Vitamin là một trong những thành phần dinh dưỡng không thể thiếu đối với con người đặc biệt là trẻ nhỏ. Sự kết hợp hài hòa giữa dinh dưỡng và vitamin sẽ giúp cho cơ thể phát triển một cách toàn diện. Vitamin D là một loại vitamin đặc biệt bởi nó thuộc nhóm chất tan trong chất béo và cơ thể chúng ta có thể tự tổng hợp được.

Trong nhóm vitamin D bao gồm có vitamin D2 và D3, trong đó D3 được biết đến nhiều hơn và có vai trò quan trọng hơn. Vitamin D là một trong những chất có ảnh hưởng tới quá trình phát triển của hệ xương của trẻ nhỏ và điều hòa nồng độ canxi có trong máu luôn ổn định.

Vitamin D đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên cấu trúc xương thông qua cơ chế phân phối canxi và phospho. Vitamin D làm tăng hấp thu canxi và phốt pho qua đường tiêu hóa. Tại xương, vitamin D cùng hormon cận giáp kích thích chuyển hoá canxi và phốt pho, làm tăng quá trình lắng đọng canxi của xương. Lượng vitamin D đầy đủ trong cơ thể là điều kiện thiết yếu để canxi và phốt pho được gắn trong mô xương. Vitamin D là một chất quan trọng giúp điều hoà cân bằng nội môi của can xi và phốt pho trong cơ thể.

Một số nguyên nhân cơ bản gây ra việc thiếu vitamin D ở trẻ có thể kể đến như:

• Do tâm lý của nhiều bậc phụ huynh rằng cơ thể trẻ còn non nớt, cần được bảo vệ, do đó họ luôn cho bé ở trong phòng kín, rất ít khi cho trẻ tiếp xúc với ánh nắng mặt trời buổi sáng.
• Cho trẻ sinh sống ở khu vực ôn đới, xa xích đạo, thời gian chiếu của ánh sáng mặt trời ít.
• Trẻ sinh non, cơ thể không được khỏe mạnh như trẻ sinh thường nên quá trình hấp thu các chất dinh dưỡng kém.
• Tác dụng của một số loại thuốc hỗ trợ điều trị gan, thận gây cản trở tác dụng hoặc quá trình hấp thụ của vitamin D.
• Thành phần dinh dưỡng thiếu các chất cung cấp vitamin D cho cơ thể.
• Cơ thể kém hấp thu vitamin D do gặp các vấn đề về tiêu hóa và không hấp thụ được gluten có trong thực phẩm.
• Do màu da. Những em bé có da sẫm màu (da đen) thì khả năng tạo vitamin D khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời sẽ giảm so với người có da sáng màu.
• Trẻ em bị béo phì thì lượng mỡ dư thừa trong cơ thể khá lớn, chính vì thế mà vitamin D sẽ bị tắc ở những mô mỡ này và gây ra hiện tượng thiếu vitamin D.

Vitamin D là một nhóm các secosteroid tan trong chất béo – thành phần quan trọng tham gia vào sự tăng trưởng mật độ xương và răng. Tuy nhiên, rất nhiều trẻ thiếu vitamin D khiến sự hấp thu và chuyển hóa canxi, phosphat trong đường ruột bị ảnh hưởng, gây ra một loạt biến chứng cho sức khỏe. Thiếu vitamin sẽ có những biểu hiện nào? Và có dễ dàng phát hiện hay không là những băn khoăn chung của các bậc phụ huynh.

