Quê hương là gì hở mẹ
Mà cô giáo dạy phải yêu
Quê hương là gì hở mẹ
Ai đi xa cũng nhớ nhiều

Quê hương là chùm khế ngọt
Cho con trèo hái mỗi ngày
Quê hương là đường đi học
Con về rợp bướm vàng bay

Quê hương là con diều biếc
Tuổi thơ con thả trên đồng
Quê hương là con đò nhỏ
Êm đềm khua nước ven sông

Quê hương là cầu tre nhỏ
Mẹ về nón lá nghiêng che
Là hương hoa đồng cỏ nội
Bay trong giấc ngủ đêm hè

Quê hương là vàng hoa bí
Là hồng tím giậu mồng tơi
Là đỏ đôi bờ dâm bụt
Màu hoa sen trắng tinh khôi

Quê hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một mẹ thôi
Quê hương nếu ai không nhớ...

Bài thơ lúc đầu được làm đề tặng bé Quỳnh Anh (con của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, khi đó mới một tuổi), đăng lần đầu năm 1986 ở báo Khăn quàng đỏ. Khi đăng bài này thì người biên tập (Việt Nga, con của nhà thơ Lê Giang) có bỏ một vài đoạn và thêm một câu “Sẽ không lớn nổi thành người” ở cuối cùng.

Trong tập thơ Cỏ hoa cần gặp (1991), tác giả đã đăng lại nguyên bản như bản đăng ở đây. Tuy nhiên, bài hát Quê hương của nhạc sĩ Giáp Văn Thạch đã được phổ nhạc theo bài đăng năm 1986.

Những chiếc giỏ xe chở đầy hoa phượng
Em chở mùa hè của tôi đi đâu ?
Chùm phượng vĩ em cầm là tuổi tôi mười tám
Thuở chẳng ai hay thầm lặng - mối tình đầu

Mối tình đầu của tôi có gì ?
Chỉ một cơn mưa bay ngoài cửa lớp
Lá áo người trắng cả giấc ngủ mê
Lá bài thơ cứ còn hoài trong cặp

Giữa giờ chơi mang đến lại.... mang về.

Mối tình đầu của tôi là anh chàng tội nghiệp
Mùa hạ leo cổng trường khắc nỗi nhớ vào cây
Người con gái mùa sau biết có còn gặp lại

Ngày khai trường áo lụa gió thu bay...
Mối tình đầu của tôi có gì ?
Chỉ một cây đàn nhỏ
Rất vu vơ nhờ bài hát nói giùm

Ai cũng cũng hiểu - chỉ một người không hiểu
Nên có một gã khờ ngọng nghịu mãi... thành câm.

Những chiếc giỏ xe trưa nay chở đầy hoa phượng
Em hái mùa hè trên cây

Chở kỷ niệm về nhà
Em chở mùa hè đi qua còn tôi đứng lại
Nhớ ngẩn người tà áo lụa nào xa.

1984

Bài thơ này đã được nhạc sĩ Vũ Hoàng phổ nhạc thành bài hát Phượng hồng.

"Xin tặng cho những ai được diễm phúc còn có Mẹ"

Con sẽ không đợi một ngày kia
khi mẹ mất đi mới giật mình khóc lóc
Những dòng sông trôi đi có trở lại bao giờ?
Con hốt hoảng trước thời gian khắc nghiệt
Chạy điên cuồng qua tuổi mẹ già nua
mỗi ngày qua con lại thấy bơ vơ
ai níu nổi thời gian?
ai níu nổi?
Con mỗi ngày một lớn lên
Mẹ mỗi ngày thêm già cỗi
Cuộc hành trình thầm lặng phía hoàng hôn.

Con sẽ không đợi một ngày kia
có người cài cho con lên áo một bông hồng
mới thảng thốt nhận ra mình mất mẹ
mỗi ngày đi qua đang cài cho con một bông hồng
hoa đẹp đấy - cớ sao lòng hoảng sợ?
Ta ra đi mười năm xa vòng tay của mẹ
Sống tự do như một cánh chim bằng
Ta làm thơ cho đời và biết bao người con gái
Có bao giờ thơ cho mẹ ta không?
Những bài thơ chất ngập tâm hồn
đau khổ - chia lìa - buồn vui - hạnh phúc
Có những bàn chân đã giẫm xuống trái tim ta độc ác
mà vẫn cứ đêm về thao thức làm thơ
ta quên mất thềm xưa dáng mẹ ngồi chờ
giọt nước mắt già nua không ứa nổi
ta mê mải trên bàn chân rong ruổi
mắt mẹ già thầm lặng dõi sau lưng
Khi gai đời đâm ứa máu bàn chân
mấy kẻ đi qua
mấy người dừng lại?
Sao mẹ già ở cách xa đến vậy
trái tim âu lo đã giục giã đi tìm
ta vẫn vô tình
ta vẫn thản nhiên?

