Môn nước

Ven các con sông, các kênh rạch người ta luôn bắt gặp các loại cây cỏ tưởng chừng như là thứ bỏ đi, nhưng chúng nó lại là thứ rau đồng rất sạch và rất ngon, trong đó có cây môn nước. “Đói ăn rau, đau uống thuốc”, câu thành ngữ ấy đã gợi nên một thói quen, một cách ăn độc đáo của người Nam bộ: ăn rất nhiều rau trong bữa cơm. Rau bổ dưỡng, lại hợp với lối sống bình dị của người nông thôn. Từ rau đồng, người dân quê làm ra biết bao món dưa ngon.

Nguyên liệu làm dưa nhiều vô kể nhưng người ta dám nghĩ đến dùng cây môn ngứa làm dưa thì quả thật là một ý tưởng táo bạo. Cha ông mình chắc ngày trước phải bỏ nhiều công sức mới khám phá ra món ăn có một không hai này ngay thời khai hoang lập ấp. Những người có kinh nghiệm chọn lựa rất kỹ ngay từ khi đi cắt bẹ môn. Những bụi môn dầm mình trong nước làm dưa là ngon nhất! Môn nước sống trọn vẹn và ý nghĩa khi cống hiến cho con người tận hết những tinh túy vốn có của mình.

Tạo hóa thật kì diệu khi ban cho môn những chiếc lá to đẹp và mướt xanh! Ông bà xưa hay nói “Nước đổ lá môn” ý chỉ sự hoài công, khuyên can, dạy bảo đều vô ích như lá môn muôn đời không thấm nước. Nhờ đặc điểm này nên dùng lá môn để gói xôi thì hết ý.

Ngày nay, người ta bắt đầu tận dụng tối đa từng diện tích đất. Những mương vườn bị san lấp, các mé sông được nạo vét làm bờ bao thủy lợi. Nơi môn nước sống bị thu hẹp dần theo năm tháng. Những món ăn được chế biến từ loài cây này cũng ít người biết làm hơn trước Nhưng đâu đó thấp thoáng trong miền ký ức của biết bao người dường như vẫn còn đó - vẹn nguyên hình ảnh cây môn nước miền thôn dã.

Cây môn nước đã từng gắn bó suốt cả một tuổi thơ ngọt ngào. Rồi mai đây những đứa trẻ này sẽ lớn lên, sẽ đi xa. Tôi tự hỏi chúng có còn nhớ những lúc giành nhau bẻ từng lá môn che mái đầu; có còn nhớ con đường môn nước mọc lá chen lá ngày hai buổi đi, về. Nhưng tôi biết chắc một điều rằng những triền môn nước sẽ mãi mướt xanh trong tâm hồn bao người, từ lúc sinh ra đến khi về đất, gắn bó trọn vẹn một kiếp người – một đời môn.