Bài soạn tham khảo số 5
Câu 1 (trang 13 SSGK Ngữ văn 10 tập 2)
Nguyễn Trãi là một nhân vật lịch sử bởi vì:
- Nguyễn Trãi sống ở thời đại có nhiều biến động, cuộc đời của Nguyễn Trãi là cuộc đời của “trai thời loạn”, từ đó làm hun đúc những phẩm chất anh hùng trong con người Nguyễn Trãi.
- Nguyễn Trãi tham gia cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, trở thành quân sư bên cạnh Lê Lợi đưa cuộc khởi ngĩa đến ngày toàn thắng.
- Bước vào thời bình chưa kịp xây dựng đất nước thì ông bị vu oan, ghen ghét, bị vua nghi ngờ và không được trọng dụng và lui về ở ẩn.
- Vụ án oan khuất Lệ Chi Viên khiến Nguyễn Trãi bị chi di tam tộc. Nhưng 20 năm sau ông đã được giải nỗi hàm oan.
=> Nguyễn Trãi là nhân vật lịch sử của dân tộc.
Câu 2 (trang 13 SSGK Ngữ văn 10 tập 2)
Những tác phẩm tiêu biểu ở nhiều lĩnh vực khác nhau như văn học, lịch sử, địa lí, quân sự…
+ Bình Ngô đại cáo: được công bố đầu năm 1428, sau chiến thắng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn trước quân Minh bạo tàn. Bài cáo là bản tổng kết toàn diện, sâu sắc về cuộc khởi nghĩa và thể hiện rõ tư tưởng nhân nghĩa yêu nước tiến bộ, niềm phấn chấn bước vào thời kì độc lập, tự chủ của đất nước.
+ Bài ca côn sơn: viết khi ông cáo quan về ở ẩn tại núi Côn Sơn (Chí Linh, Hải Dương). Bài thơ phác họa bức tranh cảnh trí thiên nhiên tuyệt đẹp ở Côn Sơn và bộc lộ phong cách sống thanh cao, tự do, hòa hợp với thiên nhiên.
+ Cảnh ngày hè: Bài thơ rút từ “Quốc âm thi tập”, một tập thơ nổi tiếng viết bằng chữ Nôm của Nguyễn Trãi. Bài thơ miêu tả bức tranh ngày hè sống động, rực rỡ, tươi đẹp với tình yêu thiên nhiên, yêu đời thiết tha của tác giả.
Câu 3 (trang 13 SSGK Ngữ văn 10 tập 2)
- Hai câu cuối bài "Cảnh ngày hè":
Dễ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp đòi phương
=> Tuy tác giả đón nhận cảnh ngày hè với tư thế ung dung trong một ngày nhàn rỗi nhưng ông vẫn luôn suy nghĩ, lo lắng cho dân, cho nước. Cảm nhận cảnh ngày hè nhưng tác giả vẫn quan tâm tới cuộc sống của nhân dân. Thế nên ông vẫn lắng tai nghe âm thanh tấp nập, lao xao của làng chài. Chính vì vậy, ông ước mong mình có cây đàn của vua Ngu Thuấn. Với cây đàn đó, Nguyễn Trãi có thể mang tới cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân và đất nước. Ấy là một giấc mơ, và cả một học thuyết nhân sinh ấp ủ bật ra thành lời.
- Hai câu thơ đầu bài Côn Sơn ca :
Côn Sơn suối chảy rì rầm
Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai.
=> Khung cảnh thiên nhiên mở ra hết sức nên thơ, nhẹ nhàng cho ta cảm thấy sự tĩnh tại trong từng câu từng chữ. Nơi Côn Sơn vắng vẻ mà yên tĩnh, để cho tiếng suối chảy róc rách cũng vang vọng, êm dịu đi vào lời thơ trong trẻo như tiếng đàn cầm. Tâm hồn thi nhân thật tinh tế, để tiếng suối trong kia khẽ khàng chạm vào sợi dây rung cảm. Nguyễn Trãi có lẽ không chỉ yêu mến thiên nhiên mà còn coi thiên nhiên như một người bạn tâm tình, hòa mình vào thiên nhiên cảm nhận từng hơi thở của cành cây hoa lá, của âm thanh.
Câu 4 (trang 13 SSGK Ngữ văn 10 tập 2)
a. Giá trị về nội dung:
- Luôn xuất phát từ quan điểm “lấy dân làm gốc”
- Thể hiện rõ ý thức xây dựng nhân cách con người mang tinh thần nhân văn cao đẹp.
- Mang những triết lí giản dị mà sâu sắc, giàu trải nghiệm
b. Giá trị về nghệ thuật:
- Là người đặt nền móng cho thơ ca Tiếng Việt.
- Thơ ông dung từ ngữ, hình ảnh mang tính dân tộc.
- Sáng tạo ra thể thơ thất ngôn xen lục ngôn.
