I. Lặp từ

1. Từ giống nhau ở đoạn a là từ “tre”, “giữ”, “anh hùng”

Từ giống nhau ở đoạn b: “truyện dân gian”

2. Việc lặp lại từ “tre” nhằm nhấn mạnh vai trò của tre đối với đời sống lao động, sản xuất, chiến đấu và tạo nhịp điệu cho đoạn văn.

- Việc lặp lại từ ở đoạn b làm cho câu văn rườm rà, trùng lặp.

3. Chữa: Truyện dân gian thường có nhiều chi tiết hoang đường kì ảo nên em rất thích đọc.

II. Lẫn lộn giữa các từ gần âm

1. a, Từ không đúng: thăm quan

b, Từ không đúng: nhấp nháy

2. Nguyên nhân mắc lỗi

Người sử dụng không nắm được ngữ âm của từ.

3. Viết lại cho đúng

a, Ngày mai, chúng em sẽ đi tham quan Viện bảo tàng tỉnh.

b, Ông họa sĩ già mấp máy bộ ria mép.

III. LUYỆN TẬP

Bài 1 (trang 68 sgk ngữ văn 6 tập 1) Lược bỏ các từ ngữ trùng lặp

a, Bỏ một từ “bạn Lan”

- Bạn Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp đều rất quý mến bạn.

b, Câu lặp ba từ “nhân vật”, cần lược bỏ

- Sau khi nghe cô giáo kể câu chuyện ấy ai cũng đều thích những nhân vật trong câu chuyện này, họ là những người có phẩm chất đạo đức tốt đẹp.

c, Từ lớn lên và trưởng thành có nghĩa tương đồng nhau, cần bỏ bớt 1 từ.

- Quá trình vượt núi cao cũng là quá trình con người trưởng thành.

Bài 2 (trang 69 sgk ngữ văn 6 tập 1)

a, Từ dùng sai: “linh động” ( cách xử lí khéo léo linh hoạt nhưng vẫn dựa vào nguyên tắc

→ Sửa thành: sinh động (đầy sức sống, với nhiều vẻ khác nhau)

b, Từ dùng sai: “ bàng quang” ( bóng đái)

Sửa thành: Bàng quan (đứng ngoài cuộc, không tham gia, dính líu vào)

c, Từ dùng sai: “thủ tục” ( làm việc theo một trật tự nhất định)

Sửa thành: hủ tục (lề lối, thói quen đã lỗi thời)

Phần I: LẶP TỪ

Trả lời câu 1 (trang 68 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Gạch dưới những từ giống nhau trong các câu văn dưới đây:

a) Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người. Tre, anh hùng lao động! Tre, anh hùng chiến đấu!

(Thép Mới)

b) Truyện dân gian thường có nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo nên em rất thích đọc truyện dân gian.

Trả lời:

Những từ ngữ giống nhau có trong đoạn trích:

- Đoạn a: tre (bảy lần), giữ (bốn lần), anh hùng (hai lần).

- Đoạn b: truyện dân gian (hai lần)

Trả lời câu 2 (trang 68 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Việc lặp đi lặp lại từ tre ở ví dụ a có gì khác việc lặp từ ở ví dụ b?

Trả lời:

Việc lặp lại từ tre ở ví dụ a nhằm mục đích nhấn mạnh ý, tạo nhịp điệu hài hoà như một bài thơ cho văn xuôi. Còn lặp từ ở ví dụ b là lỗi lặp từ làm cho câu văn rườm rà, nặng nề.

Trả lời câu 3 (trang 68 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Chữa lại câu mắc lỗi lặp từ.

Trả lời:

Chữa lại câu mắc lỗi lặp từ như sau: Em rất thích đọc truyện dân gian vì truyện có nhiều chi tiết tưởng tượng, kì ảo.

