Trong suốt tám mươi tu ngày ròng rã trên biển, ông lão Santiago không bắt được con cá nào, người dân làng chài càng có cơ sở cho rằng ông lão đã “đi đứt” vì vận rủi, cậu bé Ma-nô-lin cũng không cho cậu bé đi câu với ông lão nữa. Vào ngày thứ tám mươi lăm, lão quyết định ra khơi trước khi trời sáng. Lần này lão đi thật xa, đến tận vùng Giếng Lớn. Khoảng trưa, một con cá lớn cắn câu, kéo thuyền về hướng tây bắc. Sáng ngày thứ hai, con cá nhảy lên. Đó là một con cá kiếm, lớn đến nỗi trước đây lão chưa từng nhìn thấy. Con cá lại lặn xuống, kéo thuyền chạy về hướng đông. Sang đến ngày thứ ba, con cá bắt đầu lượn vòng. Dù đã kiệt sức, lão kiên trì thu ngắn dây câu, rồi dốc toàn lực phóng lao đâm chết được con cá, buộc nó vào mạn thuyền dong về.

Trên đoạn đường về, đám mập đã đánh hơi được con mồi mà lao tới tấn công, xẻ thịt con cá kiếm. Suốt cả ngày hôm ấy, ông lão phải dùng sức lực tàn để chiến đấu với lũ cá mập, ông đã vung chày, phóng lao và dùng mái chèo để đánh chết nhiều con cá mập. Khi về đến bờ con cá kiếm chỉ còn lại cái đầu và bộ xương trắng. Khi đưa được thuyền vào cảng, ông lão mệt mỏi đi về nhà, ông vật người ngã xuống giường, nhanh chóng chìm vào giấc ngủ, ông mơ về những con sư tử. Tuy nhiên, lão cũng rất hài lòng với thành quả ngày hôm ấy của mình.

Nhân vật trung tâm của tác phẩm là Xan-ti-a-gô - một “ông già” đánh cá người Cuba, 74 tuổi. Suốt 84 ngày liền, ông lão không bắt được một mống cá nào, dân làng chài cho rằng lão đã “đi đứt” vì vận rủi. Cậu bé Ma-nô-lin cũng bị cha mẹ không cho đi câu chung với lão nữa.

Vào ngày thứ 85, lão quyết định ra khơi trước khi trời sáng. Lần này lão đi thật xa, đến tận vùng Giếng Lớn. Khoảng trưa, một con cá lớn cắn câu, kéo thuyền về hướng tây bắc. Sáng ngày thứ hai, con cá nhảy lên. Đó là một con cá kiếm, lớn đến nỗi trước đây lão chưa từng nhìn thấy. Con cá lại lặn xuống, kéo thuyền chạy về hướng đông.

Sang đến ngày thứ ba, con cá bắt đầu lượn vòng. Dù đã kiệt sức, lão kiên trì thu ngắn dây câu, rồi dốc toàn lực phóng lao đâm chết được con cá, buộc nó vào mạn thuyền dong về. Nhưng chẳng bao lâu nhiều đàn cá mập đánh hơi được đã lăn xả tới. Từ đó đến đêm, lão lại đem hết sức tàn chống chọi với lũ cá mập: phóng lao, vung chày, thậm chí dùng cả mái chèo để đánh, giết được nhiều con, đuổi được chúng đi, nhưng lão biết con cá kiếm của mình chỉ còn trơ lại một bộ xương.

Đến khuya, đưa được thuyền vào cảng, về đến lều, lão vật người xuống giường và chìm vào giấc ngủ, rồi mơ về những con sư tử.

Sang đến ngày thứ ba, con cá bắt đầu lượn vòng. Bằng tất cả kinh nghiệm và sự khéo léo lão thận trọng thu dây câu nhưng lão biết vòng tròn còn khá lớn, con cá hãy còn xa tầm tay của lão. Từng tí một lão cố gắng thu hẹp vòng lượn của con cá và phát hiện rằng con cá đã thấm mệt nên liên tục ngoi lên trong lúc bơi.

