Top 11 Sự thật thú vị về cuộc sống trên trạm vũ trụ ISS
Trạm vũ trụ tích hợp đầu tiên, Salyut 1, được Liên Xô xây dựng vào năm 1971. Các trạm bổ sung đã được phóng trong phần còn lại của chương trình Salyut trong 15 ... xem thêm...năm tiếp theo. Năm 1986, Liên Xô cho ra đời Mir, không giống như các trạm tương đối đơn giản trước đây, là mô-đun, cho phép bổ sung theo thời gian. Nhà ga này đã tạo tiền đề cho những gì sẽ trở thành công trình xây dựng ấn tượng nhất trong lịch sử nhân loại. ISS đang đặt nền móng cho các sứ mệnh dài hạn trong tương lai lên sao Hỏa và xa hơn nữa trong khi vẫn là thứ tuyệt vời nhất mà con người từng chế tạo. Dưới đây là những sự thật thú vị về cuộc sống trên trạm vũ trụ ISS.
-
Khi con người còn ở trên Trái đất, việc đi ngủ chỉ đơn giản bằng cách leo lên giường và làm một giấc thật dễ dàng. Đây có thể nói là dễ như ăn kẹo nhưng còn với các phi hành gia trên tàu vũ trụ đang thực hiện sứ mệnh mang tầm vóc lớn lao như vậy lại là cả vấn đề nan giải. Những phi hành gia phải mất một thời gian khá dài để não bộ và các cơ quan thích nghi với việc ngủ ở môi trường không trọng lực, bởi cơ thể họ lúc nào cũng lơ lửng trong không trung.
Hầu hết các phi hành gia đều có buồng ngủ riêng trên tàu vũ trụ, có khả năng cách âm tốt và thời gian nghỉ ngơi trung bình của họ là khoảng 6 tiếng một ngày. Các phi hành gia sẽ ngủ trong một chiếc túi ngủ thiết kế đặc biệt, có khả năng giữ ấm cơ thể. Chiếc túi ngủ này được cố định vào tường, gần quạt thông gió, đây là nơi những luồng khí có thể khiến họ không thoải mái nhưng khi thiếu nó, phi hành gia sẽ tỉnh giấc trong trạng thái thiếu oxi vì lượng khí cacbonic họ thải ra suốt đêm. Bên cạnh đó là những vật dụng cần thiết như máy tính phục vụ nhu cầu giải trí, giao lưu với mọi người ở quê nhà,...Trong không gian hạn chế của con tàu vũ trụ, các phi hành gia có thể nhìn thấy được các vì sao qua ô cửa sổ nhỏ, ngay cả vào ban ngày, họ có thể cảm nhận được dường như những vì tinh tú lấp lánh kia cũng đang nhìn họ, vẫy gọi họ vươn tới chúng trong một tương lai không xa. Khi ngủ, các phi hành gia thường mơ thấy những điều khá thân thuộc nơi mặt đất. Một trong số họ nói thích ngủ ở Trái Đất hơn khi ngủ trên tàu vũ trụ nhưng khi ngủ trong môi trường đặc biệt này vẫn là trải nghiệm tuyệt vời mà suốt cuộc đời họ cũng không thể quên được.
-
Với sự phát triển không ngừng của khoa học và kỹ thuật, thức ăn trên trạm vũ trụ ISS đã được cải thiện rất nhiều so với trước kia. Cùng với công việc mang tầm "vũ trụ", việc cung cấp đủ dinh dưỡng cho tất cả phi hành gia trong suốt quá trình bay lên không gian rất được quan tâm. Nếu bạn nghĩ các phi hành gia sẽ mang cả tá gạo, thịt, dầu mỡ,... lên vũ trụ để nấu nướng thì đây là suy nghĩ điên rồ. Trong môi trường không trọng lực, các phi hành gia không thể tự chế biến đồ ăn.
