Bài soạn "Bàn về phép học" của Nguyễn Thiếp số 2

I. Đôi nét về tác giả Nguyễn Thiếp
- Nguyễn Thiếp (1723-1804) tự là Khải Xuyên, hiệu là Lạp Phong Cư Sĩ, người đương thời kính trọng gọi là La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp
- Quê quán: làng Mật Thôn, xã Ao Nguyệt, huyện La Sơn (nay thuộc huyện Đức Thọ) tỉnh Hà Tĩnh
- Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác:
+ Ông từng làm quan dưới triều Lê nhưng sau đó từ quan về dạy học
+ Ông từng được vua Quang Trung viết thư mời giúp triều Tây Sơn, góp phần xây dựng đất nước về mặt chính trị
+ Những tác phẩm tiêu biểu: La Sơn tiên sinh thi tập, Hạnh Am di văn…

II. Đôi nét về tác phẩm Bàn luận về phép học
1. Hoàn cảnh sáng tác
- Nguyễn Thiếp làm quan một thời gian dưới triều Lê rồi về dạy học. Khi Quang Trung xây dựng đất nước đã viết thư mời ông giúp dân giúp nước về mặt văn hóa giáo dục, vì vậy tháng 8 năm 1971, Nguyễn Thiếp đã đang lên vua bản tấu này
2. Thể loại: Tấu
3. Bố cục
Chia làm 3 phần:
- Phần 1: Từ đầu đến “điều tệ hại ấy”: Mục đích của việc học
- Phần 2: Tiếp đến “xin chớ bỏ qua”: Bàn luận về cách học
- Phần 3: Còn lại: Tác dụng của việc học
4. Giá trị nội dung
- Bài tấu giúp ta hiểu được mục đích của việc học là để làm người có đạo đức, có tri thức, góp phần xây dựng đất nước chứ không phải học để cầu danh lợi. Học tốt phải có phương pháp học đặc biệt học phải đi đôi với hành.
5. Giá trị nghệ thuật
- Bài tấu có cách lập luận chặt chẽ, lí lẽ rõ ràng
- Ngôn ngữ giản dị, rõ ràng, ý tứ bộc lộ trực tiếp giàu sức thuyết phục

Trả lời câu 1 (trang 78, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Phân tích đoạn mở đầu: nêu mục đích chân chính của việc học. Tác giả dùng câu châm ngôn vừa dễ hiểu, vừa tăng thêm sức mạnh thuyết phục.

Trả lời câu 2 (trang 78, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Sau khi xác định mục đích của việc học, tác giả soi vào thực tế đương thời để phê phán những biểu lệch lạc, sai trái trong việc học. Lối học này gây những tác hại lớn.

Trả lời câu 3 (trang 78, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Phương pháp học học phải :

• Tuần tự tiến lên, từ thấp đến cao.

• Học rộng, nghĩ sâu, biết tóm lược những điều cơ bản, cốt yếu nhất.

• Học phải biết kết hợp với hành. Học không phải chỉ để biết mà còn để làm.

Trả lời câu 4 (trang 78, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Nói về phép học, Nguyễn Thiếp cho rằng học phải theo trình tự trước - sau, thấp - cao : "Lúc đầu học Tiểu học để bồi lấy gốc. Tuần tự tiến lên...". Nghĩa là người học phải bắt đầu từ những kiến thức có sở, nền tảng. Học rộng là cần thiết song cần phải biết suy nghĩ để thâu tóm những cái tinh tuý, cốt lõi nhất. Đặc biệt, học phải đi đôi với hành, kiến thức trong sách vở phải được thể nghiệm vận dụng vào thực tiễn đời sống.

Trả lời câu 5 (trang 78, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

- Mục đích chân chính của việc học

- Phê phán những quan điểm học sai trái

- Khẳng định những quan điểm, phương pháp đúng đắn

- Tác dụng của việc học chân chính.

Luyện tập

Phân tích sự cần thiết và tác dụng của phương pháp "học đi đôi với hành".

Trả lời:

Sự cần thiết và tác dụng của phương pháp "học đi đôi với hành"

Học là quá trình tiếp thu kiến thức và lý thuyết, lý luận. Hành là quá trình áp dụng lý thuyết học được vào thực tiễn đời sống và lao động. Phương pháp “học đi đôi với hành” chính là sự kết hợp hoàn hảo giữa nhận thức và hành động của con người, tạo ra tính thực tiễn, bổ sung lẫn nhau làm cho những điều chúng ta học trở nên có ý nghĩa và kết quả. Nếu chỉ học mà không thực hành sẽ sa vào lý thuyết suông, không thể nắm bắt được ý nghĩa sâu sắc với thực tiễn. Học đi đôi với hành thực sự cần thiết và hữu dụng với tất cả mọi người. Song trên thực tế nước ta, phương pháp này chưa được xem trọng, đó là nguyên nhân làm cho chất lượng giáo dục không được cải thiện. Vì thế cần xác định đúng đắn mục tiêu học tập, và thường xuyên áp dụng phương pháp “học đi đôi với hành” để việc học trở nên ý nghĩa.