Sau cú quật đột ngột và cú nảy mạnh ở sợi dây, lão sợ con cá nhảy lên có thể làm văng mất lưỡi câu. Nhưng con cá không nhảy lên mà bắt đầu lượn vòng chầm chậm. Lão cho đó là cơ hội lí tưởng để mình nghỉ ngơi dưỡng sức. Đến vòng lượn thứ ba, lần đầu tiên lão thấy con cá như một cái bóng đen lướt qua dưới con thuyền, rồi trông thấy rõ hơn khi nó mấp mé mặt nước. Đến vòng lượn tiếp theo, lão trông thấy lưng cá nhưng nó vẫn còn ở xa thuyền. Lão chuẩn bị lao, và thu dần dây câu. Đến mấy vòng lượn sau con cá tiến gần mạn thuyền. Dù đã kiệt sức, lão vẫn dẫm chân giữ dây câu, rồi dốc toàn lực phóng lao đâm vào chỗ hiểm giết chết được con cá. Máu cá loang ra nhuộm sẫm cả vùng nước chung quanh. Con cá chết thẳng đơ, trắng bạc và bồng bềnh theo sóng.

Không thể đưa con cá lên thuyền vì nó quá lớn, lão cẩn thận buộc nó dọc theo mạn thuyền, giương buồm về bến. Lão thật sự hài lòng và tự hào với thành quả lao động của mình.

Santiago là một người đàn ông làm nghề đánh bắt, khi đã bước sang tuổi 74 mọi người trong làng chài không ai tin ông có thể đánh bắt được con cá lớn nào ngoài đại dương kia nữa, ngoài cậu bé Ma-nô-lin. Trong suốt 84 ngày ròng rã trên biển, ông lão Santiago không bắt được con cá nào, người dân làng chài càng có cơ sở cho rằng ông lão đã “đi đứt” vì vận rủi, cậu bé Ma-nô-lin cũng không cho cậu bé đi câu với ông lão nữa.

Để chống lại định mệnh, vào ngày thứ 85 ông lão Santiago đã quyết định ra khơi lần cuối cùng, và lần này ông đã quyết định đi thật xa bờ. Đáp lại với những cố gắng và hi vọng không ngừng của ông lão, cuối cùng một con cá kình khổng lồ đã cắn câu. Sức con cá quá lớn khiến cho ông lão không thể dễ dàng kiểm soát và chinh phục nó, thậm chí con cá còn kéo thuyền cá của ông lão về hướng Tây Bắc.

Ngày thứ hai rượt đuổi con cá, khoảnh khắc con cá nhảy lên khỏi mặt nước, ông lão đã nhận biết được con cá kiếm này lớn hơn tất thảy so với những con cá ông từng nhìn thấy. Con cá với sức mạnh to lớn của mình tiếp tục thay đổi lộ trình, kéo ông lão cùng chiếc thuyền về phía Đông. Sang đến ngày thứ ba, con cá dù mất sức nhưng vẫn lượn vòng khiến ông lão Santiago phải dùng toàn bộ sức mạnh và kinh nghiệm mình có mới có thể dùng lao đâm chết con cá và buộc nó vào mạn thuyền để mang về. Lão thực sự hài lòng vì thành quả lao động của mình.

Tuy nhiên, trên đường đưa cá về bờ, đám mập đã đánh hơi được con mồi mà lao tới tấn công, xẻ thịt con cá kiếm. Suốt cả ngày hôm ấy, ông lão phải dùng sức lực tàn để chiến đấu với lũ cá mập, ông đã vung chày, phóng lao và dùng mái chèo để đánh chết nhiều con cá mập. Khi về đến bờ con cá kiếm chỉ còn lại cái đầu và bộ xương trắng. Khi đưa được thuyền vào cảng, ông lão mệt mỏi đi về nhà, ông vật người ngã xuống giường, nhanh chóng chìm vào giấc ngủ, ông mơ về những con sư tử.

Đoạn trích trong sách giáo khoa tập trung miêu tả vào cuộc chiến đấu căng thẳng giữa ông lão đánh cá và con cá kiếm trong ngày thứ ba đuổi bắt. Đoạn trích cũng thể hiện được sức mạnh, kinh nghiệm và trí tuệ của ông lão trong cuộc chiến không cân sức với “đối thủ” lớn nhất cuộc đời của ông lão Santiago.