Dưới đây là một số dấu hiệu trẻ thiếu Vitamin D:

• Thiếu vitamin D là một lý do gây ra bệnh còi xương ở trẻ nhỏ, vì vậy trẻ bị còi xương thì chắc chắn trẻ đang bị thiếu vitamin D một cách nghiêm trọng. Tuy nhiên không riêng trẻ bị còi xương mà có rất nhiều bé bị béo phì mà vẫn bị thiếu vitamin D.
• Cơ thể trẻ thiếu Vitamin D hay bị đổ mồ hôi trộm, ngay cả khi trời lạnh thì vẫn bị đổ mồ hôi.
• Tóc của trẻ không được khỏe, đen mà còn thường xuyên bị rụng tóc và rụng theo hình vành khăn. Đây là một trong những dấu hiệu dễ dàng nhận biết nhất ở trẻ.
• Thóp rộng, chân vòng kiềng.
• Trẻ thường xuyên biếng ăn, táo bón.
• Chậm vận động.
• Khi bị nặng hơn thì có thể xương ngực của trẻ bị dị hình.
• Trẻ chậm bị mọc răng, chậm bò so với trẻ cùng lứa tuổi.
• Trẻ bị không được thoải mái hay khó chịu, quấy khóc, khi ngủ hay bị giật mình.

Vitamin D là dưỡng chất vô cùng quan trọng đối với những hoạt động sống của cơ thể. Thiếu vitamin D không chỉ gặp ở trẻ em mà cả người lớn cũng có thể mắc phải.

Và đây là hậu quả của việc thiếu vitamin D ở trẻ mà chúng ta có thể kể ra sau đây:

• Trẻ thiếu Vitamin D hay bị còi xương: đây là một trong những ảnh hưởng lớn nhất của việc thiếu vitamin D đối với trẻ em.
• Loãng xương: thường gặp ở người lớn tuổi, làm cho lượng canxi trong xương giảm, làm khả năng đàn hồi của xương thấp và dễ dẫn tới gãy xương...
• Bệnh tim mạch: do thiếu vitamin làm cho người bệnh thường bị tăng huyết áp và hoạt động của tim mạch ảnh hưởng tới sức khỏe răng miệng.
• Tăng cholesterol.
• Các bệnh lý khác: Dị ứng; Gây viêm; Trầm cảm.

Thiếu hụt vitamin D trầm trọng gây ra còi xương ở trẻ sơ sinh và trẻ em. Nếu cơ thể rơi vào tình trạng không được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng nói chung, hay Vitamin D nói riêng đều có thể tác động đến sức khỏe và chất lượng sống của mỗi người.

Phương pháp khắc phục tình trạng trẻ thiếu Vitamin D ở trẻ như:

• Thường xuyên cho trẻ tắm nắng, thời điểm tắm nắng là khi mặt trời mới lên, khoảng 7-9 giờ ( khoảng thời gian đó trong ánh sáng mặt trời chưa có nhiều tia tử ngoại gây hại cho da), thời gian tắm mỗi ngày khoảng 10-15 phút, thời gian này dài ngắn phụ thuộc vào mùa hè hoặc đông. Khi tắm nên để bàn tay, bàn chân, cánh tay, bụng ... của bé được tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng.
• Bổ sung vitamin D cho các bé thông qua những loại thực phẩm bao gồm: Dầu gan cá; Lòng đỏ trứng, sữa, gan động vật; Các loại cá như cá hồi, cá trích, cá mòi, cá ngừ...Các loại đồ uống từ ngũ cốc, hoặc nước trái cam ép đã được bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết. Nấm shitake khô.
• Duy trì chế độ ăn uống khoa học, cung cấp đầy đủ những nhóm dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của trẻ.
• Đối với trẻ 3 tháng tuổi, nguồn dinh dưỡng chủ yếu của các bé vẫn là sữa mẹ, vì thế, để bổ sung vitamin D cho con thì bản thân người mẹ cũng nên cung cấp vitamin D một cách đầy đủ. Cụ thể là:
  • Mẹ cũng có thể cùng con tắm nắng để hấp thụ vitamin D.
  • Mẹ nên tăng cường ăn những thực phẩm có chứa nhiều vitamin D như cá ngừ, trứng, đậu phụ, phô mai, ngũ cốc, hoặc các loại sữa,…
  • Trong trường hợp, bổ sung qua thực phẩm vẫn chưa nhận đủ lượng vitamin D cần thiết thì có thể bổ sung vitamin D bằng các loại sản phẩm thuốc hỗ trợ. Tuy nhiên, mẹ không nên tự ý bổ sung cho con hoặc cho bản thân, chỉ bổ sung khi có chỉ định của các bác sĩ để tránh việc bổ sung thừa vitamin D gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của cả mẹ và bé.

