Mọc giữa dòng sông xanh

Một bông hoa tím biếc

Ơi con chim chiền chiện

Hót chi mà vang trời

Từng giọt long lanh rơi

Tôi đưa tay tôi hứng.

Mùa xuân người cầm súng

Lộc giắt đầy quanh lưng

Mùa xuân người ra đồng

Lộc trải dài nương mạ

Tất cả như hối hả

Tất cả như xôn xao

Ðất nước bốn nghìn năm

Vất vả và gian lao

Ðất nước như vì sao

Cứ đi lên phía trước.

Ta làm con chim hót

Ta làm một cành hoa

Ta nhập vào hoà ca

Một nốt trầm xao xuyến.

Một mùa xuân nho nhỏ

Lặng lẽ dâng cho đời

Dù là tuổi hai mươi

Dù là khi tóc bạc.

Mùa xuân ta xin hát

Câu Nam ai, Nam bình

Nước non ngàn dặm mình

Nước non ngàn dặm tình

Nhịp phách tiền đất Huế…

11-1980

Bài thơ này được tác giả viết trên giường bệnh trước khi mất không lâu, thể hiện niềm yêu mến thiết tha cuộc sống, đất nước và ước nguyện của tác giả. Bài thơ được in trong tập thơ Huế mùa xuân. Bài thơ đã được nhạc sĩ Trần Hoàn phổ nhạc thành bài hát cùng tên.

Nguồn:

1. Huế mùa xuân, NXB Văn nghệ Giải phóng, 1970

2. Thơ Việt Nam 1945-1985, NXB Giáo dục, 1987

Đêm nay bên bến Ô Lâu

Cháu ngồi cháu nhớ chòm râu Bác Hồ

Nhớ hình Bác giữa bóng cờ

Hồng hào đôi má, bạc phơ mái đầu

Mắt hiền sáng rực như sao

Bác nhìn tận đến Cà Mau sáng ngời

Nhớ khi trăng sáng đầy trời

Trung thu bác gởi những lời vào thăm

Nhớ ngày quê cháu tan hoang

Lụt trôi, Bác gởi lúa vàng vào cho

Nhớ khi nhà cháu ra tro

Bác đưa bộ đội về lo che giùm

Bác ơi nhớ mấy cho cùng

Ngoài xa Bác có thấu lòng cháu không.

Đêm đêm cháu những bâng khuâng

Giở xem ảnh Bác cất thầm bấy lâu

Nhìn mắt sáng, nhìn chòm râu

Nhìn vầng trán rộng, nhìn đầu bạc phơ

Càng nhìn càng lại ngẩn ngơ

Ôm hôn ảnh Bác mà ngờ Bác hôn

Bác ơi dù cách núi non

Mà hình Bác vẫn trong lòng không xa

Giặc kia muốn cắt sơn hà

Mà miền Nam vẫn hướng ra Bác Hồ,

Hướng về sắc đỏ ngọn cờ

Về ngày Nam Bắc cõi bờ liền nhau.

Đêm nằm cháu những chiêm bao

Ngày vui thống nhất Bác vào miền Nam.

Cổng chào dựng chật đường quan

Bác đến đình làng Bác đứng trên cao

Bác cười thân mật biết bao

Bác dặn đồng bào cặn kẽ từng câu

Ung dung Bác vuốt chòm râu

Bác xoa đầu cháu, Bác âu yếm cười.

Đêm nay trăng lại sáng rồi

Trung thu nhớ bác cháu ngồi cháu trông

Ngoài xa nghe tiếng trống rung

Nghe những nhi đồng nhảy múa hò reo

Bác chắc cũng nhớ cháu nghèo

Miền Nam đau khổ sớm chiều trông ra.

8-1956

Trích đoạn bài thơ này đã được sử dụng trong SGK Tập đọc lớp 2 (tập 2) giai đoạn 1976-1979.

Hôm qua chúng giết anh

Xác phơi đầu ngõ xóm

Khi lũ chúng quay đi

Mắt trừng còn doạ dẫm

- Thằng này là cộng sản

Không đứa nào được chôn!

Không đứa nào được chôn!

Lũ chúng vừa quay lưng

Chiếc quan tài sơn son

Đã đưa anh về mộ

Đi theo sau hồn anh

Cả làng quê, đường phố

Cả lớn nhỏ, gái trai

Đám càng đi càng dài

Càng dài càng đông mãi

Mộ anh trên đồi cao

Cành hoa này em hái

Vòng hoa này chị đơm

Cây bông hồng em ươm

Em trồng vào trước cửa

Mộ anh trên đồi cao

Hoa hồng nở và nở

Hương thơm bay và bay

Lũ chúng nó qua đây

Mắt diều không dám ngó:

Trên mồ người cộng sản

Hoa hồng đỏ và đỏ

Như máu nở thành hoa...

