Rượu Bàu Đá (Bình Định)

Ngày xửa ngày xưa, men theo hai bờ sông Kôn của thượng nguồn xuôi về miền hạ, Bình Định đã có nhiều làng rượu ngon nổi tiếng, nhất là các làng Vĩnh Cửu, Vĩnh Phúc, Tiên Thuận... mà dân gian thường gọi là rượu Tây Sơn. Còn rượu Bàu Đá - cái thương hiệu rượu nổi tiếng trong nam, ngoài bắc ngày nay cũng chính là dòng rượu Tây Sơn, cũng thừa hưởng chung dòng nước ngọt ngào của ngọn nguồn sông Kôn được ủ lạnh, lọc trong từ những hộc đá ngầm ở Vực Bà, Nước Miên, Nước Trinh, sông Kxôm, Hầm Hô ban tặng cho một dòng sông, một vùng đất. Rượu Bàu Đá bắt nguồn từ tên của một bàu nước ngày xưa cả làng dùng chung và cũng là nguồn nước để chưng cất nên rượu. Tuy nhiên, ngày nay bàu nước cổ này đã cạn nước, để ủ men, cất rượu người dân thường dùng nguồn nước từ những mạch nước giếng của làng. Rượu Bàu Đá chuẩn hương vị ngày nay không còn mấy, bạn có thể thưởng thức rượu tại làng nghề truyền thống Bàu Đá - nơi có nguồn nước ngầm - cái hồn đặc trưng của rượu Bàu Đá.

Quy trình để nấu ra rượu Bàu Đá cũng cực kỳ công phu và tỉ mỉ, chỉ phù hợp với những người chịu thương - chịu khó như người dân nơi đây. Trước tiên, gạo (hoặc nếp, hoặc đậu xanh - tùy vào loại rượu nào mà chọn nguyên liệu tương ứng) được cho vào nồi bảy bằng đồng nấu chín thành cơm, cơm không được nhão hay khô mà phải nở xốp đều hạt cơm. Cơm phải đem phơi trên cái nia, để nguội. Giã các bánh men rượu thật nhuyễn và rây mịn sau đó rãi đều trên lớp cơm gạo đã nguội chứa trên nia rồi trộn đều. Cho tấc cả vào vò gốm và đậy lá chuối kín ở trên để ủ liên tiếp 03 ngày 03 đêm (quy trình này gọi là ủ khô). Tiếp tục cho nước được lấy từ giếng có mạch ngầm của Bàu Đá vào ủ tiếp 02 ngày 02 đêm nữa (hoặc nhiều hơn tùy vào thời tiết). Sau đó nấu liên tiếp 6 tiếng đồng hồ mới cho ra một mẻ rượu Bàu Đá.