Lượng vitamin D có trong thức ăn chỉ cung cấp khoảng 10 % lượng vitamin cơ thể con người cần thiết, và lượng vitamin thực tế cơ thể bạn nhận được là rất ít vì thế không được phép bỏ qua được vai trò quan trọng của việc tắm nắng vào buổi sáng.

Khi tắm nắng cần phải cho ánh sáng mặt trời tiếp xúc trực tiếp vào da, vì vậy không nên mặc nhiều quần áo, không được phép sử dụng các sản phẩm chống nắng và không được phép tắm nắng qua lớp kính cửa sổ. Bất kể một tác nhân nào dù là nhỏ nhất cũng sẽ cản trở đến việc hấp thụ vitamin D ở cơ thể bạn.

Tắm nắng cung cấp 90-95% vitamin D cho cơ thể. Bà mẹ có thai và cho con bú nên tắm nắng (hàng ngày, để lộ chân, tay tiếp xúc ánh nắng mặt trời 15-20 phút vào trước 8 giờ sáng hoặc 4-5 giờ chiều). Trẻ cần ở nơi thoáng mát, nhiều ánh sáng. Cho trẻ tắm nắng hàng ngày ngay từ tháng đầu sau đẻ, để lộ chân, tay, lưng, bụng, ngực cho da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Thời gian tắm nắng:15-20 phút vào buổi sáng trước 8 giờ hoặc 4-5 giờ chiều.

Những bà mẹ mang thai, ở giai đoạn cuối thai kỳ sắp sinh nên bổ sung dầu cá hoặc các thực phẩm có chứa nhiều vitamin D.

Theo các bác sĩ ở bệnh viện Vinmec thì khi trẻ thiếu vitamin D cha mẹ có thể bổ sung cho cơ thể trẻ vitamin D3 vì đây là dạng cơ thể cần thiết. Liều lượng vitamin cần thiết ở từng đối tượng sẽ được thể hiện cụ thể như sau:

• Với những bé trong giai đoạn 6 tuần tuổi - 18 tháng tuổi thì bổ sung liên tục 800 - 1000 IU/ ngày đối với các bé khỏe mạnh, khoảng 1500 IU/ ngày cho các bé ít được tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, còn đối với trẻ có da sậm màu thì dùng khoảng 2000 IU/ ngày.
• Khi trẻ từ 18 tháng tuổi - 5 tuổi thì sử dụng liều lượng như trên trong điều kiện ít tiếp xúc với ánh mặt trời.
• Đối với những trẻ bị còi xương thì liều lượng bổ sung khá lớn, các bé sẽ cần uống 1200 - 5000 IU/ ngày liên tục trong vòng 4 tuần.

Lưu ý:

• Tất cả liều lượng vitamin sử dụng cho trẻ đều phải tham khảo ý kiến tư vấn của các bác sĩ chuyên khoa, các bậc phụ huynh không được tự ý cung cấp vitamin D cho bé.
• Do cơ thể chúng ta có thể tự tổng hợp được vitamin D nên các bậc phụ huynh không nên lạm dụng vào việc cho trẻ uống vitamin D.
• Bên cạnh đó, cha mẹ còn cần bổ sung cho con các vi khoáng chất thiết yếu như kẽm, Lysine, crom, selen,vitamin B1, ... để đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Việc bổ sung các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng. Cha mẹ có thể đồng thời áp dụng việc bổ sung chất qua đường ăn uống và các thực phẩm chức năng có nguồn gốc từ tự nhiên để bé dễ hấp thụ. Điều quan trọng nhất là việc cải thiện triệu chứng cho bé thường phải diễn ra trong thời gian dài. Việc kết hợp nhiều loại thực phẩm chức năng cùng lúc hoặc thay đổi liên tục nhiều loại trong thời gian ngắn có thể khiến hệ tiêu hóa của bé không kịp thích nghi và hoàn toàn không tốt.