Bài thơ giành giải nhất cuộc thi thơ báo Thống nhất năm 1960.

Nước bốn bề tràn ngập

Tội giặc lại chồng chất

Những đồng chí ta ơi

Những thôn nghèo chơi vơi

Nước tràn về tận mái

Nước về làng sâu hoáy

Hầm lút tan hết rồi

Giữa nước lũ sóng ngời

Ca-nông băm từng loạt

Nước toé nhà xao xác

- Mẹ ẵm con đi đâu?

Bốn bề nước nặng sâu

Ca-nông rầm quanh xóm

- Biết đi đâu bây giờ?

Xóm nặng nín bơ phờ

Đạn tan hàng tre nhỏ

Mái nhà run lặng ngó

Trâu nghé lội trơ ngơ

- Ca-nông đã hết chưa?

Máu trào trong mưa gió

Máu hoà trong nước đỏ

Những đồng chí ta ơi

Những thôn nghèo chơi vơi

Tội giặc lại chồng chất

Tội giặc cao chất ngất

Giữa nước lũ tràn qua

Những đồng chí chúng ta

Len mình qua lô-cốt

Những đồng chí chúng ta

Run mình trong cơn sốt.

Giặc về bằng ca-nốt

Giặc chạy ăm-phi-bi

Nhưng chúng ta không đi

Chúng ta ghì thôn xóm

Chúng ta bám nương khoai

Có máu những người trai

Đã hoà trên lớp sóng.

Có ai không - như ta

Nằm bờ đêm, mắt mở?

Nằm bờ đây, không ngủ

Thả hồn lắng trôi qua

Cho đỡ thương đỡ nhớ

Lòng miền Bắc bao la...

Bên chiếc máy đang chạy

Chị công nhân quay guồng

Anh xã viên thức dậy

Sửa soạn buổi ra đồng.

Chị mậu dịch lau kính

Dọn hàng buổi tinh sương

Em bé quàng khăn mới

Hay phượng vĩ đỏ trường.

Cả miền Bắc thức dậy

Thêm một ngày đổi thay

Lùi nhanh đêm dốt, đói

Cuộc đời nằm trong tay.

Bên ni ta lại dậy

Tiếng súng đâu loạn cuồng

Lại một ngày máu chảy

Lại chết vợ, mất chồng!

Cả miền Nam không ngủ

Thao thức trong căm hờn

Khuya nghe gà giục giã

Vùng dậy trào lên đường...

Hỡi ngày xưa, ngày xưa

Buổi sông Gianh cách trở

Có ai không, như ta

Gối bờ đêm, mắt mở?

Bên này bờ không ngủ

Đêm dài rộn tiếng gà

Tiếng gáy vang vang xa

Giục chân trời mau hửng.

1961

Theo: Thơ với tuổi thơ, NXB Kim Đồng

Ôi con thuyền lênh đênh

Rời bờ đi đâu đó?

Bến bờ mình nghèo khó

Nhưng có luỹ tre xanh

Đạm bạc đôi bữa ăn

Nhưng mình cầm đôi đũa

Trái ớt cay đo đỏ

Miếng cà giòn thơm thơm.

Ôi con thuyền lênh đênh

Quên rồi mùa toóc rơm

Quên rồi bông sen trắng

Quên rồi khi trăng lặng

Quên rồi con cá chuồn

Quên rồi những con đường

Tết nào về quê ngoại...

Sóng xô rồi sóng gọi

Thuyền ơi thuyền tìm ai

Nhà cao và phố dài

Thuốc thơm và rượu ngọt

Đêm xập xình tiếng nhạc

Ngày vun vút tiếng xe

Những cặp chân quay đi

Cuống cuồng trong điệu nhảy

Thuyền bão thuyền đi đấy

Rẽ sóng tìm tự do

Bến bờ xa, đất xa

Tha hồ thuyền buông thả.

Rượu đây thuyền ơi thuyền

Thuyền tự do sa ngã

Tuổi trẻ đây thuyền ơi

Thuyền tự do tiêu phá

Buồm cứ xuôi theo gió

Rồi về đâu, về đâu?

Sóng xung quanh một màu

Sóng có quê hương: biển

Người dù đi trăm bến

Người có quê hương mình

Còn còn thuyền lênh đênh

Cúi đầu lúc chiều lặng

Bây giờ thèm tiếng mắng

Của mẹ những ngày thơ

Bây giờ thèm miếng dưa

Chua chua mùi khế ủ

Bây giờ thèm chiếc ngõ

Có ai đứng đợi về

Bây giờ thèm làng quê

Hương mùa bay bịn rịn

Ôi con thuyền lênh đênh

Sóng dồi ngoài mặt biển

Đi về đâu, về đâu

Có nghe lời của bến

Bến chẳng giận thuyền đâu

Bến thương thuyền trên biển

Bến thương thuyền lênh đênh

Bến dặn thuyền đừng quên

Miền quê mình nhân hậu

Ôi con thuyền lênh đênh.

