Xôi bắp

Xôi, một món ăn chẳng quá xa lạ gì với người Việt chúng ta. Nó đã trở thành món ăn sáng quá thân quen đối với mỗi chúng ta, dù bạn làm ngành nghề gì, chức vụ lớn nhỏ như thế nào, thành danh hay chưa thành danh, giàu hay nghèo chắc cũng đã từng nhiều lần lấy xôi làm thức ăn sáng cho một ngày lao động. Xôi không chỉ làm đồ ăn sáng, nó còn được trọng dụng trong các lễ tiệc như: đám cưới, sinh nhật, thôi lôi, đám giỗ, cúng, dâng hương,.... trong các buổi tiệc ấy ta thường bắt gặp các loại xôi được trang trí đẹp mắt như: xôi gấc, xôi ba màu, đậu xanh,...

Hôm nay, trên con đường quen thuộc đến nơi làm việc, tôi bắt gặp một cô gái trẻ, đẹp trong bộ áo bà ba đang bán xôi bắp, một loại xôi chắc hẳn cũng chẳng gì xa lạ với mọi người chúng ta. Tôi cũng vậy, nhưng, điều làm tôi lắng đọng lại khi cầm trên tay gói xôi bắp ấy không phải xôi ngon, hay vì cô bán hàng xinh đẹp, mà vì xôi được gói rất đẹp nằm gọn bên trong lá chuối xanh xanh ấy. Điều mà ngày nay, rất hiếm ai bán xôi lại dùng lá chuối để gói thay những bọc nilong hay hộp xốp.

Một hoài niệm lại ùa về trong ký ức của tôi, ký ức tuổi thơ với những gói xôi được mẹ để trong cặp làm món ăn sáng khi đến trường. Hay những lần ăn xôi thay bữa trưa mỗi khi mẹ bán xôi ế.

Xôi bắp là một trong những món ăn dân dã, gắn liền với tuổi thơ của rất nhiều người trong đó có tôi. Nhất là thời còn đi học, xôi bắp đã trở thành bữa sáng ngon miệng, chắc no cái bụng, có khi tới trưa.

Ngày ấy, mẹ tôi bán xôi dạo vào buổi sáng trên chiếc xe đạp cũ được một người thân tặng. Để làm xôi ngon bán được khách rất vất vả và công phu lắm. Ngoài dụng cụ nồi chõ để nấu phải có sẵn, mẹ tôi còn phải mất rất nhiều thời gian để làm và sơ chế nguyên liệu từ tối ngày hôm trước, dậy sớm khi gà chưa gáy để nấu.

Xôi bắp nấu khá cầu kỳ bởi nhiều nguyên liệu, tỉ mỉ chế biến riêng từng thứ như: ngâm nếp, hạt bắp khô và đậu xanh sáu tiếng, đãi vỏ đậu. Luộc bắp và đậu xanh riêng, trộn mớ nếp thơm dẻo đầu mùa, thêm chút muối cho đậm đà rồi bắc chõ nấu xôi. Ban đầu chụm củi lửa lớn cho nước sôi đều bốc hơi lên phần gạo, hạt bắp đủ độ nóng nở bung chín. Nhẹ nhàng rưới thêm từng muỗng nước cốt dừa sao cho thấm vào từng hạt nếp, bắp quyện vào nhau đã chín thành xôi. Công đoạn này hương bốc lên ngào ngạt, dám chắc nhà hàng xóm cũng phải nức mũi.

Để xôi thêm phần ngon phải có thêm những món phụ trộn vào chung thêm phần đậm đà.

Đỗ xanh chín nghiền nát, nắm chặt thành nắm tròn. Hành phi thơm, mỡ gà chiên cho ra mỡ vàng thì trộn vào xôi. Ai thích vị bùi thêm chút muối mè với đậu phộng rang giòn, giã bể hạt.

Ngày ấy, mẹ tôi bán hàng rong trường học hay chỗ chợ khéo léo trải lá chuối ra bàn tay, xúc một lượng xôi bắp vừa đủ đặt trên ấy, thêm đậu xanh, muối mè, ít dừa nạo sợi, rồi uốn tấm lá chuối thành gói xôi để mở ra phần trên, thêm khúc sườn lá dứa bằng đốt ngón tay như cái thìa cho người dùng tiện lợi, vệ sinh, và rất thân thiện môi trường.

Mới đó thôi mà thời gian gần 30 năm. Từ chõ xôi bắp ngày ấy thong thả chín nhờ hơi nóng bốc lên, thì nay xôi trong nồi áp suất đa năng hoặc những nồi cơm điện dùng để nấu xôi chỉ trong vòng chưa tới một giờ đồng hồ. Khói cũng bốc lên đó mà chả thấy mùi vị gì đặc biệt của bếp củi năm xưa.

Ngày nay xôi được bày bán rất nhiều, tiện lợi được đựng trong những hộp xốp thời buổi con người bận rộn chạy theo thời gian để kịp giờ làm mỗi buổi sáng. Tôi cũng vậy, đôi lúc vẫn mua xôi bắp để ăn sáng, nhưng chẳng thể tìm lại được hương vị xôi bắp huyền thoại của mẹ cho tôi no cái bụng đến trường. Chẳng tìm đâu được hương vị mặn ngọt ở trong đó. Mặn của mồi hôi mẹ rơi khi khói chõ bốc lên khuôn mặt mẹ. Mặn từng giọt mồ hôi chảy dài trên đôi má mẹ mỗi khi bán “ế” mà mẹ cố rong xe đi một đoạn đường dài, nhiều khi tới gần trưa mới về. Ngọt ngào của tình mẹ đong đầy trong từng gói xôi còn nóng mẹ để trong cặp mỗi sáng con đi học.

Nhớ mãi món xôi bắp ngày ấy nay còn đâu, giờ chỉ còn là những hoài niệm cùng mẹ trôi theo dòng thời gian mà thôi.

Trần Thiện Thanh - Trầm Từ Thương