Lão chài Xan-chi-a-gô sống cô độc trong một túp lều trên bờ biển ngoại ô thành phố La-ha-ba-na. 84 ngày đêm ra khơi gặp vận xúi, đi đi về vế chẳng câu được một con cá nào. Lần này ông lại ra khơi chỉ có một mình đưa thuyền đến tận vùng Giếng Lớn nơi rất nhiều cá. Buông câu từ sáng sớm, mãi đến non trưa phao câu mới động đậy. Cá mắc câu kéo thuyền chạy. Lão gò lưng, gập mình kéo lại.

Từ trưa tới chiểu, rồi một ngày một đêm nữa trôi qua. Bàn tay bị dây câu cứa rách nát ứa máu. Không một mẩu bánh mì vào bụng. Chân tê dại, tay trái bị chuột rút, mệt lả nhưng lão không chịu buông tha: “Mình sẽ cho nó biết sức con người có thể làm được gì và chịu đựng được đến đâu!”. Sang ngày thứ 3, cá đuối dần, lão chài dùng lao đâm chết cá, buộc cá vào đuôi thuyền, hân hoan trở về bến. Con cá nặng độ 6 – 7 tấn, dài hơn con thuyền câu của lão độ 7 tấc. Trong màn đêm, đàn cá mập đuổi theo chiếc thuyền câu, lăn xả vào đớp và rỉa con cá kiếm.

Lão chài dùng mái chèo quật tới tấp vào đàn cá dữ trong đêm tối. Khi lão Xan-chi-a-gô về tới bến, con cá kiếm chỉ còn trơ lại bộ xương. Lão nằm vật ra lều ngủ thiếp đi, “mơ thấy đàn sư tử”. Sáng hôm sau, bé Ma-nô-lín chạy sang lều rồi đi gọi bạn chài đến săn sóc ông lão.

"Ông già và biển cả" là tác phẩm tiêu biểu cho nguyên lý "tảng băng trôi" của Hêminguê. Nhân vật chính của tác phẩm là một ông già đánh cá ở vùng nhiệt lưu, Xanchiagô. Ông lão luôn mơ về thời trai trẻ với đại dương và những đàn sư tử… Đã tám mươi tư ngày lão không kiếm được con cá nào cả, chú bé Manôlin, người bạn đường duy nhất của lão, không được bố mẹ cho đi theo lão nữa. Ông lão phải đi biển một mình và lão đã gặp một con cá kiếm rất lớn. Sau một cuộc chiến đấu dũng cảm và vất vả lão đã làm con cá bị thương. Trên đường đưa con cá vào bờ, lão đã phải chiến đấu với đàn cá mập hung dữ để giữ con cá nhưng không được. Vào đến bờ, lão kiệt sức và con cá kiếm chỉ còn trơ lại bộ xương. Cậu bé Manôlin cùng bạn chài chăm sóc ông lão. Trong lều "ông lão ngủ thiếp" và "lại mơ về những con sư tử”…

Đoạn trích Đương đầu với đàn cá dữ thuộc phần cuối tác phẩm, miêu tả trận chiến đấu ác liệt, giữa ông lão với đàn cá mập để giữa con cá kiếm - con cá lớn mà lão hằng mơ tưởng. Cuộc chiến diễn ra vào lúc nửa đêm, khi ông lão đã bị thương và xây xát khắp cơ thể. Lão đã kiệt sức vì phải trải qua ba ngày đêm vật lộn với đàn cá dữ. Tình thế gần như vô vọng nhưng ông lão vẫn chiến đấu rất kiên cường, dù đơn độc. Và khi biết mình đã thất bại ông lão vẫn chấp nhận rất nhẹ nhàng "Đơn giản làm sao khi bị đánh bại" và nhận ra lí do thất bại là "Ta đã đi quá xa". Qua đoạn trích, hình tượng nghệ thuật về những con người bình thường nhưng kiên cường và đầy khát vọng chinh phục đã được thể hiện qua ông già Xanchiagô. Tác giả muốn nói rằng thất bại trong cuộc đời mỗi con người là điều không thể tránh khỏi, đồng thời ca ngợi tầm vóc lớn lao của con người.

