Người dân xưa không biết cách đo thời gian hay tuổi tác của mình. Trong một đất nước yên bình, vua muốn thưởng cho người già nhất. Nhưng không ai biết ai già nhất vì không ai biết mình bao nhiêu tuổi. Vua gửi sứ giả đi hỏi các vị thần. Thần Sông chỉ về Biển, thần Biển chỉ về Núi, và thần Núi chỉ về Mặt Trời. Sứ giả tới gặp một bà lão hái hoa đào. Bà ta hái hoa đào mỗi lần hoa nở để nhớ con xa xôi.

Trở về, sứ giả báo cáo cho vua về việc bà lão tính thời gian chờ con qua hoa đào. Vua thông minh đưa ra cách đếm tuổi: Mỗi lần hoa đào nở, tính một tuổi. Vua cũng quyết định mỗi lần hoa đào nở là ngày Tết, kéo dài ba ngày ba đêm, để ghi nhận kỷ niệm và vui vẻ. Phong tục này đã truyền thống qua hàng thế kỷ và trở thành ngày Tết hiện nay.

Trong ngày Tết, cây nêu không chỉ đơn thuần là một truyền thống, mà còn mang theo một câu chuyện huyền thoại sâu sắc về cuộc đấu tranh giữa người và quỷ để bảo vệ ruộng đất. Cây nêu là biểu tượng cho sự phòng thủ của người trước sự can thiệp của quỷ vào đất của họ. Theo sử sách, người và quỷ từng đối đầu gay gắt trong việc chia sẻ đất đai và nông sản. Nhờ sự giúp đỡ của Phật, người đã chiến thắng quỷ bằng cách sử dụng các phương pháp thông minh và kỳ diệu.

Để ghi nhớ chiến thắng này và để tránh sự can thiệp của quỷ trong ngày Tết, người ta treo cây nêu trang trí phía trước nhà, và thông qua việc treo lá dứa, rắc vôi bột và các biểu tượng khác, họ tin rằng sẽ ngăn chặn quỷ không dám đến gần. Câu chuyện này không chỉ là một truyền thống, mà còn là một cách để kỷ niệm sự kiện lịch sử quan trọng và để bảo vệ gia đình khỏi sự can thiệp của những thế lực huyền bí.

Câu chuyện về hoa mai vàng kể về cô gái tên Mai, con của một thợ săn can đảm. Cô được đào tạo thành nữ hiệp sĩ tài năng từ khi còn nhỏ. Khi một yêu tinh đe dọa làng, hai cha con Mai đi tiêu diệt nó. Mặc dù cô giết được yêu tinh, nhưng cô đã hy sinh để bảo vệ người dân khi bị yêu tinh tấn công trả thù. Cô được tái sinh bởi sự thương xót và lòng nhân ái của Ngọc Hoàng để trở về gia đình trong vòng chín ngày. Sau khi gia đình cô qua đời, cô không trở về mà trở thành cây hoa mai mọc tại miếu làng. Hoa mai vàng nở rộ trong chín ngày Tết, trở thành biểu tượng truyền thống được trồng khắp nơi, mang lại may mắn và đuổi đi tà ma.

Câu chuyện này thể hiện ước mơ của người Việt về cuộc sống an lành, hạnh phúc. Mặc dù hoa mai chỉ là một loài cây, nhưng nó trở thành di sản văn hóa quý báu, thể hiện giá trị văn hóa truyền thống và ý nghĩa lớn trong nền văn hóa Tết cổ truyền của Việt Nam.

