Bồ Tát Hộ pháp Vi Đà
Hộ pháp Vi Đà còn gọi là Bồ Tát Hộ pháp Vi Đà Tôn Thiên, Ngài là hóa thân của một vị Đại Bồ Tát với 10 đại nguyện hộ trì Phật pháp, hộ trì người tu chân thật và giáo hóa chúng sanh... Do đại nguyện lực nên Ngài hóa thân thành vị Thần Hộ pháp Kim Cang Mật Tích Lực Sĩ. Bồ Tát Vi Đà vốn là thiên thần Thất Kiện Đà của đạo Bà La Môn, là con trai của thần Hộ pháp Phật giáo Đại Tự Tại Thiên, sau đó trở thành thần Hộ pháp của Phật giáo, chuyên hộ trì Chánh pháp và những người tu chân chính theo Chánh pháp của Như Lai. Theo kinh điển Hộ pháp Vi Đà là vị Hộ pháp thần duy nhất được phép đứng đối diện với Phật Thích Ca trong các pháp hội của Phật.
Tương truyền sau khi Thích Ca Mâu Ni Phật nhập diệt, chư Thiên thần và chúng Vương bàn về việc hỏa thiêu di thể, nhặt Xá lợi thờ trong tháp. Lúc này Đế Thích Thiên cầm bình thất bảo đến chỗ thiêu để lấy Xá Lợi vì trước kia Ngài đã được Đức Phật chấp thuận cho một chiếc răng đem về để dựng tháp thờ. Nhưng khi ấy có quỷ La Sát nấp bên người Đế Thích Thiên, thừa lúc Ngài không chú ý bèn trộm răng Phật. Vi Đà Tôn Thiên trông thấy bèn đuổi theo, nhanh như tia chớp, trong nháy mắt đã bắt được quỷ La Sát tống vào ngục, trả lại răng Phật cho Đế Thích Thiên, được chư Thiên khen ngợi. Từ đó về sau, Vi Đà được cho là có thể xua đuổi tà ma, bảo hộ Phật pháp, gánh vác trọng trách bảo vệ linh tháp (stupa) của Phật Tổ (chứa xá lợi Phật). Kể từ đó hình tượng Vi Đà được song hành cùng linh tháp chứa Xá lợi, mang ý nghĩa bảo vệ an toàn cho Phật pháp. Sự tích bảo hộ Phật pháp và người tu chân chính của Hộ pháp Vi Đà có rất nhiều và rất vi diệu, nhiệm màu không thể nghĩ bàn.
Trong tất cả mọi ngôi chùa, chúng ta thường thấy luôn có tượng hai vị Hộ pháp đặt ở ngay hai bên ngoài hoặc bên trong của chánh điện. Bên phải là một vị dung mạo hiền hòa, uy nghi tuấn tú, tay cầm gậy Kim Cang, đó là Hộ pháp Vi Đà.
Trong hệ thống chùa của người Việt, tượng Hộ pháp Vi Đà thường được thờ đối diện với tượng Hộ pháp Tiêu Diện ở hai bên chánh điện, dân gian gọi là Ông Thiện-tức Ngài Vi Đà và Ông Ác-tức Ngài Tiêu Diện, hai vị này tượng trưng cho việc hiển Chánh, diệt Tà. Trong hệ thống chùa chiền Trung Quốc, Đài Loan hoặc chùa người Hoa tại nhiều quốc gia, tượng Hộ pháp Vi Đà được thờ chung với tượng Ngài Quan Thánh Đế Quân thay cho Ngài Tiêu Diện.
