông Đáy ơi! chiều nay tôi trở lại
Những cánh buồm cổ tích đã bay xa về một niềm tức tưởi
Em đã mang đôi môi màu dâu chín sang đò một ngày sông vắng nước
Tôi chi gặp những bẹ ngô trắng trên bãi
Tôi nhớ áo em tuột rơi trên bến kín một trăng xưa.

Sông Đáy ơi, sông Đáy ơi…chiều nay tôi trở lại
Mẹ tôi đã già như cát bên bờ
Ôi mùi cát khô, mùi tóc mẹ tôi
Tôi quì xuống vốc cát ấp vào mặt
Tôi khóc.
Cát từ mặt tôi chảy xuống dòng dòng.

Sông Đáy, 1991

Ta không thể nuôi nhau bằng những ánh sao trời
Anh nói vậy xin em đừng khóc
Những ngọn tóc em đang đổ xuống ngực anh
Như những rễ cây bò buồn trong sỏi đá

Đêm nay là đêm thứ bao nhiêu rồi ta chẳng còn biết nữa
Ta ôm nhau ngồi thở trước sao trời
Những ngôi sao tuyệt vời nhưng anh không tới được
Chẳng bao giờ anh hái được cho em

Anh đã gọi em về, không nỡ để em đi
Em non bấy đau trong từng sợ hãi
Em tựa vào anh, anh tựa vào cay đắng
Trái đất tựa vào những tinh tú thẳm xa

Đêm hoang sơ chỉ có đôi ta
Không cơm áo cửa nhà ngồi ôm nhau run rẩy
Ta sẽ bắt đầu điều gì khi bình minh thức dậy
Đi về phía biển khơi hay trở lại rừng

Trái đất đang ở đâu đêm nay một triệu năm về trước
Hay của triệu năm sau gió bụi, mây vàng
Và ta nữa khổ đau cùng hạnh phúc
Ta là hai kẻ cuối cùng hay hai kẻ đầu tiên

Đêm nay là đêm thứ bao nhiêu rồi ta chẳng còn biết nữa
Ta như hai đứa trẻ non mềm vừa mới sinh ra
Với hơi thở của người vừa ốm dậy
Ta ôm nhau ngước mắt gọi sao trời.

1991

Chiếc xe màu xanh sau mưa
Đến trước ngày tôi sinh

Cậu bé chạy trong ban mai
Xuyên qua dòng thác ánh sáng
Kiêu hãnh và đẹp hơn sự nẩy mầm
Chưa đến giờ bị phủ ngập bóng tối

Chiếc xe, đóa hoa biếc
Cậu bé không nhận ra
Những bông cát đằng trôi trong buổi trưa
Theo một hơi thở dịu dàng nhất thế gian
Và đôi mắt đẹp hơn hồ nước trên núi cao

Sao không lại gần nữa.
Gần nữa. Và gần nữa
Vừa chạy tìm chỗ nấp
Vừa cố ý nói: “đố ai tìm thấy tôi ở đây”

Cô bé Hạnh Nguyên mỉm cười
Ngắm người đàn bà và người đàn ông
Sẽ sinh ra cô
Đang chạy trốn
Vừa chạy vừa ngoái lại nói:
“đố ai tìm thấy tôi ở đây”

Những chiếc kèn bụi bặm và méo mó là của con
Những chiếc trống da mặt đã bơ phờ là của con
Những chiếc nhị còng lưng từ năm một tuổi là của con
Tất cả dâng lên thẳm xa, mê đắm
Mẹ ơi, con nhìn thấy bà nội con sau khói mỉm cười

Cỗ xe tang trôi mãi vào cơn mê
Những con rồng gỗ vảy vàng bay lên trong tiếng kèn, tiếng trống
Con nhón gót, cỏ may biền biệt trắng
Có ai khẽ khàng bế mãi con lên

Con muốn lẩn vào khăn áo đám ma quê
Con muốn đắp lên cơn ho của con tàn hương thơm và ấm
Con nhìn thấy bà nội mặc áo tơ tằm ngồi giữa ngàn ngọn nến
Bà rót một bình nước mưa trong để đợi con về

