Câu 4

Câu hỏi: Nêu những đóng góp của Auguste Comte đối với sự ra đời và phát triển của xã hội học?

Gợi ý trả lời:

Auguste Comte (1798-1857) là nhà toán học, vật lý học, thiên văn học, nhà lý thuyết xã hội và triết học thực chứng người Pháp. Ông là nhà triết học theo dòng thực chứng và là một nhà Xã hội học nổi tiếng. Gia đình theo xu hướng quân chủ nhưng ông lại có tư tưởng tự do tiến bộ. Sinh ra ở một đất nước đầy biến động, tư tưởng của ông chịu ảnh hưởng của bối cảnh kinh tế – xã hội Pháp cuối thế kỷ 18 đầu thế kỷ 19 cũng như những mâu thuẫn giữa tôn giáo và khoa học xung đột gay gắt. Các công trình cơ bản của A. Comte là Triết học thực chứng (1842), Hệ thống thực chứng luận chính trị (1851).

Những đóng góp cụ thể của Auguste Comte với Xã hội học:

• Là người đặt tên cho lĩnh vực khoa học Xã hội học vào năm 1838 trong tập sách thực chứng luận xuất hiện cụm từ Xã hội học.
  • Ông có công lớn là tách tri thức Xã hội học ra khỏi Triết học để tạo tiền đề cho sự hình thành một bộ môn khoa học mới chuyên nghiên cứu về đời sống xã hội của con người.
• Quan niệm của ông về Xã hội học và cơ cấu Xã hội học. Trong bối cảnh mới ông cho rằng XHH là một lĩnh vực khoa học nghiên cứu về quy luật tổ chức đời sống xã hội của con người (khoa học thực tại xã hội).
  • Phương pháp nghiên cứu: Ông còn gọi Xã hội học là vật lý học xã hội vì Xã hội học có phương pháp nghiên cứu gần giống với phương pháp nghiên cứu vật lý học. Nó cũng gồm 2 lĩnh vực cơ bản: Tĩnh học xã hội và Động học xã hội.
  • Động học xã hội là bộ phận nghiên cứu hệ thống xã hội trong trạng thái vận động biến đổi theo thời gian và chỉ ra quy luật vận động biến đổi xã hội.
  • Tĩnh học XH là bộ phận nghiên cứu trạng thái tĩnh của xã hội và cơ cấu của xã hội các thành phần phần tạo lên cơ cấu và các mối quan hệ giữa chúng, chỉ ra các quy luật tồn tại xã hội
• Phương pháp nghiên cứu Xã hội học: Ông cho rằng Xã hội học phải vận dụng các phương pháp của khoa học tự nhiên để nghiên cứu xã hội. Nhưng về sau ông chỉ ra rằng Xã hội học phải nghiên cứu bằng phương pháp thực chứng. Ông định nghĩa: phương pháp thực chứng là phương pháp thu thập xử lý thông tin kiểm tra giả thuyết và xây dựng lý thuyết. So sánh và tổng hợp số liệu. Có 4 phương pháp cơ bản:
  • Phương pháp quan sát
  • Phương pháp thực nghiệm
  • Phương pháp so sánh lịch sử
  • Phương pháp phân tích lịch sử.
• Quan niệm về cơ cấu xã hội: Ban đầu ông cho rằng cá nhân là đơn vị cơ bản nhất của cơ cấu xã hội ( đơn vị hạt nhân). Về sau ông lại cho rằng gia đình mới là đơn vị hạt nhân của xã hội và có thể coi gia đình như một tiểu cơ cấu xã hội. Ông kết luận một cơ cấu xã hội vĩ mô được tạo thành từ nhiều tiểu cơ cấu xã hội đơn giản hơn. Các tiểu cơ cấu xã hội này tác động qua lại lẫn nhau theo một cơ chế nhất định để bảo đảm cho xã hội tồn tại và phát triển ổn định.
• Cách giải thích về quy luật vận động xã hội, quy luật 3 giai đoạn của tư duy.
  • Quy luật phát triển của tư duy nhân loại qua 3 giai đoạn:
    • Giai đoạn tư duy thần học
    • Giai đoạn tư duy siêu hình
    • Giai đoạn tư duy thực chứng
  • Ông vận dụng quy luật này để giải thích rất nhiều hình tượng cụ thể của tư duy của xã hội. Giải thích quá trình tư duy từ lúc sinh ra là xã hội hiện thực lẫn xã hội tinh thần đều vận động phát triển theo quy luật 3 giai đoạn:
    • Xã hội thần học
    • Xã hội siêu hình
    • Xã hội thực chứng