Top 6 Dàn ý phân tích chuyên sâu một tác phẩm truyện Ngữ Văn 12 - chương trình mới hay nhất
Trong chương trình Ngữ Văn 12, việc phân tích tác phẩm truyện không chỉ giúp học sinh hiểu sâu hơn về giá trị nội dung và nghệ thuật mà còn rèn luyện tư duy, ... xem thêm...kỹ năng nghị luận văn học. Để hỗ trợ các bạn học tốt hơn, bài viết này tổng hợp những dàn ý phân tích chuyên sâu một tác phẩm truyện Ngữ Văn 12 – chương trình mới hay nhất, đầy đủ và dễ áp dụng trong bài làm.
-
Dàn ý phân tích một nhân vật trong tác phẩm truyện
Mở đoạn- Dẫn dắt vào tác giả và tác phẩm
- Nêu được vấn đề cần bàn luận
- Mở (một số gợi ý: sử dụng nhận định văn học, sử dụng lý luận văn học, sử dụng lời tâm sự của nhà văn về nghề văn, hoàn cảnh mà tác phẩm được ra đời)
- Giới thiệu tác giả & tác phẩm (nếu cần, hoặc nếu đề bài cho thông tin)
-
Luận điểm 1: Em cần chỉ ra được khái niệm về đề bài đưa ra.
Ví dụ: Phân tích một nhân vật trong một tác phẩm truyện.
Nhân vật trong truyện là con người được xây dựng lên bằng trí tưởng tượng của nhà văn, có thể không cần quá giống con người trong thực tế, nhằm mục đích làm nổi bật chủ đề của văn bản. -
Luận điểm 2: Phân tích nhân vật ta cần lần lượt quan tâm tới những yếu tố như:
- Lai lịch/hoàn cảnh/tên gọi của nhân vật/những nét về ngoại hình/tính cách/phẩm chất/bản chất/diễn biến tâm lý tâm trạng thông qua các sự kiện trong truyện.
- Luận điểm 3: Chỉ ra nhân vật có vai trò như thế nào trong mối quan hệ với các nhân vật khác và nêu bật được chủ đề của tác phẩm, liệu nhà văn gửi gắm thông điệp gì thông qua nhân vật?
- Luận điểm 4: Đánh giá về những yếu tố làm nên thành công về mặt nghệ thuật khi khắc họa nhân vật của tác phẩm truyện (ví dụ: nghệ thuật miêu tả tâm lý tâm trạng nhân vật, xây dựng nhân vật đã điển hình, đại diện cho một kiểu người, bút pháp đồng hiện, thủ pháp dòng thời gian, ngôn ngữ, giọng điệu, hay đối điểm nhân, lời kể bán trực tiếp, …).
- Khẳng định lại về tài năng của nhà văn và thông điệp được truyền tải.
- Khẳng định được sức sống của tác phẩm trước dòng chảy thời gian.
- Nêu cảm nhận của bản thân hoặc kết bằng một nhận định văn học.
-
Dàn ý phân tích yếu tố kì ảo trong một tác phẩm truyện
Mở bài / Mở đoạn- Dẫn dắt vào tác giả và tác phẩm
- Nêu được vấn đề cần bàn luận
- Mở (một số gợi ý: sử dụng nhận định văn học, sử dụng lý luận văn học, sử dụng lời tâm sự của nhà văn về nghề văn, hoàn cảnh mà tác phẩm được ra đời)
- Giới thiệu tác giả & tác phẩm (nếu cần, hoặc nếu đề bài cho thông tin)
-
Luận điểm 1: Yếu tố kì ảo trong truyện là gì?
→ Yếu tố kì ảo trong truyện là những chi tiết, hình ảnh, sự kiện… vượt ra khỏi quy luật tự nhiên, không thể giải thích bằng logic đời thường, mang màu sắc huyền bí, hoang đường, tưởng tượng. Đây là đặc điểm thường thấy trong truyện cổ tích, truyện kì, truyện huyền thoại, một số truyện ngắn hiện đại. -
Luận điểm 2:
Phân tích từng khía cạnh biểu hiện của đặc điểm (quá trình phân tích, đánh giá cần lựa chọn những dẫn chứng tiêu biểu để làm sáng tỏ). -
Luận điểm 3:
Đánh giá ý nghĩa của đặc điểm trong việc thể hiện tư tưởng, chủ đề, đặc trưng thể loại của văn bản, tài năng và phong cách nghệ thuật của tác giả.
- Khẳng định lại vai trò của yếu tố kì ảo vừa phân tích trong việc thể hiện chủ đề của tác phẩm truyện.
