Mở đầu tác phẩm là lời giới thiệu của nhân vật tôi về gia cảnh, cách ăn, cách mặc của cô Hiền và hoàn cảnh xuất thân của cô. Những năm đầu ở Hà Nội vừa giải phóng, nhân vật tôi” từ chiến khu về Hà Nội, đến thăm cô Hiền, cô thẳng thắn bày tỏ những nhận xét của mình: nói về niềm vui và cả những điều có phần máy móc, cực đoan của cuộc sống xung quanh.Thời kì đầu xây dựng CNXH ở miền Bắc, cuộc sống còn nhiều khó khăn. Cô Hiền tìm việc làm phù hợp với chủ trương, chính sách của chế độ mới, khéo léo chèo chống con thuyền gia đình vượt qua những biến đổi của xã hội.

Miền Bắc bước vào thời kì đương đầu với cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ. Cô Hiền dạy con cách sống biết tự trọng, biết xấu hổ”, biết sống đúng với bản chất người Hà Nội với việc đồng ý cho hai con trai tình nguyện đăng kí tòng quân.

Đất nước tràn đầy niềm vui với đại thắng mùa xuân năm 1975. Vợ chồng nhân vật tôi” đến dự buổi liên hoan mừng Dũng - người con đầu của cô Hiền - trở về. Trong bữa tiệc, Dũng đã kể về Tuất, người đồng đội đã hi sinh và người mẹ của Tuất, một người mẹ Hà Nội có con đi chiến đấu.

Xã hội trong thời kì đổi mới với đủ cái phải - trái, tốt - xấu. Nhân vật tôi” từ Hồ Chí Minh ra Hà Nội, ghé thăm cô Hiền. Giữa không khí xô bồ của thời kì kinh tế thị trường, cô Hiền vẫn là một người Hà Nội của hôm nay, thuần túy Hà Nội, không pha trộn”. Từ câu chuyện cây si cổ thụ ở đền Ngọc Sơn, cô Hiền nói về niềm tin vào cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.

Nhân vật trung tâm trong truyện ngắn là cô Hiền, một người Hà Nội bình thường. Cũng như những người Hà Nội bình thường khác, cô đã cùng HN, cùng đất nước trải qua những biến động, thăng trầm nhưng vẫn giữ được cốt cách HN, cái bản lĩnh văn hoá của người HN. Cô sống thẳng thắn, chân thành, không giấu giếm quan điểm, thái độ riêng của mình với mọi hiện tượng xung quanh.

Thời trẻ, cô Hiền là một người tài hoa, yêu thích văn chương, giao du với đủ loại thanh niên con nhà giàu, nghệ sĩ văn nhân, nhưng khi chọn chồng cô không hề lãng mạn mà chọn ông anh giáo dạy cấp Tiểu học hiền lành, chăm chỉ. Cô tính toán kĩ lưỡng khi quản lí gia đình, dạy dỗ con cái từ cách ăn nói, đi đứng… sao cho thể hiện được nét văn hoá của người HN.

Hoà bình lập lại ở miền Bắc, cô Hiền nói về niềm vui và cả những cái có phần máy móc, cực đoan của cuộc sống xung quanh: vui hơi nhiều, nói cũng hơi nhiều, theo cô chính phủ can thiệp vào nhiều việc của dân quá …. Cô tính toán mọi việc trước sau rất khôn khéo và đã tính là làm, đã làm là không để ý đến những đàm tiếu của thiên hạ…

Miền Bắc bước vào thời kì đương đầu với chiến tranh phá hoại bằng không quân của Mỹ. Cô Hiền dạy con cách sống “biết tự trọng, biết xấu hổ”, biết sống đúng với bản chất người Hà Nội. Đó cũng là lí do vì sao cô sẵn sàng cho con trai ra trận: “Tao đau đớn mà bằng lòng, vì tao không muốn nó sống bám vào sự hi sinh của bạn. Nó dám đi cũng là biết tự trọng”…

Sau chiến thắng mùa xuân 1975, đất nước trong thời kì đổi mới, giữa không khí xô bồ của thời kinh tế thị trường, cô Hiền vẫn là “một người Hà nội của hôm nay, thuần tuý Hà Nội, không pha trộn”. Từ chuyện cây si cổ thụ ở đền Ngọc Sơn, cô Hiền nói về niềm tin vào cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.

Cô Hiền là một người Hà Nội rất bình thường. Cô đã cùng với Hà Nội trải qua nhiều biến động và thăng trầm của đất nước, nhưng không vì thế mà cô làm mất đi vẻ đẹp, văn hóa của con người Hà Nội. Cô Hiền luôn sống thẳng thắn, sống chân thành, luôn thể hiện rõ quan điểm, thái độ chững mực của mình với mọi hiện tượng xung quanh.