Mọi đồ ăn khi được mang lên trạm vũ trụ đều phải được nấu sẵn và phải làm khô, tiệt trùng và đóng gói kĩ lưỡng trong từng bọc nhỏ. Mỗi vài trăm gram thức ăn được đưa lên ISS tốn khoảng 55 triệu đồng nên mọi loại thức ăn mang theo phải càng nhẹ càng tốt. Điều đó không có nghĩa là các phi hành gia trên các trạm vũ trụ luôn phải ăn những thứ khô khốc, tẻ nhạt, thực tế đôi khi họ vẫn có thể ăn những thực phẩm tươi. Thỉnh thoảng các phi hành gia cũng được thưởng những món ăn từ quê nhà "trái đất" như mù tạt, hay kẹo Marshmallow nhờ những chuyến tiếp tế lương thực thường xuyên của NASA.
Sống lâu ở ngôi nhà đặc biệt ngoài không gian, vị giác của các phi hành gia ngày càng kém đi, đó là lý do những đồ ăn cay, kích thích vị giác luôn được ưa thích. Việc mang thịt lên tàu vũ trụ là điều không thể nhưng thịt bò khô thì có thể bởi nó vừa nhẹ vừa chứa nhiều protein đặc biệt là mùi vị nó được đánh giá rất ngon. Món ngũ cốc trộn với sữa cũng là một trong những món ăn ưa thích của các phi hành gia. Những đồ ăn phải hâm nóng bằng lò vi sóng hay trải qua quy trình gọi là "tái thủy" thì mới ăn được. Thay vì bánh mì, các phi hành gia phải dùng bánh ngô bởi đây là thực phẩm gọn nhẹ, không tốn nhiều diện tích lại có thời gian bảo quan lâu dài lên tới 18 tháng.
-
Khi ở trong không gian, bạn phải mang theo mọi thứ bạn cần. Điều đó có nghĩa là các phi hành gia cần được cung cấp thực phẩm và nước thường xuyên bên cạnh các dụng cụ khoa học, thí nghiệm và các nhu cầu thiết yếu khác. Việc phóng vật tư cho trạm rất tốn kém , có khi lên tới hàng chục nghìn hoặc hàng trăm nghìn USD cho một kg khối lượng. Do đó, NASA và các cơ quan vũ trụ khác sẽ làm bất cứ điều gì có thể để hạn chế trọng lượng của tải trọng, cuối cùng là giảm chi phí nhiên liệu.
Một cách hiệu quả để làm điều này là giảm lượng nước cần vận chuyển đến nhà ga. ISS thực hiện được điều này bằng cách sử dụng hệ thống thu hồi nước lấy nước tiểu của cả người và động vật thí nghiệm, cũng như ngưng tụ trong không khí và tái chế thành nước uống. Nghe có vẻ không ngon miệng nhưng về cơ bản nó giống như điều xảy ra trên Trái đất, chỉ ở quy mô nhỏ hơn.Đến nay, lượng nước thu hồi trên trạm đạt khoảng 93,5%, nhưng các nhà khoa học đang đặt mục tiêu 98%. Việc đạt được cột mốc đó sẽ giúp mở đường cho các sứ mệnh tới sao Hỏa trong tương lai, nơi việc tiếp tế sẽ khó khăn hơn, nếu không muốn nói là không thể. Một thành phần hệ thống khôi phục mới đã được chuyển đến ISS vào năm 2021 như một phần của nỗ lực này.
-
Trong thực tế, khoảng cách từ Trái đất đến mặt trăng là khoảng 238,900 dặm. Các phi hành gia của Apollo 11 đã mất khoảng ba ngày để đến đó vào năm 1969, nhưng với tốc độ mà trạm vũ trụ đang di chuyển, nó có thể lên mặt trăng và quay trở lại Trái đất chỉ trong khoảng một ngày. ISS không phải là thứ nhanh nhất mà con người từng chế tạo - niềm vinh dự đó thuộc về Tàu thăm dò Mặt trời Parker, nó di chuyển quanh Mặt trời và Sao Kim với vận tốc 430.000 dặm một giờ. Tuy nhiên, Trạm Vũ trụ Quốc tế quay quanh với một tốc độ đáng kinh ngạc.
