Tư cách mõ

Mõ – cái chức vụ sai vặt xoàng xĩnh, thấp kém trong xã hội trước – thì có tư cách kiểu gì? Và liệu có những người sinh ra đã là một thứ “mõ chính tông”? Lộ, nhân vật chính trong Tư cách mõ, đã từng là một anh nông dân hiền lành, chân chất, được mọi người thương mến, quý trọng. Nể lời gửi gắm và cả dỗ dành của giáo họ, anh nhận lời làm mõ khi được hứa cho mấy sào vườn không phải đóng thuế.

Nhờ tính chăm chỉ, kinh tế nhà Lộ càng ngày càng đỡ túng quẫn. Nhưng cũng chính vì thế, những người trước đây từng yêu mến, tôn trọng anh trở nên ghen ăn tức ở. Và vì đố kị, ghen ghét, người ta đã hùa với nhau để làm nhục anh, cách ly anh ra khỏi xã hội của những người bình thường. Đau xót, phẫn uất và cuối cùng là trả đũa lại cái cộng đồng tàn nhẫn ấy, Lộ đã tự biến mình thành một kẻ “tham như mõ”, rất mực đê tiện, hèn hạ…

Tư cách mõ thể hiện sâu sắc triết lý của Nam Cao: “Thì ra lòng khinh, trọng của chúng ta có ảnh hưởng đến cái nhân cách của người khác nhiều lắm; nhiều người không biết gì là tự trọng, chỉ vì không được ai trọng cả; làm nhục người là một cách rất diệu để khiến người sinh đê tiện…”.

Link đọc toàn bộ tác phẩm "Tư cách mõ": sachhayonline.com/tua-sach/truyen-ngan-nam-cao/tu-cach-mo/934