Nghe thì có vẻ rất kì lạ, nhưng đây lại là tục lệ rất quen thuộc trong các đám cưới của người dân Tây Nguyên tại các vùng Cơ ho, Cil, Chu ru,… Lễ hội bắt chồng thường được tổ chức vào khoảng thời gian từ ngày mùng 1 Tết cho đến hết tháng 3.

Theo quy định của những vùng này, thì ban đêm chính là thời gian tổ chức bắt chồng, và đương nhiên, các cô gái sẽ là người chủ động đi tìm kiếm chú rể của mình. Khi đã tìm được người con trai ưng ý rồi, cô gái sẽ thông báo với gia đình, sau đó, chọn 1 ngày nhất định để trao nhẫn cho chú rể nếu như cả 2 bên gia đình có sự đồng ý. Tuy nhiên, người con trai có thể trả lại chiếc nhẫn cho người con gái đó nếu như không đồng ý. Nhưng, trả lại nhẫn không phải là kết thúc, mà sau 7 ngày, cô gái sẽ lại tiếp tục đến trao nhẫn cho chàng trai, cứ như thế lặp lại cho đến khi nào chàng trai này đồng ý thì mới thôi.

Đám cưới sẽ được tổ chức ngay sau khi người con trai đồng ý, và sẽ có một đêm hội bắt chồng ngay trước khi tổ chức đám cưới 1 ngày. Trong đêm này, cả cô dâu và chú rể sẽ đọc những luật lệ riêng của đồng bào mình. Trong ngày cưới, cả 2 sẽ đeo lại nhẫn vào tay mình, sau đó 7 ngày, cô dâu sẽ tháo nhẫn đưa cho mẹ chồng, còn chú rể sẽ tháo nhẫn đưa cho mẹ vợ.

Tục lệ này được coi như một dạng lách luật của người Dao đỏ dành cho các cặp đôi đang yêu nhau. Nghe đến từ “kéo vợ” thì không có nghĩa là gặp được cô gái bất kì nào mà chàng trai ưng thuận là có thể kéo về nhà, mà đây là dành cho những cặp đôi đã có quãng thời gian tìm hiểu nhau và yêu nhau lâu. Kéo vợ ở đây thực chất chỉ là một thủ tục của người Dao đỏ để người con gái được chính thức về nhà chồng.

Sau khi về nhà chồng được 3 ngày, thì chàng trai mới về nhà vợ và thông báo rằng họ đã trở thành vợ chồng và chỉ tổ chức đám cưới khi đã có của cải dư thừa và con đàn cháu đống. Bởi vậy mà ở đây có những cặp đôi 70 tuổi rồi mới làm đám cưới.

Đây là phong tục của người Hà Giang và người Mông, họ cho rằng phiên chợ cuối năm chính là dịp tốt nhất để cho các đôi trai gái có thể tìm thấy nhau. Ngoài tục lệ chặn đường cướp dâu nổi tiếng, thì ở đây còn có thêm tục lệ vỗ mông để chọn người bạn đời của mình.

Trong buổi sáng đầu năm, các nam thanh nữ tú sẽ tụ tập lại và chơi trò “ú tìm”, sau khi chúc mừng năm mới với mọi người, họ sẽ bắt đầu đi tìm những người bạn đời cho mình. Nếu như cô gái đồng ý thì sẽ bỏ chạy và chàng trai sẽ đuổi theo cô gái đó, và phải chạy thật nhanh, hết sức mình. Khi chàng trai đuổi kịp cô gái thì sẽ vỗ vào mông cô gái, đồng nghĩa với việc là cô gái này sắp sửa trở thành vợ của chàng trai đó.

Tục lệ này là tục lệ lâu đời của người Paco tại vùng núi tỉnh Thừa Thiên và Quảng Trị, tại đây, họ quy định rằng trai gái trưởng thành thì bắt buộc phải cà 6 chiếc răng cửa của mình, và sau khi đã tìm hiểu nhau kĩ rồi, cha mẹ đồng ý thì sẽ tiến hành đám cưới.

Lễ cưới thứ nhất, nhà trai sẽ đến nhà gái cùng với các lễ vật quý như rượu nếp, trâu bò, nồi đồng,…; về nhà chồng, đôi vợ chồng trẻ sẽ tổ chức lễ “đạp bếp” rồi lại đưa nhau trở về nhà gái ra mắt với gia đình. Kể từ đó thì cô gái sẽ chính thức đoạn tuyệt với gia đình mình để gia nhập vào họ nhà trai. Sau đó, vợ chồng sẽ cùng phải làm việc thật chăm chỉ để trả nợ thách cưới, và cũng để lo cho lễ Pẩy Ploh hay còn được gọi với cái tên là lễ “kết thúc trọn vẹn”.

Phong tục này xuất hiện ở các vùng của người Mường sinh sống, khi các chàng trai đến tuổi trưởng thành thì sẽ được phép đến “ngủ thử” nhà của một cô gái mà họ thích. Còn các cô gái thì ban ngày đi làm việc, tối thì buông màn đi nghỉ sớm và thắp một ngọn đèn, nếu đèn còn sáng thì tức là cô gái vẫn còn thức và chưa có ai vào ngủ cùng, nên chàng trai có thể vào nhưng phải tự cạy cửa.

Sau 5 ngày như vậy, nếu cả 2 đều ưng nhau thì nhà trai sẽ đến nhà gái để xin cưới. Có 1 quy định rằng, khi đã vào được nhà cô gái, thì cô gái sẽ tắt hoặc vặn nhỏ đèn đi, hai người không được chạm vào người nhau mà chỉ nằm tâm sự, trò chuyện với nhau. Cho đến nay, tục lệ này vẫn còn được tiếp diễn.

