Món ăn gọi tuổi thơ về - bánh đa kê xứ Nghệ quê tôi!
Tôi vẫn còn nhớ rất rõ năm lên chín, mười tuổi được về quê ngoại chơi cả mùa hè. Rồi cứ sáng nào cũng theo chân bà lẽo đẽo ra chợ quê để được đi qua quầy hàng bán đồ ăn vặt, ngửi mùi hương kê và háo hức của con trẻ là được bà mua cho chiếc bánh đa kê. Vì chợ chỉ họp vào buổi sáng tầm đến hơn mười giờ là người đã vãn. Cái lao xao của chợ quê chỉ vài tiếng đồng hồ rôm rả người bán, kẻ mua khiến tôi nhớ mãi. Nhất là những ngày chợ phiên, hàng hóa phong phú và không khí cũng tấp nập hơn ngày thường. Nhưng có lẽ ấn tượng nhất với tuổi thơ tôi vẫn là món ăn bánh đa kê.
Thực ra nó là thức quà vặt không phải hiếm. Nghe đâu món ăn quê kiểu này cũng có mặt khắp miền Bắc từ Hà Nội đến Hải Phòng, Bắc Giang nhưng có lẽ mỗi vùng lại có nét đặc trưng riêng trong chế biến. Bánh đa kê là món quà vặt dân dã. Từ người già đến con trẻ đều rất khó từ chối được thức quà đượm mùi vị quê hương này.
"Đồ nghề" để bán món bánh đa kê này thật đơn giản và gọn nhẹ. Chỉ cần một cái thúng nhỏ, một cái mẹt vừa vặn so với miệng thúng, một túi bánh đa vừng đen giòn tan và tất nhiên không thể thiếu nguyên liệu để tạo nên hương vị của chiếc bánh đa kê: một nồi nhỏ kê. Kê được nấu đặc sền sệt, vàng quánh, thơm ngậy và có mùi hơi nồng nồng rất đặc trưng. Bên cạnh đó không thể thiếu được đậu xanh thơm mát, đường kính và hành phi. Cách làm món bánh đa kê này đơn giản nhưng cần sự cẩn thận, tỉ mỉ. Ngoài đậu xanh đồ chín, giã nhuyễn, bánh đa nướng thơm lừng, đường trắng ngọt ngào thì kê là nguyên liệu quan trọng nhất của món ăn này. Người làm hàng phải chọn những hạt kê nếp nhỏ đã xát vỏ, đãi sạch rồi ngâm kê với tỉ lệ một phần nước, hai phần nước vôi loãng trong khoảng 30 phút. Sau đó vớt ra để ráo, cho kê vào nồi đổ một ít nước. Để kê có mùi thơm ngậy và quánh thì người nấu phải quấy thật đều tay sao cho kê không bị nát quá, không bị khô quá. Và kị nhất là không được để kê bén nồi nếu không mùi khê sẽ làm át hết vị ngậy và thơm của kê.Mỗi khi có khách gọi, chị bán hàng lấy bánh đa ra, bẻ thành những miếng hình tam giác. Bánh đa kê muốn ngon thì bánh đa phải đảm bảo được độ giòn và có thật nhiều vừng. Tiếng bánh đa vỡ nghe rôm rốp, giòn tan kích thích cái dạ dày thèm ăn của những vị khách đang sốt ruột chờ đợi. Những người khoái khẩu với món ăn dân dã này chắc không còn lạ gì hình ảnh chị bán hàng tay thoăn thoắt phết đều kê lên một mặt của miếng bánh đa một lớp dày. Sau đó lại với cái muỗng nhỏ trên tay xúc đỗ đã mịn nhuyễn rắc đều phủ hết lớp kê trên bánh. Tuỳ theo khẩu vị và sở thích của từng người mà chị bán hàng cho lượng đường và chút ít hành phi vàng phù hợp. Những hạt đường kính lạo xạo màu trắng phủ kín lớp đỗ vàng ươm. Cuối cùng, chị bán hàng gập đôi miếng bánh đa lại sao cho đường và đậu xanh không bị rơi ra ngoài. Thế là ta đã có một chiếc bánh đa kê thật ngon lành rồi!
Bánh khi làm xong phải ăn ngay thì mới ngon, nếu để lâu khảng 5 phút, bánh đa sẽ bị ỉu đi không còn độ giòn nữa, khi đó hương vị cũng giảm đi mất quá nửa. Đưa chiếc bánh đa kê vào miệng, khi cắn bánh đa kêu "rộp ... rộp ....", tiếng lạo xạo của những hạt đường trắng tan dần rồi ngọt lịm thấm vào đầu lưỡi quện chặt trong mùi thơm dịu nhẹ dễ chịu của hành phi thơm vàng giòn, kích thích khứu giác, vị giác thực khách như làm tan đi những cái oi nóng của mùa hè. Vị giòn thơm của vừng, vị man mát của kê, vị bùi bùi của đậu xanh tất cả như quện vào nhau làm tê mát đầu lưỡi người thưởng thức.Trong cái tiết trời oi bức, ngột ngạt của nắng mới thì vị giòn - mát - ngọt - bùi của bánh đa kê làm chúng ta không thể cưỡng lại. Bánh đa kê là sự lựa chọn hấp dẫn cho chúng ta sau khi đã ngấy những món ăn quá nhiều chất béo. Bốn vị giòn - mát - ngọt - bùi của bánh đa kê cũng giống như sự giao hoà của bốn mùa Xuân - Hạ - Thu - Đông vậy. Nó khiến ta nhớ mãi không quên...
Có lúc văng vẳng trong tiềm thức ta tiếng rao với quang ghánh, thúng mủng đồ đạc lỉnh kỉnh của chị bán hàng với món ăn bình dị thân thương: " Ai bánh đa kê đây". Những lúc ấy, miền kí ức tuổi thơ lại ùa về, bện chặt và khó quên đến nỗi khi nhắc đến ta lại xuýt xoa lưu luyến và nhung nhớ biết bao thức quà đã chở đầy những kí ức đẹp của thời thơ ấu biết bao người!
Trần Mai Hương