Chiếc xe tang rực rỡ - cái đồ chơi của con
Con đang mê mải chơi, mẹ có nghe thấy không, con đang cười khúc khích
Nỗi cô đơn và con là hai đứa trẻ chán mọi trò dụ dỗ
Chúng đuổi nhau dưới vòm cong của cỗ xe tang
Chúng con bay theo những lá cờ đuôi nheo và những lá phướn
Về gò đất cuối làng ta trong tiếng hát cầu hôn
Nơi con sẽ mặc áo lụa vàng ngủ trên một lá trầu cay thơm ngát
Nhưng nơi ấy chẳng bao giờ mẹ rửa mặt được cho con

Con yêu những chiếc kèn, những chiếc trống và những chiếc nhị kia thổn thức
Tất cả cũng yêu con buồn bã, lo âu
Giai điệu cuối cùng của tình yêu này ngân lên và khẽ khàng đặt con vào mặt đất
Rồi dắt con theo con đường hoa cỏ may nở trắng
Trở về nhà mẹ rửa mặt cho con.

Cuối đông, 1991

Em ơi! Anh đã trở về
Chim ri gọi bạn chân đê cuối chiều
Mây trời chín một màu rêu
Cánh chim khoả gió chia đều mênh mông
Anh về một phía bờ sông
Lòng đầy thương nhớ mà không gọi đò

Tóc em đã sớm màu tro
Vầng trăng sớm khuyết, cơn ho sớm già
Mỗi canh vỡ mấy tiếng gà
Cơn mơ dù thấy vẫn là hư không
Sớm xuân lẫn với chiều đông
Em mang phận gái qua đồng cỏ may
Anh về khói súng còn cay
Cánh rừng bom cháy tàn bay đến giờ

Em ơi! Anh đã trở về
Cỏ xưa cất giữ lời thề thuở xưa
Anh về gọi dưới cơn mưa
Tên em từ thuở tóc vừa ngang lưng
Hoa bìm cuối giậu rưng rưng
Ai mang hương bưởi ngập ngừng đi xa
Bàn tay vắng tóc vỡ oà
Bàn chân vắng lối dấu nhoà thời gian
Anh về và gió mang mang
Thổi từ bờ sớm, thổi sang bến chiều
Tình anh như một cánh diều
Bay lên với cả những điều khổ đau
Anh về hoá một mùa cau
Môi em thắm lại trên màu cách xa
Một ngày có nhớ tình ta
Hãy như núi nhớ mây xa cuối trời

Em ơi! Mai có ru hời
Đừng ru ngược lại cái thời chiến tranh
Hãy ru về cỏ xanh xanh
Ru mùa xuân với muôn nhành chồi tơ
Ru cười trong mỗi cơn mơ
Ru đò vui khách đôi bờ sông quê
Ru cò về trắng chân đê
Ru người với những lời thề trăm năm

Em ơi! Anh đã trở về
Trăng thanh chảy mát bốn bề đêm thanh
Nếu em còn có yêu anh
Xin yêu người ấy để thành lứa đôi
Lòng anh hoá đoá mây trời
Bay trong tiếng hát con người thương nhau.

Nguồn: Những người lính của làng, NXB Quân đội nhân dân, 1996

Thưa mẹ!
Con về với mẹ đây
Những ngọn gió thổi qua vườn cuối hạ
Lá xôn xao những cánh thư thầm

Chiến tranh đã tắt cuối con đường
Cau vẫn rụng vào những chiều thương nhớ
Bầy sẻ nâu đã bao mùa sinh nở
Con đã về, mẹ có thấy con không

Cỏ đã lên mầm trên những hố bom
Ôi Tổ quốc lại một lần đứng dậy
Gió thổi suốt bốn nghìn năm và mẹ
Nước mắt đầy trên những vết nhăn

Con đã về với mẹ, chiều nay
Mà mẹ không nhìn thấy
Con mèo thay con thức cùng với mẹ
Lặng im theo bóng mẹ lưng còng

Chiến tranh qua rồi và mãi mãi con tin
Con ngủ quên dưới cánh rừng lá bạc
Khi gió thổi là con tỉnh giấc
Theo đường gió con về ngắm mẹ sau lưng

Viên bi tròn vẫn lăn mãi qua sân
Cần câu cũ buông vào từng kỷ niệm
Cánh diều giấy trẻ con làng lại thả
Tiếng sáo trăng tìm đến ngõ nhà mình

Con đã về rón rén bước chân
Như thủa nhỏ để oà trong nức nở
Con đã về mẹ bớt ho mẹ nhé
Bông hoa đèn lại nở sáng trong đêm

Có tiếng gà gọi mẹ góc vườn xa
Con vẫn thế hò reo chùm khế ngọt
Cau lại trổ mẹ ơi cau sẽ bổ
Trong cơn mê tiếng trẻ nói vang nhà