Hôm nay...
anh đã bao lần dừng lại trên phố quen
ngã nón đứng chào xe tang qua phố
ai mất mẹ?
sao lòng anh hoảng sợ
tiếng khóc kia bao lâu nữa
của mình?
Bài thơ này xin thắp một bình minh
trên đời mẹ bao năm rồi tăm tối
bài thơ như một nụ hồng
Con cài sẵn cho tháng ngày
sẽ tới!

1986

Mong manh nhất không phải là tơ trời
Không phải nụ hồng
Không phải sương mai
Không phải là cơn mơ vừa chập chờn đã thức
Anh đã biết một điều mong manh nhất
Là tình yêu
Là tình yêu đấy em!
Tình yêu,
Vừa buổi sáng nắng lên,
Đã u ám cơn mưa chiều dữ dội
Ta vừa chạy tìm nhau...
Em vừa ập vào anh...
... Như cơn giông ập tới
Đã như sóng xô bờ, sóng lại ngược ra khơi.
Không phải đâu em - không phải tơ trời
Không phải mây hoàng hôn
Chợt hồng... chợt tím...
Ta cầm tình yêu như đứa trẻ cầm chiếc cốc pha lê
Khẽ vụng dại là... thế thôi... tan biến

Anh cầu mong - không phải bây giờ
Mà khi tóc đã hoa râm
Khi mái đầu đã bạc
Khi ta đã đi qua những giông - bão - biển - bờ
Còn thấy tựa bên vai mình
Một tình yêu không thất lạc...

Bài thơ này đã được phổ nhạc thành bài hát Hương tình yêu.

Ở trong rừng đâu có gương soi
Làm sao em thấy được vết bầm trên má
Chuyến tải thương về mấy lần trượt ngã
Vì mùa mưa nào chưa dứt ở đây.

Anh bộ đội thương binh vừa tỉnh lại sáng nay
Đã hỏi thăm em người cáng thương hôm trước
“Cô ấy ngã mấy lần tôi đếm được
Mà sao không khóc mới lạ lùng!”

Chắc anh hiểu rồi em ở tấm lòng
Nước mắt chỉ dành cho người ngã xuống
Nên dù té đau, gai rừng đâm chân buốt
Đâu để vết thương anh rỉ máu hai lần

Em là người thanh niên xung phong
Không có súng, chỉ có đôi vai cáng thương, tải đạn
Giữa tầm đạn thù, tấm lòng dũng cảm
Em vượt đường dài tiếp thêm lửa tiến công

Tôi thấy rồi em ơi giữa cuộc hành quân
Niềm kiêu hãnh trong mắt em kỳ lạ
Trong chiếc áo bạc màu đôi miếng vá
Cô gái Việt Nam đẹp đến lạ thường

Ôi! Những bông hoa nở giữa chiến trường

Bài thơ này đã được nhạc sĩ Nguyễn Cửu Dũng phổ nhạc thành bài hát cùng tên.

Xin cảm ơn những con đường ven biển
Cho rất nhiều đôi lứa dẫn nhau đi
Cám ơn sóng nói thay lời dào dạt
Hàng thuỳ dương nói hộ tiếng thầm thì

Anh như núi đứng suốt đời ngóng biển
Một tình yêu vươn chạm tới đỉnh trời
Em là sóng nhưng xin đừng như sóng
Ðã xô vào xin chớ ngược ra khơi

Anh như núi đứng nghìn năm chung thuỷ
Không ngẩng đầu dù chạm tới mây bay
Yêu biển vỗ dưới chân mình dào dạt
Dẫu đôi khi vì sóng núi hao gầy...

Cám ơn em dịu dàng đi bên cạnh
Biển ngoài kia xanh quá nói chi nhiều
Núi gần quá - sóng và em gần quá
Anh đủ lời để tỏ một tình yêu.

Bài thơ này đã được nhạc sĩ Nguyễn Bòn phổ nhạc thành bài hát cùng tên.