Xan-ti-a-gô là một ông lão người Cuba, năm nay đã 74 tuổi và làm nghề đánh cá. Trong suốt 84 ngày, ông lão không hề câu được một con cá nào. Tất cả những người dân làng chài đều cho rằng ông đã đi đứt vì vận rủi đeo bám ông. Đến ngày thứ 85, lão quyết định ra khơi trước khi trời sáng. Lần này lão đi thật xa, đến tận vùng Giếng Lớn. Khoảng trưa, một con cá lớn cắn câu, kéo thuyền về hướng Tây Bắc. Sáng ngày thứ hai, con cá nhảy lên. Đó là một con cá kiếm, lớn đến nỗi trước đây lão chưa từng nhìn thấy. Con cá lại lặn xuống, kéo thuyền chạy về hướng Đông. Cho đến ngày thứ ba thì con cá bắt đầu lượn vòng.

Ông lão tuy đã già cả, sức yếu nhưng ông vẫn cố gắng thu ngắn dây câu, rồi dốc toàn lực phóng lao đâm chết được con cá, buộc nó vào mạn thuyền dong về. Nhưng chẳng bao lâu thì nhiều đàn cá mập đánh hơi được đã lăn xả tới. Từ đó đến đêm, lão lại đem hết sức tàn chống chọi với lũ cá mập - phóng lao, vung chày, thậm chí dùng cả mái chèo để đánh, giết được nhiều con, đuổi được chúng đi, nhưng lão biết con cá kiếm của mình chỉ còn trơ lại một bộ xương. Đến khuya, đưa được thuyền vào cảng, về đến lều, lão vật người xuống giường và chìm vào giấc ngủ, rồi mơ về những con sư tử cùng những nhiệt huyết thời trẻ của mình.

Tác phẩm kể lại việc ông lão Xan-ti-a-gô rượt đuổi và bắt được con cá kiếm. Ông lão Xan-ti-a-gô thường đánh cá ở vùng Nhiệt lưu. Nhưng đã 84 ngày ông không bắt được con cá nào. Cậu bé Ma-nô-lin thường đi câu với ông cũng bị cha mẹ không cho đi theo ông nữa. Đêm ngủ, ông lão mơ về thời trẻ với tiếng sóng, hương vị biển, những con tàu và những đàn sư tử.

Đến ngày thứ 85, ông quyết định ra khơi một mình. Lão Xan-ti-a-gô câu được con cá kiếm khổng lồ. Con cá kéo dây câu quanh thuyền, ông lão đuối sức nhưng vẫn cố chịu đựng. Cuối cùng con cá cũng khuất phục trước ông. Trên đường trở về, đàn cá mập đánh hơi được đã tấn công và ông lão Xan-ti-a-gô lại tiếp tục chống trả quyết liệt. Cuối cùng khi vào tới bờ, con cá kiếm khổng lồ mà ông bắt được chỉ còn trơ lại bộ xương trắng. Về đến lều, ông lão vật người xuống giường chìm vào giấc ngủ và mơ về những đàn sư tử.

"Ông già và biển cả” là tác phẩm nổi tiếng của Hê-Minh-Uê với nguyên lí tảng băng trôi bảy phần chìm một phần nổi. Đoạn trích trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 12 nằm ở cuối chương bảy và đầu chương tám trong tổng số mười chương. Đoạn trích kể về cuộc rượt đuổi và chiến thắng của ông lão Xan-ti-a-gô và con cá kiếm.

Xan-ti-a-gô là nhân vật trung tâm của tác phẩm sau 84 ngày lênh đênh trên biển không câu được con cá nào nhưng sang ngày thứ 85 vận may đã đến với ông khi câu được một con cá kiếm to, khỏe và đẹp. Đoạn trích kể hành trình ba ngày vật lộn, chiến đấu kịch liệt của ông già với con cá. Cuối cùng con cá kiếm cũng đã kiệt sức ông lão khéo léo thu dây và dồn hết sức lực phóng lao vào nơi nguy hiểm, quan trọng nhất giết chết con cá. Máu loang đỏ khắp cả một vùng biển, xác con cá kiếm trắng bạc và bồng bềnh nổi lên theo từng cơn sóng vỗ mạn thuyền. Thiên nhiên đã khuất phục trước ý chí quyết tâm chinh phục và tài năng chiến đấu khéo léo của ông lão Xan-ti-a-gô.