Trạm quay quanh Trái đất với tốc độ khoảng 17.500 dặm một giờ. Với tốc độ đó, các phi hành gia trên tàu bay vòng quanh Trái đất 90 phút một lần, trải qua cảnh mặt trời mọc và lặn 16 lần trong mỗi 24 giờ. Trong khi các phi hành gia và nhà du hành vũ trụ có thể không cảm nhận được điều đó khi họ làm việc trên trạm, điều này có nghĩa là họ đang vượt qua năm dặm địa hình không gian mỗi giây. Đó là khoảng 23 lần tốc độ âm thanh.Các phi hành gia trên trạm có thể nhìn thấy rất nhiều thứ qua vòm hầu, bao gồm các đặc điểm lớn, có thể nhìn thấy rõ ràng. Tuy nhiên, không thể nhận thức từng người từ khoảng cách 250 dặm trở lên. Nhìn trạm vũ trụ ISS bằng mắt thường dễ dàng hơn rất nhiều.
-
Đi bộ trong không gian là hoạt động đặc trưng của riêng những nhà du hành cũng là hoạt động ẩn chứa nhiều nguy hiểm nhất. Đi bộ trong không gian nhằm mục đích sửa chữa, thay thế các bộ phận của trạm vũ trụ ISS hoặc cũng có thể để kỉ niệm một sự kiện trọng đại nào đó trong ngành hàng không vũ trụ, ví dụ như sự kiện 40 năm con người đặt chân lên mặt trăng chẳng hạn. Mỗi chuyến đi bộ như vậy có thể kéo dài vài giờ đồng hồ.
Các phi hành gia khi đi bộ ngoài không gian phải mặc một bộ quần áo bảo hộ đặc biệt, có kích thước rất to lớn và cồng kềnh. Bộ đồ này có đầy đủ những thứ cần thiết cho phi hành gia như nước, không khí và các thiết bị cần thiết khác. Đó là lý do bộ quần áo bảo hộ này nặng tới hơn 100kg, nhưng thực tế khi ở trong môi trường như vậy, sức nặng này không phải vấn đề lớn. Nhiệt độ bên ngoài của trạm vũ trụ ISS cực kì khắc nghiệt, ban ngày đạt khoảng 135°C và ban đêm xuống đến khoảng -135°C.
Có khi nào bạn tự hỏi bản thân rằng nếu không có bộ quần áo bảo hộ kia thì phi hành gia sẽ ra sao không. Ở bên ngoài không gian với điều kiện khắc nghiệt như vậy, bởi vì không có không khí nên lá phổi sẽ xẹp lép và sau đó là làn da bị bỏng nặng bởi bức xạ mặt trời và các vì sao khác. Vì vậy mỗi chuyến đi bộ đặt lên vai các phi hành gia một trách nhiệm vô cùng lớn lao. Tính đến nay, con người đã thực hiện được gần 200 lượt đi bộ bên ngoài không gian.
-
Thuyết tương đối cho chúng ta biết rằng chúng ta di chuyển càng nhanh thì thời gian chúng ta trải qua càng chậm. Trong suốt cuộc sống bình thường của mình, chúng ta không đi du lịch với tốc độ làm thay đổi kinh nghiệm chủ quan của chúng ta về thời gian một cách đáng kể, nhưng mọi thứ sẽ khác khi bạn di chuyển thực sự nhanh. Khi chúng ta tiếp cận với tốc độ ánh sáng, nếu chúng ta tìm ra cách thực hiện điều đó, thì sự thay đổi về thời gian chủ quan sẽ tạo ra sự khác biệt thực sự.