Nhớ đến thời trẻ, cô Hiền luôn được mệnh danh là một người tài hoa, yêu thích những tác phẩm văn chương, cô giao thiệp rộng, đủ các loại thanh niên từ con nhà giàu, đến nghệ sĩ văn nhân, nhưng cô chọn một người không hề lãng mạn, một anh giáo dạy cấp Tiểu học hiền lành, chăm chỉ để làm chồng. Cô luôn quản lí gia đình và dạy dỗ con cái rất cẩn thận, chu đáo từ cách ăn nói, đi đứng… để có thể giữ gìn văn hóa Hà Nội.

Hoà bình lập lại ở miền Bắc, cô Hiền vui vẻ nói về những vấn xung quanh, về niềm vui chiến thắng. nhưng bên cạnh đó cô cũng nói về những cái cực đoan, tồn động của cuộc sống xung quanh theo cô thấy, chính phủ đã quá can thiệp vào nhiều việc của dân... Cô là người tính toán chu đáo, khôn khéo và đã tính là làm, không bao giờ để ý đến những đàm tiếu của thiên hạ…

Miền Bắc rơi vào âm mưu phá hoại bằng không quân của giắc Mỹ. Thấy cảnh đó, cô không ngừng nhắc nhở và con cách sống phải “biết tự trọng, biết xấu hổ”, biết sống sao cho đúng với con người Hà Nội. Dù đau đớn, nhưng cô vẫn cho con trai ra trận: “Tao đau đớn mà bằng lòng, vì tao không muốn nó sống bám vào sự hi sinh của bạn. Nó dám đi cũng là biết tự trọng”…

Vào mùa xuân 1975, đất nước toàn thắng, bước vào thời kỳ đổi mới, một thời đại kinh tế thị trường mở ra, nhưng cô Hiền vẫn vậy vẫn là “một người Hà nội của hôm nay, thuần tuý Hà Nội, không pha trộn”. Cô Hiền lại nói về chuyện cây si cổ thụ ở đền Ngọc Sơn, với niềm tin vào cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.

Nhân vật Khải cho biết cô Hiền là "chị em đôi con dì ruột với mẹ già tôi". Cô sinh trưởng trong một gia đình ở Hà Nội giàu sang phú quý.

Từ chiến khu về tiếp quản thủ đô, anh cảm thấy cực kì khoan khoái được sống giữa phố phường đông vui. Anh băn khoăn tại sao những người vốn sống ở Hà Nội chưa thật vui nhỉ? Họ đang tìm cách thích ứng với chế độ mới, cách sống, cách làm việc, cả cách nói năng nữa. Một lần anh đến thăm cô chú, thằng em trai chạy ra mở cửa kêu ầm lên: "Mẹ ơi! Đồng chí Khải đến!", thì cô cau mặt gắt: "Phải gọi là anh Khải, hiểu chưa?". Khi người chú nắm lấy tay anh và nói: "Tại sao chủ nhật đồng chí không ra chơi, cả nhà chờ cơm mãi ", thì cô thở dài, quay người đi. Cô phàn nàn với người cháu là chính phủ can thiệp vào nhiều việc của dân quá... Trước đây, cô chú có hai người ở, một anh bếp và một chị vú. Sau ngày giải phóng cô cho anh bếp về quê làm ruộng, chỉ giữ lại chị vú. Quan hệ hai bên rất tình nghĩa thuỷ chung.

Trong lí lịch cán bộ, Khải không ghi tên cô Hiền vì họ thì xa, vả lại dính líu vào bà tư sản lại thêm phiền. Một hôm, Khải hỏi tại sao cô không phải học tập cải tạo, cô cười rất tươi, nói thản nhiên: "Tao có bộ mặt rất tư sản, một lối sống rất tư sản, nhưng lại không bóc lột ai cả thì làm sao thành tư sản được", Nhiều bà bạn thắc mắc về chuyện cô trông như bà tư sản mà không bị học tập thì cô nhẹ nhàng trả lời: "Các bà không biết nhưng nhà nước lại rất biết". Cô Hiền rất thức thời. Cô có ngôi nhà ở Hàng Bún cho thuê, năm 56, cô bán cho một người bạn ở kháng chiến về. Ông chồng muốn mua một máy in để kinh doanh, cô nhẹ nhàng hỏi lại, ông muốn làm một ông chủ dưới chế độ này à? Tính vốn nhát, ông chồng rút lui ngay.

Cô Hiền có đầu óc rất thực tế, không có sự lãng mạn hay mộng mơ vớ vẩn. Mọi sự mọi việc, cô đều tính toán trước cả. Cô tuyên bố thẳng thừng với đứa cháu: "Một đời tao chưa từng bị ai cám dỗ, kể cả chế độ". Gần ba chục tuổi, cô mới lấy chồng. Cô chỉ chọn một ông giáo cấp tiểu học hiền lành làm bạn trăm năm, khiến cả Hà Nội phải kinh ngạc.