Ngày xưa, ở phía đông núi Sóc Sơn, Bắc Việt, có một cây đào mọc đã lâu đời. Cành lá đào xum xuê, to lớn khác thường, bóng rậm che phủ cả một vùng rộng. Có hai vị thần tên là Trà và Uất Lũy trú ngụ ở trên cây đào khổng lồ này, tỏa rộng uy quyền che chở cho dân chúng khắp vùng. Quỹ dữ hay ma quái nào bén mãng lui đến ắt khó mà tránh khỏi sự trừng phạt của 2 vị thần linh. Ma quỷ rất khiếp sợ uy vũ sấm sét của hai vị thần, đến nỗi sự luôn cả cây đào. Chỉ cần trông thấy cành đào là bỏ chạy xa bay. Ðến ngày cuối năm, cũng như các thần khác, hai thần Trà và Uất Luỹ phải lên thiên đình chầu Ngọc Hoàng. Trong mấy ngày Tết, 2 thần vắng mặt ở trần gian, ma quỷ hoành hành, tác oai tác quái. Ðể ma quỷ khỏi quấy phá, dân chúng đã đi bẻ cành đào về cắm trong lọ,nhỡ ai không bẻ được cành đào thì lấy giấy hồng điều vẽ hình 2 vị thần linh dán ở cột trước nhà, để xua đuổi ma quỷ.

Từ đó, hàng năm, cứ mỗi dịp Tết đến, mọi nhà đều cố gắng đi bẻ cành đào về cắm trong nhà trừ ma quỷ, Lâu dần, người Việt quên mất ý nghĩa thần bí của tục lệ này, không còn tin mấy ở ma quỷ thần linh như tổ tiên ngày xưa. Ngày nay, hoa đào hoa mai tươi thắm khắp nhà nhà vào dịp Tết, và sắc giấy đỏ hồng điều với câu đối hoà hợp được trang trí mấy ngày Xuân trong không khí vui vẻ, trong sáng.

Sự tích Táo Quân kể về một cặp vợ chồng nghèo. Anh chồng nghèo buồn bã và thường uống rượu, đánh đập vợ khi say. Người vợ bỏ đi và sau đó gặp một người thợ săn tốt bụng, họ kết hôn và sống hạnh phúc. Khi người chồng thợ săn giúp một người đàn ông xin ăn, vợ cũ đã cho anh ta đồ ăn và tiền. Khi chồng thợ săn trở về, nghi ngờ và xem vợ lăng nhăng, dẫn đến sự hiểu lầm và buồn rầu cho vợ. Trong nỗ lực giải thích, vợ tự tử trong lúc nấu ăn. Khi người chồng cũ biết tin vợ mất, hối hận và tự thiêu cùng với vợ. Người chồng thứ hai, sau khi nhận ra sự thật, cảm thấy hổ thẹn và buồn bã. Anh ta không thể sống cô đơn và tự thiêu chết theo vợ.

Ngọc Hoàng trên trời biết về những lỗi lầm và tình yêu đầy bi kịch này, biến họ thành Táo Quân, ba người với ba đầu chụm lại đỡ nồi, được giao nhiệm vụ theo dõi gia đình dưới trần gian. Vào ngày cuối năm âm lịch, người ta dọn bữa cơm ngon để cúng ông Táo và đốt giấy bạc, giấy áo quần để giúp ông Táo trên hành trình về trời.

Sự tích về bánh chưng và bánh dày là một câu chuyện cổ truyền của người Việt Nam, liên quan đến việc cúng tiết Tết Nguyên Đán. Câu chuyện này xuất phát từ thời xa xưa, khi Vua Hùng Vương VI tổ chức cuộc thi để tìm người kế vị. Có hai người con trai của vua là Lang Liêu và Âu Cơ. Vua muốn chọn người kế vị dựa trên khả năng của con trai làm thức ăn. Người làm món ăn ngon và ý nghĩa nhất sẽ được chọn làm người thừa kế. Lang Liêu, con trai thứ bảy, chọn làm bánh chưng và bánh dày. Ông lựa chọn những nguyên liệu đặc biệt như gạo nếp, đậu xanh, thịt, và lá chuối để làm bánh. Bánh chưng thể hiện cho đất (hình vuông) và bánh dày thể hiện cho trời (hình tròn). Khi mở bánh, Vua Hùng Vương thấy bánh chưng và bánh dày có ý nghĩa tượng trưng rất sâu sắc. Bánh chưng có hình vuông tượng trưng cho trời đất giao hòa, còn bánh dày hình tròn tượng trưng cho sự tròn đầy, kết nối và hòa hợp. Vì ý nghĩa sâu sắc của món ăn này, Lang Liêu đã được chọn làm người kế vị.