Bất chấp tốc độ của nó, Trạm vũ trụ quốc tế vẫn di chuyển tương đối chậm so với tốc độ đáng kinh ngạc 186.000 dặm / giây mà ánh sáng di chuyển. Tuy nhiên, ISS đang di chuyển đủ nhanh để đo lường tác động của thời gian giãn ra đối với cư dân của nó. Một phi hành gia hoặc nhà du hành vũ trụ sống một năm trên trạm vũ trụ sẽ trải nghiệm ít hơn khoảng một phần trăm giây so với chúng ta trên bề mặt Trái đất. Nó không nhiều, nhưng nó vẫn có nghĩa là những người trên nhà ga, so với phần còn lại của chúng ta, du hành thời gian rất chậm vào tương lai. -
Khám phá không gian thường giống như một cuộc cạnh tranh giữa các quốc gia khác nhau, nhưng Trạm Vũ trụ Quốc tế thách thức thái độ đó. Theo định nghĩa, không gian là một miền tồn tại không có biên giới và nó đại diện cho cơ hội cho cộng đồng toàn cầu hoạt động hòa hợp, thay vì đối lập. Khi nhà ga lần đầu tiên được xây dựng, Hoa Kỳ và Nga là hai quốc gia đối tác duy nhất, nhưng trong những năm gần đây, đã có nhiều quốc gia và tổ chức tham gia hơn.
Ngày nay, Trạm Vũ trụ Quốc tế đã được xây dựng và phi hành đoàn bởi NASA, Roscosmos của Nga, Cơ quan Vũ trụ Canada (CSA), Cơ quan Thám hiểm Hàng không Vũ trụ Nhật Bản (JAXA) và Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA), bao gồm 11 quốc gia. Không gian phi hành đoàn trên trạm ISS được phân bổ dựa trên sự đóng góp tương đối của mỗi quốc gia hoặc tổ chức cho toàn bộ. Đến nay, đài đã có phi hành đoàn và du khách đến từ 18 quốc gia, bao gồm từng quốc gia thành viên và một số quốc gia khác. Nhà ga là biểu tượng tiếp tục cho những gì có thể xảy ra khi nhân loại làm việc cùng nhau không biên giới và vượt qua các hệ tư tưởng chính trị.
-
Tại bất kỳ thời điểm nào, trạm vũ trụ thường có một phi hành đoàn gồm bảy người trên ISS. Có những thời điểm, đặc biệt là trong quá trình thay đổi thuyền viên, khi có thể có tới 13 thuyền viên tạm thời ở trên tàu, nhưng những thời điểm đó rất ít và chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Bởi vì nhà ga đã liên tục có người ở trong hơn hai thập kỷ, rất nhiều người ra vào. Tính đến tháng 2 năm 2022, đã có 251 người đến thăm nhà ga , đến từ 19 quốc gia.
Như đã nêu trước đây, việc phân công phi hành đoàn phần lớn dựa trên sự đóng góp của một quốc gia cho đài. Do đó, phần lớn phi hành đoàn của trạm, 155 phi hành gia, đến từ Hoa Kỳ. 52 người nữa là nhà du hành vũ trụ Nga, 11 nhà du hành Nhật Bản, 8 nhà du hành đến từ Canada, bao gồm Chris Hadfield, người chỉ huy trạm, và 5 người trở xuống đến từ các thành viên khác nhau của Cơ quan Vũ trụ châu Âu hoặc các quốc gia đến thăm. Hiện tại, kỷ lục về số lần viếng thăm trạm này do Yuri Malenchenko và Fyodor Yurchikhin cùng nắm giữ, cả hai đều đã lên ISS 5 lần.
-
ISS sẽ không phải là một tàu vũ trụ thích hợp nếu nó không có thành viên phi hành đoàn robot . Trong nỗ lực thực hiện tốt những tưởng tượng của chúng ta về những người bạn đồng hành trong không gian robot như Trung úy Chỉ huy Dữ liệu và Robot được đặt tên đơn giản từ "Lost in Space", các nhà khoa học tại Trung tâm Vũ trụ Johnson của NASA (JSC) đã chế tạo Robonaut 2 làm thành viên tổng hợp đầu tiên trong phi hành đoàn của trạm .