Sau khi sinh đứa con gái út, đứa con thứ năm, cô nói với chồng là từ nay chấm dứt chuyện sinh đẻ, bốn mươi tuổi rồi. Cô dạy các con biết tự trọng, biết xấu hổ, cách cầm bát đũa, cách múc canh, cách nói chuyện trong bữa ăn. Cô chê Khải là bắt nạt vợ con nhiều quá. Theo cô, người vợ phải là nội tướng trong gia đình.

Năm 1965, Dũng đứa con trai đầu lòng của cô tình nguyện đăng kí xin đi đánh Mĩ. Khi đứa cháu hỏi, cô bảo: "Tao đau đớn mà bằng lòng... nó dám đi cũng là biết trọng". Ba năm sau, đứa em kế của Dũng làm đơn xin tòng quân, đứa cháu lại hỏi, cô trả lời buồn bã: "Tao không khuyến khích, không ngăn cản, ngăn cản tức là bảo nó tìm đường sống để các bạn nó phải chết, cũng là một cách giết chết nó". Rồi cô chép miệng: "Tao cũng muốn được sống bình đẳng với các bà mẹ khác, hoặc sống cả hoặc chết cả, vui lẻ có hay hớm gì".

Mười năm sau, tháng 12 năm 1975, Dũng từ chiến trường miền Nam trở về. Gầy đen quá, râu ria cũng nhiều quá. Con trai khoác ba lô vào đến giữa nhà, cô Hiền còn hỏi anh muốn mua gì? Cô chú mở tiệc liên hoan ăn mừng. Khoảng mươi, mười lăm người đến dự, là bạn bè, những cựu công dân Hà Nội, những tên tuổi đã thành danh của đất kinh kì. Ngày thường, họ ăn mặc bình dị, nhưng hôm ấy họ thật sang trọng, lịch sự. Các ông thì mặc đồ bộ, thắt cà vạt; các bà thì áo nhung, áo dạ, đeo ngọc đeo dây đi lại uyển chuyển. Còn cô Hiền xuất hiện như diễn viên sân khấu, lược giắt trâm cài hoa hột lấp lánh. Trong bữa tiệc, Dũng cho biết trong số 660 thanh niên Hà Nội ra đi chuyến ấy, nay chỉ còn lại trên dưới bốn chục người. Anh nói về Tuất, người bạn đồng đội cùng trung đoàn, cùng cấp thượng uý đã hi sinh tại mặt trận Xuân Lộc trước ngày toàn thắng có mấy ngày; Dũng kể chuyên gặp mẹ Tuất, anh khóc, nước mắt đầm đìa, còn mẹ của Tuất cứ run lên bần bật...

Nhiều năm đã trôi qua, Khải vào sống ở thành phố Hồ Chí Minh thỉnh thoảng có việc phải ra Hà Nội đều ghé lại thăm cô Hiền. Ông chú đã mất, cô Hiền đã già yếu, ngoài bảy mươi, các em đã có gia đình riêng. Gần Tết, cô Hiền đang lau đánh cái bát thuỷ tiên. Cô Hiền vẫn là người của Hà Nội hôm nay. Hai cô cháu nói bao chuyện về Hà Nội. Khải tự hào về người cô giỏi quá, khiêm tốn và rộng lượng quá. Anh cảm thấy thật tiếc một người như cô phải chết đi, một hạt bụi vàng của Hà Nội rơi xuống chìm sâu vào lớp đất cổ...

Nhân vật chính trong truyện ngắn là cô Hiền, một người Hà Nội, cùng đất nước trải qua rất nhiều thăng trầm, biến cố nhưng vẫn giữ được phẩm chất và nét văn hóa tốt đẹp của Hà Nội.

Cô Hiền là một con người thẳng thắn, không giấu giếm những quan điểm của mình. Khi còn trẻ cô là người yêu thích văn chương. Khi lấy chồng cô luôn quán xuyến công việc gia đình và dạy dỗ con cái từ cách đi đứng, ăn nói.... sao cho nổi bật được nét đẹp văn hóa của một người Hà Nội.

Khi hòa bình lặp lại ở miền Bắc, cô vui hơi nhiều, nói cũng hơi nhiều. Cô luôn dạy con mình sống với cốt cách nguyên vẹn của người Hà Nội và không ngại cho con ra chiến trường. Khi đất nước bước vào thời kì đổi mới, cô Hiền cũng vẫn giữ trọn cốt cách của mình và thể hiện niềm tin vào một tương lai tốt đẹp phía trước.