"Nơi nào có em, nơi ấy là thiên đường"
Mark Twain

Nếu như đêm nay anh ngồi gác một mình
Chỉ riêng anh và những vì sao còn thức
Anh sẽ chọn một vì sao đẹp nhất
Để bảo rằng - đấy chính là em

Nếu trưa nào anh qua một khoảng đường êm
Chỉ có nắng và chân mình đạp lá
Trời thành phố khép hàng mi êm ả
Anh đi cùng chiếc bóng của mình

Anh sẽ chọn một bóng râm dịu mát
Để bảo rằng - đấy chính là em

Nếu khuya nào anh vào xưởng ca đêm
Giờ ngon giấc của em trong giấc ngủ

Anh sẽ gọi hương ngọc lan đầu phố
Theo dọc đường và bảo - đấy là em

Ở nơi nào mà anh chẳng có em
Có cả lúc một mình đi xuống phố

Đi theo anh chỉ lá me và gió
Thì lá me và gió chính là em

Anh nghiêng mình cảm tạ Mark Twain
Đã phát biểu tuyệt vời về đôi lứa

Đã cho anh những thiên đường mở cửa
Khắp mọi nơi trong cuộc sống của mình

Ở nơi nào mà anh chẳng có em
Có khi ngủ nữa là khi anh thức

Anh đưa tay là chạm vào hạnh phúc
Trái táo hồng treo giữa những cành êm
Em là ban mai, là chiều vắng, là đêm ...

Áo vàng như mộng qua đầu ngõ

Em lễ chùa nào đêm hôm nay
Ngoài sân nụ áo khăn rồi đó
Một dòng hương khói mọc trên tay

Khói hương mỏng mảnh lên trời rộp
Đêm lạnh mà sao chợt ấm lòng
Áo vàng hay mộng qua đầu ngõ
Mùi hương rớt lại giữa thinh không.

Đêm ấy lòng anh không có tuổi
Vui theo màu pháo đỏ sân nhà
Áo vàng hay mộng qua đầu ngõ
Có phải giao thừa em đã qua?

Có phải áo vàng - em đấy không
Mai ra ngõ vắng đứng bâng khuâng
Hay là mai nở tưng bừng quá
Anh bước tìm hoài những dấu chân.

Nguồn: tạp chí "Kiến thức ngày nay" xuân Nhâm Thân 1992

Rồi hôm nào anh đến chơi
tất cả đều đã khác
đám mây trên nóc nhà đã lớn
chia sẻ trên mái ngói đã già
chỉ rêu xanh còn trẻ mãi
ôi! ngày hôm qua...
Rồi hôm nào anh ghé chơi
dường như đến lần đầu
dường như là người lạ
cây cối trong vườn như không quen
người thiếu nữ vẫn là em
mà không phải...
người gõ cửa vẫn là anh
mà không phải
ôi! ngày hôm qua...
Rồi hôm nào anh đến chơi
những câu chuyện kể chưa xong vẫn còn nguyên đấy
người nghe vẫn là người cũ
người kể vẫn là người quen
chỉ tiếng cười ngây thơ đã hết
ôi! ngày hôm qua...
Rồi hôm nào anh đến chơi
tìm mẩu nến vụn có lần đã thắp
nếu em còn giữ hãy cho xin
khi ngồi buồn, anh còn chút ánh sáng xa xăm
thứ ánh sáng chỉ mắt em xưa kia mới có
đôi mắt không phải bây giờ
tuổi thơ đã chết
ôi! ngày hôm qua...
rồi hôm nào ghé thăm để nhận thấy một điều đã muộn
đám mây đã lớn
chim sẻ đã già
chỉ rêu xanh còn trẻ mãi
ôi! ngày hôm qua...

Tháng 4-1991

Tuyển tập "Cỏ hoa cần gặp".

Thỉnh thoảng bỗng nhớ chốn nào đó
Mỗi ngày ra đường mỏi cổ
Lêu nghêu cao ốc
Mỗi trưa về nhà toé đom đóm mắt
Thì ta lại nhớ một chốn nào
Có gì mềm như lá ở trên cao

Đôi khi chợt nhớ chốn gì đấy
Ngán ngẩm đèn màu xanh đỏ
Ngán phòng lạnh quen ngồi ngại nắng
Sợ gió
Trắng bệt người
Nhợt nhạt màu
Thì ta lại nhớ chốn nào đấy
Đêm tóc người thoang thoảng hương ngâu

Thỉnh thoảng chợt nhớ cái gì đấy
Ngán văn minh siêu thị
Ngán canh chua đông lạnh
Thì ta nhớ góc bếp ám khói
Thúng mủng của bà
Rổ rá của chị
Và ta – linh hồn cỏ dại lang thang

Đôi khi chợt nhớ chốn nào đấy
Nhớ mơ hồ như chẳng nhớ ai
Như khi ta lên hương xây nhà sơn cửa
Bỗng bâng khuâng màu rêu phố

U hoài...

Nguồn: Chân mây cuối trời, thơ Đỗ Trung Quân, Hoàng Ngọc Biên, tranh Nguyễn Quỳnh, 2003