- Khẳng định sức sống lâu bền của tác phẩm trước quy luật của thời gian.
- Nêu cảm nhận của bản thân em về tác phẩm và liên hệ với cuộc sống hôm nay.
-
Dàn ý phân tích diễn biến tâm trạng của nhân vật trong truyện
Mở đoạn / Mở bài- Dẫn dắt vào tác giả và tác phẩm.
- Nêu được vấn đề cần bàn luận.
- Mở (sử dụng nhận định văn học, lý luận văn học, sử dụng lời tâm sự của nhà văn về nghề văn).
- Giới thiệu tác giả & tác phẩm (nếu cần, hoặc nếu đề bài cho thông tin).
- Khái quát về nhân vật: vị trí của nhân vật trong truyện (chính/phụ, góc nhìn người kể chuyện, hoàn cảnh sống, thân phận).
-
Phân tích diễn biến tâm lý qua các giai đoạn, tình huống cụ thể
(nên chia thành các thời điểm, bước ngoặt hoặc mâu thuẫn chính để phân tích mạch tâm trạng).-
Giai đoạn 1: Khi nhân vật đối mặt với tình huống ban đầu.
Tâm trạng gì? Vì sao?
Lý giải tâm lý dựa trên hoàn cảnh, tính cách, quá khứ nhân vật. -
Giai đoạn 2: Khi mâu thuẫn/biến cố xảy ra.
Tâm lý chuyển biến như thế nào (bàng hoàng, đau đớn, tức giận, dằn vặt, bất lực, tin ngờ, phản kháng…)? -
Giai đoạn 3: Khi sự việc đi đến cao trào/kết thúc.
Sự thay đổi cuối cùng trong nội tâm nhân vật.
Nhân vật có thức tỉnh, vỡ lẽ điều gì không?
-
Giai đoạn 1: Khi nhân vật đối mặt với tình huống ban đầu.
-
Nghệ thuật khắc hoạ tâm lý nhân vật:
Tác giả sử dụng ngôi kể nào? Có lợi thế gì trong việc biểu đạt nội tâm?
Dùng hình ảnh, độc thoại nội tâm, đối thoại… ra sao? -
Đánh giá và liên hệ:
Tâm lý nhân vật phản ánh vấn đề gì về xã hội, con người?
Gợi cho bản thân em, tác giả muốn gửi gắm điều gì?
- Khẳng định lại về tài năng của nhà văn và thông điệp được truyền tải.
- Khẳng định được sức sống của tác phẩm trước dòng chảy thời gian.
- (Để lại cảm nhận của bản thân hoặc kết bằng một nhận định văn học).
-
Dàn ý phân tích tình huống truyện
Mở đoạn / Mở bài- Dẫn dắt vào tác giả & tác phẩm (nhận định văn học, lời tâm sự của nhà văn, lý luận văn học…).
- Nêu được vấn đề cần bàn luận (tình huống truyện).
- Giới thiệu tác giả & tác phẩm (nếu cần, hoặc nếu đề bài cho thông tin).
-
Luận điểm 1: Em cần chỉ ra được khái niệm về đề bài đưa ra.
Ví dụ: Tình huống truyện là một lát cắt về thời gian mà ở đó mọi nhân vật trong thế giới truyện sẽ bộc lộ cá tính, tình huống có thể xem như là phần cao trào của một tác phẩm, để tác giả xây dựng thắt nút, mở nút cho truyện, đặc biệt đối với truyện ngắn, tình huống càng đặc sắc tác phẩm càng thành công. -
Luận điểm 2: Trình bày tình huống truyện trong tác phẩm.
- Tình huống đó là gì? Là kiểu tình huống nào: tâm lý, tâm trạng, hành động, tình huống vỡ lẽ?
- Tình huống xảy ra ở thời điểm nào trong truyện?
- Nhân vật nào là trung tâm trong tình huống ấy?
-
Luận điểm 3: Phân tích ý nghĩa của tình huống truyện.
- Về nhân vật: Tình huống góp phần làm nổi bật nội tâm, tính cách, phẩm chất của nhân vật ra sao? Thể hiện mâu thuẫn nội tại hay xung đột với hoàn cảnh, xã hội?
- Về cốt truyện: Tình huống giúp câu chuyện phát triển theo hướng kịch tính, hấp dẫn thế nào? Là điểm nút, bước ngoặt hay cao trào?
- Về tư tưởng, chủ đề tác phẩm: Tình huống góp phần thể hiện thông điệp gì?
-
Nghệ thuật xây dựng tình huống:
Cách sắp đặt tình huống (tự nhiên hay sắp đặt bất ngờ?).
