Thiền sư Từ Đạo Hạnh

Thiền sư Từ Đạo Hạnh là cao tăng nổi tiếng thời Lý, ngay từ nhỏ, vị thiền sư đã tỏ ra là một người thích du ngoạn, có chí lớn, đặc biệt trong con người đã ẩn chứa khí cốt tiên phật. Chùa Thầy là nơi tu hành và thành đạo của thiền sư với nhiều cây chuyện kỳ bí về sự thần thông và đắc đạo của Ngài. Tương truyền rằng, sau khi thác 300 năm thì nhục thân của ngài đã được hóa và người dân địa phương đã dùng tro cốt của thiền sư bỏ vào trong lòng bức tượng gỗ. Bức tượng ấy cho đến ngày hôm nay vẫn được bảo quản rất cẩn thận, hàng năm chỉ có một ngày vào 7/3 âm lịch, nhà chùa mới được phép tắm rửa cho bức tượng ấy.

Lại có một câu chuyện khác được người dân kể lại, gần 300 sau khi thác, quân Minh tràn vào bờ cõi nước Nam, chúng dùng củi đốt 3 ngày, 3 đêm nhưng thân thể thiền sư vẫn còn nguyên vẹn. Do quá hoảng sợ trước sự kiện linh dị này, chúng liền bỏ chạy. Sau đó, người dân khu vực chùa Thầy ngày nay nằm mộng và được thiền sư Từ Đạo Hạnh cho biết chân thân của ngài đã trải qua hàng trăm năm, vì thế muốn thiêu được thì phải dùng củi thơm là gỗ trầm hương trên núi Sài Sơn để đốt.

Quả nhiên làm theo điềm báo, chân thân của thiền sư đã được đốt cháy, sau đó người dân đã thu lấy phần tro cốt (được coi là xá lợi) để tạo nên bức tượng thiền sư Từ Đạo Hạnh hiện nay. Bức tượng ấy cho đến ngày hôm nay vẫn được bảo quản rất cẩn thận, hàng năm chỉ có một ngày vào 7/3 âm lịch, nhà chùa mới được phép tắm rửa cho bức tượng ấy. Tất cả đều được thực hiện vô cùng nghiêm ngặt và chỉ số ít cao niên trong làng mới được chứng kiến nghi lễ linh thiêng này.