Từ đó, vào mỗi dịp Tết Nguyên Đán, người Việt Nam thường làm bánh chưng và bánh dày để cúng tổ tiên, biểu trưng cho sự gắn kết, lòng biết ơn và tình cảm gia đình. Bánh chưng và bánh dày trở thành một phần quan trọng không thể thiếu trong nghi lễ của người Việt vào dịp này.

Câu chuyện về Hoa Thuỷ Tiên kể về một ông phú hộ có bốn người con trai. Trước khi qua đời, ông yêu cầu các con chia tài sản đều nhau, nhưng ba người con lớn đã không giữ lời hứa và chỉ để lại cho em út một mảnh đất khô cằn. Em út buồn bã và thương tiếc cha cũng như sự xử lý không công bằng của ba người anh. Khi em út đang ngồi khóc một mình, một bà Tiên xuất hiện từ mặt ao gần đó, thông báo rằng mảnh đất em út được thừa hưởng chứa một kho tàng - mầm của một loại hoa quý vô giá. Mỗi năm, vào mùa Xuân, hoa này sẽ nảy mầm và nở rộ trên mảnh đất của em, mang lại hoa thơm ngào ngạt. Em út đặt tên cho loài hoa này là Hoa Thuỷ Tiên để tưởng nhớ ơn lành của bà Tiên.

Loại hoa Thuỷ Tiên này trở nên quý hiếm và được giới thích hoa săn đón, khiến em út trở nên giàu có hơn ba người anh tham lam. Nhờ mảnh đất phát triển hoa Thuỷ Tiên, em út trở nên giàu có, được nhiều tiền bạc và tài lộc. Người ta tin rằng Hoa Thuỷ Tiên mang lại may mắn và thịnh vượng, vì vậy việc chơi hoa Thuỷ Tiên trở thành một phong tục đón mừng mùa Xuân và Tết. Trong những ngày cuối năm, người ta chăm sóc hoa Thuỷ Tiên để chờ đợi sự nở rộ đúng vào Giao Thừa, hy vọng sẽ mang đến tài lộc, sung túc và may mắn trong năm mới.

Trong truyền thuyết cổ xưa của người Việt, có câu chuyện về việc đốt pháo và rắc vôi bột vào dịp Tết xuất phát từ những tin ngưỡng cổ xưa. Người Việt xưa thường tin rằng có những thần thế ác quỷ, trong đó có một thần tên là Na-Á. Thần này và bà vợ của hắn, cũng được gọi là bà Na-Á, gây ra rất nhiều tai họa cho con người. Mặc dù hung ác, nhưng Na-Á và bà Na-Á lại sợ sáng và tiếng ồn. Họ luôn tránh ánh sáng và gây rối khi trời tối, khiến người dân rất lo lắng. Các thần linh khác cố gắng kiềm chế họ nhưng không thể loại bỏ tận gốc. Vào ngày giao thừa, khi các thần bảo hộ dân gian phải về chầu Ngọc Hoàng, Na-Á và bà Na-Á có cơ hội gieo rắc sợ hãi và lo lắng trong dân gian. Để giúp người dân tránh được điều này, họ được dạy cách đốt pháo, thắp đèn và sử dụng tiếng ồn để xua đuổi hai thần ác này. Và từ đó, đêm giao thừa mọi nhà đua nhau đốt pháo, tin rằng tiếng nổ và mùi thuốc súng có thể đuổi Na-Á và bà Na-Á đi, mang lại điều lành trong năm mới.

Để trừ tà ma trong dịp Tết, người ta cũng rắc vôi bột quanh nhà và vẽ cung, tên trước cửa theo lời khuyên của vị thần từ đời vua Đinh Tiên Hoàng. Khi đó, dịch bệnh lan rộng do không chôn cất xác người sau những trận chiến, và từ đó, nhiều hồn ma ác quỷ xuất hiện gây hại cho dân chúng. Vua Đinh được chỉ bảo sử dụng vôi bột để đuổi ma quỷ và ngăn chặn những điều không lành. Kể từ đó, việc sử dụng vôi bột để trừ tà và bảo vệ đã trở thành một phần không thể thiếu trong ngày Tết của người Việt.