Ngôn ngữ, chi tiết, hình ảnh gợi nên tình huống ấy có đặc sắc không?
- Khẳng định lại về tài năng của nhà văn và thông điệp được truyền tải.
- Khẳng định được sức sống của tác phẩm trước dòng chảy thời gian.
- (Để lại cảm nhận của bản thân hoặc kết bằng một nhận định văn học).
-
Dàn ý phân tích vai trò của ngôi kể và điểm nhìn trong truyện
Mở đoạn / Mở bài- Dẫn dắt vào tác giả và tác phẩm (nhận định văn học, lời tâm sự của nhà văn, lý luận văn học…).
- Nêu được vấn đề cần bàn luận (tình huống truyện).
- Giới thiệu tác giả & tác phẩm (nếu cần, hoặc nếu đề bài cho thông tin).
-
1. Giải thích khái niệm
Ngôi kể là vị trí, vai trò của người kể chuyện trong truyện (ngôi thứ nhất, thứ ba…).
Điểm nhìn trần thuật là góc độ, vị trí mà người kể lựa chọn để quan sát, đánh giá sự việc, nhân vật. -
2. Phân tích ngôi kể và điểm nhìn trong tác phẩm
- Xác định ngôi kể: thứ nhất hay thứ ba? Khách quan hay chủ quan?
- Xác định điểm nhìn: điểm nhìn của ai được sử dụng? Có chuyển đổi không?
-
3. Vai trò, tác dụng của ngôi kể và điểm nhìn
a. Làm nổi bật nội tâm, tính cách nhân vật
Ngôi thứ nhất → giúp bộc lộ rõ suy nghĩ, cảm xúc cá nhân → gần gũi, chân thực.
Ngôi thứ ba kết hợp điểm nhìn bên trong nhân vật → đi sâu vào thế giới nội tâm nhân vật. b. Tăng tính chân thực, thuyết phục hoặc tạo sự khách quan, đa chiều
Ngôi thứ nhất mang tính cá nhân → tạo sự đồng cảm hoặc cảm giác tự sự.
Ngôi thứ ba có thể bao quát nhiều nhân vật, nhiều góc nhìn → khách quan, linh hoạt hơn. c. Tạo chiều sâu tư tưởng và giá trị nghệ thuật
Giúp người đọc thấy rõ mâu thuẫn tâm lý, bi kịch nội tâm, hoặc thế giới quan của nhân vật.
Thể hiện dụng ý nghệ thuật của tác giả (ví dụ: chọn điểm nhìn lệch để phơi bày nghịch lý).
- Khẳng định lại về tài năng của nhà văn và thông điệp được truyền tải.
- Khẳng định được sức sống của tác phẩm trước dòng chảy thời gian.
- (Để lại cảm nhận của bản thân hoặc kết bằng một nhận định văn học).
-
Dàn ý phân tích đặc sắc nội dung và nghệ thuật trong truyện
Mở bài / Mở đoạn- Dẫn dắt (sáng tạo: Nhận định văn học, lý luận văn học, thời đại, chủ đề…).
- Giới thiệu về tác giả, tác phẩm.
- Nêu được vấn đề cần bàn luận, hoặc khái quát giá trị nổi bật của tác phẩm.
-
Về mặt nội dung
- Tóm tắt ngắn gọn và nhận xét về mặt cốt truyện (có bao nhiêu sự kiện xảy ra).
- Nêu chủ đề và tư tưởng chính của tác phẩm (ca ngợi điều gì, phản ánh điều gì).
- Phân tích nhân vật trung tâm (hành động, lời nói, tâm lý cho thấy phẩm chất gì).
- Diễn biến về tâm lý nhân vật nếu có, xung đột, mâu thuẫn, nhân vật này có vai trò gì trong việc thể hiện chủ đề của tác phẩm, có phải kiểu nhân vật điển hình không.
- Thông điệp được gửi gắm từ câu chuyện.
-
Phân tích nghệ thuật
- Nghệ thuật xây dựng cốt truyện, tình huống truyện.
- Nghệ thuật khắc họa nhân vật.
- Giọng điệu trần thuật, ngôn ngữ, điểm nhìn, ngôi kể, chi tiết nghệ thuật đặc sắc.
-
Cảm nhận và liên hệ
- Ấn tượng sâu sắc của người đọc khi tiếp nhận tác phẩm.
- Liên hệ với cuộc sống hôm nay mà giá trị của truyện mang lại.
- Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
- Mở rộng: Tác phẩm mang ý nghĩa lâu dài, nhắc nhở chúng ta điều gì?