Thường được gọi là R2, mang lại cho chúng ta những rung cảm của Luke Skywalker, Robonaut đã sống trên ISS từ năm 2012. R2 có hệ thống thị giác, cảm biến và bàn tay gần giống với bàn tay của con người về độ khéo léo. Robot có khả năng hoàn thành các nhiệm vụ lặp đi lặp lại hoặc nguy hiểm thay mặt cho phi hành đoàn, giải phóng họ để thực hiện công việc quan trọng hoặc ngăn họ gặp phải những nguy hại tiềm tàng.
Tuy nhiên, Robonaut 2 chủ yếu được sử dụng trong nhà ga như một bãi thử nghiệm cho các hoạt động robot trong tương lai trong các nhiệm vụ không gian dài hạn. Những gì phi hành đoàn biết được về khả năng của Robonaut có thể dẫn đến những robot tiên tiến hơn hỗ trợ các phi hành gia trong các sứ mệnh trên sao Hỏa. -
Trạm vũ trụ quốc tế là tàu vũ trụ lớn nhất từng được xây dựng với biên độ khá rộng. Nếu chúng ta đặt nó trên mặt đất, ISS sẽ trải dài trên toàn bộ sân bóng đá từ bên này sang bên kia và kết thúc cho đến cuối. Với chiều dài 357 feet và trọng lượng gần 1 triệu pound, nhà ga cung cấp nhiều không gian cho phi hành đoàn di chuyển và hoàn thành các mục tiêu của họ. Với mô-đun BEAM được mở rộng, ISS có không gian bên trong khổng lồ với kích thước 32.898 feet khối - mặc dù phần lớn diện tích được sử dụng để lưu trữ thiết bị. Mặc dù vậy, vẫn có rất nhiều tiện nghi cho cả phi hành đoàn.
Trạm có chỗ ngủ, phòng tắm và phòng tập thể dục, nơi các phi hành gia sử dụng hai giờ mỗi ngày để ngăn ngừa tình trạng mất xương và cơ. Tuy nhiên, tính năng tốt nhất của nó là vòm hầu cho phép các phi hành gia có thể nhìn ra cửa sổ ở Trái đất bên dưới. Trạm ISS có kích thước lớn như vậy, cho nên nhà ga có thể sẽ sớm được xây dựng lớn hơn. Có kế hoạch bổ sung thêm ba mô-đun bổ sung cho trạm trong những năm tới, có khả năng đưa chúng ta tiến gần hơn một bước tới thành phố ngàn hành tinh .
-
Tổng thống Reagan đã ký kết về việc tạo ra trạm vũ trụ vào tháng 1 năm 1984 với mục tiêu bắt đầu hoạt động trong vòng 10 năm tới. Mặc dù dòng thời gian đó cuối cùng không được đáp ứng, nhưng nhà ga cuối cùng đã được xây dựng. Phân đoạn đầu tiên, mô-đun điều khiển Zarya, được Roscosmos phóng vào tháng 11 năm 1998 và sẽ được đáp ứng trên quỹ đạo bởi mô-đun Unity của NASA chỉ hai tuần sau đó. Các mô-đun bổ sung và việc phân phối nguồn cung cấp đã được hoàn thành trong thập kỷ tiếp theo trước khi nhà ga được hoàn thành.
Tổng cộng, hơn 30 nhiệm vụ là cần thiết để cung cấp các mô-đun, hoàn thành sửa chữa và dự trữ vật tư cho nhà ga. Nhiều nhiệm vụ trong số đó đã được hoàn thành bằng cách sử dụng các tàu con thoi khác nhau - trên thực tế, đó là lý do tại sao chương trình tàu con thoi được duy trì lâu như vậy. Việc xây dựng nhà ga được hoàn thành vào năm 2009 , sau đó nó đã đi vào hoạt động hoàn chỉnh, đúng vào dịp kỷ niệm 10 năm ngày chiếm đóng liên tục.