1979

Theo: Thơ với tuổi thơ, NXB Kim Đồng.

Hoa ở Quảng Trị

Trên hố bom xã Triệu Hoà

Có một cây mai

Hoa vàng rực

Dưới hố bom

Hoa rau muống tím nhạt

Lan xa... lan xa...

Trên hố bom, dưới hố bom

Cuộc sống vẫn đầy hoa

Đôi mắt

Kẻ thù đi rồi

Để lại trong em đôi mắt

Nhìn anh như những dấu hỏi của tâm hồn

Những dấu hỏi không to dần

Mà nhòa đi thành dòng nước mắt

Chảy ướt áo vai anh

Niềm tin yêu đem cho đôi mắt một màu xanh

Đất Quảng Trị!

Đất Quảng Trị chứa đầy mảnh đạn

Cát trắng hoen mảnh rỉ vàng khè

Ta đo được giá ngày chiến thắng

Qua hố bom chằng chịt miền quê.

1974

Cây tre thành cây chông nhọn hoắt

Mẹ vót chông giữa những đêm sao

Trả thù chồng đếm từng đầu giặc

Chông vót rồi tre lại vươn cao.

Mẹ chặt cành tre cắm cán cờ Tổ quốc

Lá cờ bay, đỏ rực, lá cờ bay

Ôi cành tre và dáng người bất khuất

Mang trong mình chiến thắng hôm nay.

10-1973

Bên bếp lửa mùa đông

Tiếng phong cầm văng vẳng

Tháng Mười trong năm tháng

Ôi người bạn Liên Xô

Tiếng ai hát tiễn đưa

Trên sân ga đầy tuyết

Bi-ê-lô-rút-xi

Vì nước Nga, tạm biệt!

Rừng bạch dương, hậu địch

Ai đốt lửa đêm đông

Uống các nước chè đen

Hát bài ca chung thuỷ

Ca-chiu-sa! Ca-chiu-sa

Ôi người con gái Nga

Đã hoá thành lửa nóng.

Lê-nin-grát còn vang

Lời “Bài ca hải cảng”

Ngày tôi đến tháng Tám

Trên con tàu Rạng đông

Khẩu pháo vừa lau xong

Sau một ngày se lạnh.

“Mát-scơ-va của tôi”

Ngựa ai về lanh lảnh

Thủ đô đỏ ta ơi

Quân thù không thể thắng

Bên bếp lửa mùa đông

Tháng Mười trong năm tháng

Tôi nghe khúc hành quân

Trên những đường tuyết trắng

Lửa cứ reo, cứ reo

Giữa căn nhà phên đất

Phải không người du kích

Bên bếp lửa chiến khu

Anh nghĩ về quân thù

Cũng như tôi đang nghĩ

Anh nhìn về thể kỷ

Cũng như tôi đang nhìn

Dưới ánh sáng Lê-nin

Nghĩa tình đều trong sáng

Tháng Mười trong năm tháng

Tháng Tám trong tháng năm

Bên bếp lửa mùa đông

Tôi nghe khúc hành quân

Trên sân ga đầy tuyết...

11-1973

Bên bếp lửa vùng giải phóng

Bộ đội đi rồi

Rừng còn dấu võng

In hằn thân cây.

Đây hai đầu dây

In sâu, nằng nặng

Võng này chắc hẳn

Đồng chí chỉ huy

Trằn trọc rừng khuya

Nghĩ nhiều phương án.

Hai thân cây xanh

Vỏ rơi từng mảng

Đầu dây ngoằn ngoèo

Hẳn đây tay nào

Rất vui rất nhộn

Nằm đu đưa võng

Ngắm trời, mây bay.

Một thân cây đôi

Chụm hai đầu võng

Tán cây xoè rộng

Dây chồng lên dây

Hẳn đây có hai

Người trai tri kỷ

Đường ra trận địa

Đọc chung thư nhà.

Hai thân cây già

Bó đôi cuộn lá

Hẳn đêm mưa gió

Có người nằm đây

Sợ mưa theo dây

Mưa vào ướt võng.

Trường Sơn, Trường Sơn

Những chiều gió lộng

Những bãi khách xa

Nỗi đầu dây võng

Nói gì với ta?

Ngày nay cành tơ

Ngày mai cây lớn

Dấu võng còn không?

Còn những đường vằn

In vào thớ gỗ

Đường vân nhắc nhở

Những ngày hành quân...

1972

Theo: Thơ với tuổi thơ, NXB Kim Đồng.