Cá ướp chua

Vào các dịp lễ tết, lễ hội văn hóa truyền thống, “Cá ướp chua” được xem là một trong những nét đặc trưng trong văn hóa ẩm thực của người Mường ở Hòa Bình.

Để làm được món này, đòi hỏi người nấu phải rất cầu kì, tốn công sức và thời gian. Đầu tiên đem cá mổ bụng moi ruột rửa sạch, bỏ đầu và đuôi, con nhỏ cắt thành hai, ba khúc, con to cắt thành miếng bằng hai, ba ngón tay. Sau khi cá ráo nước thì để vào chậu hay sanh sạch, rắc muối hơi đậm một chút, thêm vào một ít cơm nguội, một ít men rượu (tùy theo lượng cá). Tất cả trộn đều rồi cho vào hũ, lấy lá chuối tươi hơ lửa bịt kín miệng hũ và lấy lạt buộc miệng hũ thật chặt. Đặc biệt, phải thường xuyên kiểm tra, nếu lá rách, hở thì phải lấy lá khác bịt thêm vào. Khoảng 10 - 15 ngày mở hũ ra xem. Nếu cá có mùi chua thì bỏ “xỉnh” (thỉnh) vào, nếu chưa có mùi thì lấy muối hòa nước ấm đổ vào để gần lửa.

Rang ngô nếp hạt giã nhỏ để nguội. Riềng rửa sạch thái lát, giã nhỏ. Hành cắt dài rửa sạch. Đổ cá ra, trộn đều các gia vị nói trên rồi lại bỏ vào hũ, lấy lá chuối bịt kín, buộc chặt miệng hũ. Và cuối cùng lấy tro nhào với nước trát lên trên miệng hũ cho thật kín”.

Để thưởng thức món cá ướp chua, chúng ta cũng có rất nhiều cách khác nhau. Cá ướp chua để từ 3- 6 tháng, chúng ta có thể ăn ngay không cần qua chế biến. Hoặc có thể cho cá ướp chua gói vào lá cây thầu dầu (lá bánh tẻ) kẹp vào que tre rồi nướng bằng than củi, hoặc cũng có thể dùng cá ướp chua để nấu canh,...

Cá ướp chua là nét tinh túy trong ẩm thực của người Mường, nó chứa đựng ân tình của con người đối với đất, trời, rừng núi. Thưởng thức cá ướp chua, không phải chỉ để cảm nhận hương vị đặc biệt của các món ăn mà hơn hết đó là tình cảm mộc mạc, chân thành của người Mường. Trở thành nét độc đáo trong đời sống văn hóa – xã hội của người Mường, cá ướp chua chính là cốt lõi, là “thương hiệu” đặc trưng, biểu hiện nét tinh tế trong văn hóa ẩm thực của người Mường.