Ở thị trấn Yên Lạc tại Vĩnh Phúc là nơi duy nhất của Việt Nam có quy ước về việc cưới xin, và có quy định rõ ràng về ngày cưới và ngày dạm ngõ. Hai ngày này được tổ chức vào 2 ngày mùng 2 và 16 âm lịch hàng tháng. Ngoài ra, quy ước còn quy định cả về cách tổ chức đám cưới như không được dựng rạp, không sân khấu, không loa kèn, âm nhạc, không ăn lại mặt,…

Tại đây, mức sống của người dân cũng tương đối cao do 80% dân số ở đây là làm nghề thợ mộc, trong ngày cưới, thì tất cả mọi người sẽ đóng cửa, dừng hết các công việc ở nhà và đi ăn cỗ. Bởi có rất nhiều người cưới trong ngày này, cho nên, việc đi ăn cỗ cưới ở thị trấn này giống như một lễ hội hàng tháng vậy.

Người dân tộc Thái ở Nghệ An có tục lệ rước dâu vào lúc 0h đêm, bởi họ cho rằng, ban ngày có nhiều linh hồn quỷ dữ sẽ đi theo mà phá hoại hạnh phúc của đôi bạn trẻ, và thời gian nửa đêm lúc chuyển giao giữa ngày cũ và ngày mới được cho là có nhiều lộc trời nhất và trong lành nhất.

Đoàn rước dâu sẽ bắt đầu khởi hành từ lúc 10h, trên đường đi thì nhà trai cũng phải mang theo chiêng để gõ và đuổi tà ma đi, đồng thời cũng là để thông báo người con gái trở thành con của nhà mình.

Khi đến nhà gái, cổng nhà gái sẽ không mở, mà từ bên trong, cô gái sẽ hát vọng ra, và chàng trai phải vượt qua được thử thách hát đối đáp giao duyên của cô dâu thì mới được vào. Khi vào đến sân, người nhà cô dâu sẽ té cả một xô nước vào người chú rể nhằm thử thách sự kiên nhẫn của chú rể và cũng là để rửa tội. Tiếp sau đó là những màn hát đối đáp với những người nhà của cô dâu, chủ yếu là về quá trình sinh thành và lớn lên của cả cô dâu và chú rể để đám cưới được trở nên tưng bừng hơn và cũng là để giữ gìn các phong tục truyền thống của dân tộc.

Khi thời khắc rước dâu đến, cô dâu sẽ bước ra khỏi nhà, về nhà chú rể sẽ được mẹ chồng rửa chân bằng chậu nước suối trong, có ngâm một đồng xu bạc rồi trao cho con dâu 1 vòng bạc may mắn. Tiếp sau đó, đôi vợ chồng sẽ trao nhau vòng cưới và nói lời thề hẹn chung thủy suốt cuộc đời. Một điều rất đặc biệt trong đám cưới này đó là dù nhà cô dâu chú rể có cách xa nhau đến đâu thì cô dâu và đoàn rước dâu vẫn phải đi bộ.

Theo bói tình yêu tìm hiểu, tục lệ ở đây khi tổ chức cưới hỏi, nhà trai khi vào nhà gái thì chỉ được phép ngồi góc bên trái và ở một khoảng hẹp ngay gần cửa chính. Nhà gái tùy điều kiện mà thiết đãi rượu cần cho nhà trai. Thường nhà gái chuẩn bị 5-7 hũ rượu cần để tiếp nhà trai từ sáng đến tối. Nếu gia đình có điều kiện thì phải hết 12-13 hũ.

Buổi tối, nhà trai được họ nhà gái cấp cho một cái chăn, hai cái gối và một chiếc chiếu mới. Tối đó, nhà trai phải ngồi nói chuyện với bên nhà gái cho đến sáng. Hai gia đình uống rượu, ăn cỗ từ đêm cho tới sáng mới thôi. Sau đó, hai bên thống nhất giờ đưa cô dâu về nhà chồng.

Dân làng người Ma Cong thường nói đùa: "ở đây muốn cưới hỏi, muốn lấy được con gái nhà người ta, cả họ nhà trai phải thức trắng đêm "chịu nhục". Nhà gái mời rượu mình phải uống, nhà gái muốn nhà trai say thì phải uống cho say. Nhà trai phải ngồi tiếp chuyện từ tối cho tới sáng. Khi nào họ chưa hài lòng thì mình chưa được đưa cô dâu về, nên nhà trai phải cố gắng chờ, đêm cưới chính thức được tổ chức ở nhà gái".

Với những chàng trai dân tộc Thái, để cưới được vợ, họ phải trải qua một quá trình thử thách rất dài. Thường khi ưng cô nào, chàng trai sẽ thưa với cha mẹ để lo chuyện cưới hỏi. Trước đây, chàng trai phải đến ở nhà gái trong 3 tháng, sống trong gian dành cho khách và chỉ được phép mang một con dao để làm việc.

Hết thời gian đó, nếu được bố mẹ cô gái đồng ý, chàng trai sẽ trở về báo cho cha mẹ mình biết. Lúc này, chàng trai mới được mang hành lý tư trang đến nhà gái và ở đó suốt 3 năm.

Sau 3 năm ở rể, lễ thành hôn mới chính thức được tiến hành. Trường hợp cô gái không đồng ý việc cưới hỏi này sẽ tự cắt tóc mình. Sau lễ cưới, chú rể tiếp tục ở nhà gái từ một đến mười năm và chỉ được phép đưa vợ về nhà mình sau một nghi lễ đưa dâu long trọng.