Câu 3

Câu hỏi: Nêu khái niệm, những nhân tố ảnh hưởng đến quan hệ lợi ích kinh tế và các quan hệ lợi ích kinh tế chủ yếu trong nền kinh tế thị trường? Thế nào là sự thống nhất và mâu thuẫn giữa các lợi ích kinh tế? Vai trò nhà nước trong việc đảm bảo hài hòa các lợi ích như thế nào?

Gợi ý trả lời:

Khái niệm:

• Quan hệ lợi ích kinh tế là sự thiết lập những tương tác giữa con người với con người, giữa các cộng đồng người, giữa các tổ chức kinh tế, giữa các bộ phận hợp thành nền kinh tế, giữa con người với tổ chức kinh tế, giữa quốc gia với phần còn lại của thế giới nhằm mục tiêu xác lập các lợi ích kinh tế trong mối liên hệ với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất và kinh tế thị trường tương ứng của một giai đoạn phát triển xã hội nhất định.

Các nhân tố ảnh hưởng đến quan hệ lợi ích kinh tế:

• Trình độ phát triển lực lượng sản xuất
• Địa vị của chủ thể trong hệ thống quan hệ sản xuất xã hội
• Chính sách phân phối thu nhập của nhà nước.
• Hội nhập kinh tế quốc tế

Các quan hệ lợi ích kinh tế chủ yếu trong nền kinh tế thị trường:

• Quan hệ lợi ích giữa người lao động và người sử dụng lao động
• Quan hệ lợi ích giữa những người sử dụng lao động
• Quan hệ lợi ích giữa những người lao động
• Quan hệ giữa lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm và lợi ích xã hội

Sự thống nhất và mâu thuẫn giữa các lợi ích kinh tế:

• Sự thống nhất của quan hệ lợi ích kinh tế:
  • Chúng thống nhất với nhau vì một chủ thể có thể trở thành bộ phận cấu thành của chủ thể khác. Do đó, lợi ích của chủ thể này được thực hiện thì lợi ích của chủ thể khác cũng trực tiếp hoặc gián tiếp được thực hiện.
  • Trong nền kinh tế thị trường, sản lượng đầu ra và các yếu tố đầu vào đều được thực hiện thông qua thị trường. Nên khi các chủ thể kinh tế hành động vì mục tiêu chung hoặc các mục tiêu thống nhất với nhau thì các lợi ích kinh tế của các chủ thể đó thống nhất với nhau.
• Sự mâu thuẫn trong quan hệ lợi ích kinh tế:
  • Chúng mâu thuẫn với nhau vì các chủ thể kinh tế có thể hành động theo những phương thức khác nhau để thực hiện các lợi ích của mình.
  • Lợi ích của những chủ thể kinh tế có quan hệ trực tiếp trong công việc phân phối kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh cũng có thể mâu thuẫn với nhau vì tại một thời điểm kết quả hoạt động, kinh doanh là xác định.

Vai trò của nhà nước trong việc đảm bảo hài hòa các lợi ích:

• Bảo vệ lợi ích hợp pháp, tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động tìm kiếm lợi ích của các chủ thể kinh tế
• Điều hòa lợi ích giữa các nhân – doanh nghiệp – xã hội
• Kiểm soát, ngăn ngừa các quan hệ lợi ích có ảnh hưởng tiêu cực đối với sự phát triển xã hội