Truyện xoay quanh nhân vật cô Hiền, một “hạt bụi vàng” của thủ đô nghìn năm văn hiến. Cô xinh đẹp, thông minh, lại sinh ra trong một gia đình giàu có lương thiện khiến nhân vật “tôi” phải trân trọng, ngưỡng mộ.

Thời trẻ, cô mở một xa lông văn học, giao lưu với khách văn chương trí thức. Đến tuổi lập gia đình, cô chọn một ông giáo Tiểu học trong sự ngỡ ngàng của biết bao người. Suốt thời kháng chiến chống Pháp, vợ chồng cô vẫn sống ở Hà Nội một cách đường hoàng, sung túc, sinh hoạt nền nếp, lễ nghi bất chấp xung quanh đói khổ, buông tuồng. Cô Hiền làm nghề hoa giấy và có cái mặt tư sản nhưng không bị cải tạo vì cô chẳng bóc lột ai. Khi người con cả xin vào chiến trường, cô không ngăn cản. Cậu thứ hai thi được điểm cao nên trường giữ lại.

Năm 1975, con cả của cô trở về và đã là thượng úy. Cô Hiền tổ chức bữa ăn bạn bè như mấy chục năm nay cô vẫn làm mỗi tháng. Nhân vật “tôi” chuyển vào Sài Gòn sinh sống nhưng cứ ra Hà Nội lại ghé vào thăm cô Hiền. “Tôi” tỏ ý buồn phiền về lối ứng xử xuống cấp của người Hà Nội thời nay. Cô Hiền kể cho anh nghe chuyện cây si bật gốc vì bão ở đền Ngọc Sơn.

“Một người Hà Nội” kể về nhân vật trung tâm là cô Hiền qua lời kể của nhân vật tôi sau khi từ chiến khu về tiếp quản thủ đô anh đến thăm nhà cô chú. Nhớ lại thời còn trẻ cô là một người tài hoa, giỏi văn chương, giao thiệp với đủ với các loại thanh niên là văn nghệ sĩ hay công tử nhà giàu nhưng cuối cùng cô chọn cho mình người chồng là một ông giáo dạy cấp Tiểu học chăm chỉ, hiền lành. Cô là một người vợ đảm đang, trong gia đình luôn có những nề nếp, quy củ chuẩn mực của người Hà Nội thanh lịch, duyên dáng. Cô rất thực tế và quyết đoán, biết tính toán cho chu toàn. Ở trong nhà cô dạy dỗ con cái từ cách đi đứng, nói năng, ứng xử với mọi người….để có thể gìn giữ nét văn hóa Hà Nội đến việc kinh doanh. Cô có bộ mặt tư sản, một lối sống tư sản nhưng lại không bóc lột ai cả nên không thể là tư sản cô tuyên bố rõ ràng như vậy. Cô nói về chế độ mới ở miền Bắc có niềm vui nhưng cũng có phần hơi cực đoan khi chính phủ can thiệp vào việc của dân quá cô tìm mọi cách để thích nghi, chèo chống con thuyền gia đình vượt qua giai đoạn khó khăn.

Khi miền Bắc rơi vào âm mưu phá hoại bằng không quân của Mĩ cô răn dạy con về cách sống “phải biết tự trọng, biết xấu hổ” dù đau đớn, xót xa nhưng cô vẫn bằng lòng cho con trai ra trận: “Tao đau đớn mà bằng lòng, vì tao không muốn có nó sống bám vào sự hi sinh của bạn. Nó dám đi cũng là biết tự trong.”

Năm 1975 khi đất nước được toàn vẹn lãnh thổ bước vào thời kì đổi mới xây dựng đất nước cô Hiền vẫn là người Hà Nội thuần túy không pha trộn. Cô kể về chuyện cây si cổ thụ ở đền Ngọc Sơn thể hiện niềm tin vào cuộc sống tương lai tốt đẹp.

Cô Hiền là người Hà Nội gốc, dù trải qua những năm tháng chiến tranh đầy biến động, cô Hiền vẫn giữ được những phẩm cách tốt đẹp của con người Hà Nội.

Khi còn trẻ, cô Hiền là người thẳng thắn, yêu thích văn chương, khi xây dựng gia đình cô quán xuyến mọi việc nhà cửa, nuôi dạy con cái, đặc biệt là dạy cho con những nét đẹp trong ứng xử, ăn nói của người Hà Nội. Yêu con nhưng cô cũng là người yêu nước, tôn trọng quyết định của con, cô đồng ý cho con ra chiến trường thực hiện nhiệm vụ với đất nước.

Khi đất nước đã giải phóng, cô Hiền vẫn giữ trọn những vẻ đẹp của người Hà Nội và hướng về một tương lai tươi sáng, tốt đẹp.