Chiến tranh qua rồi và mãi mãi con tin
Con không chết, con chỉ không lớn nữa
Và con sống suốt đời mười tám tuổi
Như buổi chiều chào mẹ con đi

Con đã vào đến bếp nhà ta
Ngồi bên mẹ xoè tay hơ trước lửa
Niêu tép mẹ kho suốt đời không thể nguội
Cơm đang cười mẹ có thấy con không

Đũa vẫn so thừa cả những bữa cơm đông
Cánh cửa cũ chần chừ đêm gió lạ
Mẹ ơi mẹ, mẹ đừng ngồi khuya quá
Mẹ đừng ngồi vấn tóc mãi trong đêm

Những quả khế vàng rụng kín cả mùa thu
Mẹ thêu áo buổi chiều ra quét ngõ
Chim khách kêu rung từng chân tóc mẹ
Con đã về mẹ có bớt ho đêm

Con đã về trong tiếng sấm tháng Tư
Hoa gạo đỏ con cười trong tiếng gió
Con đã về trong mùa gặt hái
Cơm mới thơm như con đứng cười thầm

Con đã về lửa tí tách trong rơm
Soi mặt mẹ tự hào và thương nhớ
Con đã về khi làng vui đón Tết
Hoa đào xoè những chúm môi thơm

Chiến tranh qua rồi và mãi mãi mẹ ơi
Đồng đội con trở về với thư con viết dở
Ôi lá thư chỉ một câu gọi mẹ
Là lá thư dài nhất ở trên đời.

Nguồn: Những người lính của làng, NXB Quân đội nhân dân, 1996

Nàng ra đi như ngọn xuân cuối cùng
khuất sau hàng cây giăng những tổ chim đầy trứng
Giọng nói hôm qua còn tuyệt vọng trước bức tường im lặng
và một người im lặng hơn đứng cuối con đường

Bước chân nhẹ dần và nàng trở lại
ngày thanh xuân lần thứ nhất của nàng
Hoa tường vi trên tường nở rộ
Một con sơn ca rũ say trong tiếng hót chính mình

Đấy là ngày cây sinh hạ tất cả những chiếc lá
và dòng hoa từ ruột gỗ tuôn chảy ra không ngừng
Đấy là ngày lũ trẻ thôn quê lấy những viên sỏi trắng
Bày một trò chơi xưa ở giữa hai người

Và mùa hạ đổ về cơn lũ khổng lồ ánh sáng
Những chiếc tổ tung lên trời ngàn vạn cánh chim
Một bàn tay vô hình xoay khẽ thời gian làm hai người biến mất
Trên cánh đồng lấp lánh nước và hoa.

Bây giờ đang cuối mùa đông
Làng bao cô gái lấy chồng đi xa
Chút chiều hoe nắng ngõ nhà
Tôi đi, tôi đứng để mà vu vơ.

Bây giờ lấm tấm lộc mơ
Lưa thưa lộc khế, lơ thơ lộc đào
Tình tôi có chút lộc nào
Nảy xanh qua tiếng thét gào bão mưa.

Bây giờ cải đã thành dưa
Làng bao cô gái cũng vừa lớn lên
Ra đường gặp tiếng xưng em
Đêm về tôi với ngọn đèn nhìn nhau.

Thế rồi ngày tháng qua mau
Cho con tằm nhả tơ màu nắng sông
Thế rồi lại đến cuối đông
Làng bao cô gái lấy chồng, còn tôi...

Cuối đông 1983

Nguồn: Mùa đông trong thi ca, tuyển thơ nhiều tác giả, NXB Hội nhà văn, 2007

"Lý con sáo" đưa tôi qua sông Hậu
Để con phà trên sóng đi nghiêng
Trời bên ấy như em nâng vạt áo
Đừng khóc mà, đừng khóc, gió lo âu.

Bao dìu dặt Tây Đô giờ vắng lặng
Chỉ bến bờ em đứng cứ nhoài theo
Không phải sóng đẩy chúng mình xa cách
Bởi vì sông đã thế có hai bờ

Anh lênh đênh, nhưng anh không trôi nổi
Không thể để đôi bờ xói lở về nhau
Anh không thể buộc đò vào hai bến
Nên suốt đời goá bụa bến bên em.

Nguồn: "Kiến thức ngày nay" số 236 ngày 10/2/1997