Phần II: LẪN LỘN CÁC TỪ GẦN ÂM

Câu 1. Trong các câu sau, từ ngữ nào dùng không đúng?

a) Ngày mai, chúng em sẽ đi thăm quan Viện bảo tàng của tỉnh.

b) Ông hoạ sĩ già nhấp nháy bộ ria mép quen thuộc.

Trả lời:

Trong câu a từ dùng sai: thăm quan.

Trong câu b từ dùng sai: nhấp nháy.

Câu 2. Nguyên nhân mắc các lỗi trên là gì?

Trả lời:

Nguyên nhân mắc lỗi:

Người sử dụng nhớ không chính xác hình thức ngữ âm của từ.

Câu 3. Hãy viết lại các từ dùng sai cho đúng.

Trả lời:

Sửa lại:

Câu a: Thay thăm quan bằng tham quan

Câu b: Thay nhấp nháy bằng mấp máy

III. LUYỆN TẬP

Trả lời câu 1 (trang 68 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Hãy lược bỏ những từ ngữ trùng lặp trong các câu sau:

a) Bạn Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp ai cũng đều rất lấy làm quý mến bạn Lan.

b) Sau khi nghe cô giáo kể câu chuyện ấy, chúng tôi ai cũng thích những nhân vật trong câu chuyện này vì những nhân vật ấy đều là những nhân vật có phẩm chất đạo đức tốt đẹp.

c) Quá trình vượt núi cao cũng là quá trình con người trưởng thành, lớn lên.

Lời giải chi tiết:

Các câu sau khi lược bỏ những từ ngữ trùng lặp là:

a) Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp đều rất quý mến.

b) Sau khi nghe cô giáo kể, chúng tôi ai cũng thích những nhân vật trong câu chuyện ấy vì họ đều là những người có phẩm chất đạo đức tốt đẹp.

c) Quá trình vượt núi cao cũng là quá trình con người trưởng thành.

Trả lời câu 2 (trang 69 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Hãy thay từ dùng sai trong các câu dưới đây bằng những từ khác. Theo em, nguyên nhân chủ yếu của việc dùng sai đó là gì?

a) Tiếng Việt có khả năng diễn tả linh động mọi trạng thái tình cảm của con người.

b) Có một số bạn còn bàng quang với lớp.

c) Vùng này có khá nhiều thủ tục như: ma chay, cưới xin đều cỗ bàn linh đình; ốm không đi bệnh viện mà ở nhà cúng bái,…

Lời giải chi tiết:

a) Từ dùng sai: linh động (cách xử lí khéo léo linh hoạt nhưng vẫn dựa vào nguyên tắc)

Thay lại: Tiếng Việt có khả năng diễn tả sinh động mọi trạng thái tình cảm của con người.

b) Từ dùng sai: bàng quang (bóng đái)

Thay lại: Có một số bạn còn bàng quan với lớp.

c) Từ dùng sai: Thủ tục (làm việc theo một trật tự nhất định)

Thay lại: Vùng này còn khá nhiều hủ tục như: ma chay, cưới xin đều cỗ bàn linh đình; ốm không đi bệnh viện mà ở nhà cúng bái,...

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

I. Lặp từ

1. Gạch dưới những từ ngữ giống nhau trong các câu sau đây:

(1) Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người. Tre, anh hùng lao động! Tre, anh hùng chiến đấu!

(2) Truyện dân gian thường có nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo nên em rất thích đọc truyện dân gian.

2. Việc lặp đi lặp lại từ tre ở ví dụ a có gì khác việc lặp từ ở ví dụ b?

a. Lặp được sử dụng có chủ đích, từ "tre" được điệp lại 7 lần, "giữ" 3 lần, "anh hùng" 2 lần, là phép lặp nhằm làm tạo nhịp điệu cho lời văn, gợi hình ảnh, nhấn mạnh sức mạnh của tre.

b. Lặp là lỗi lặp thừa từ ngữ (truyện dân gian) làm cho câu văn rườm rà, gây cảm giác nặng nề.

3. Chữa lại các câu mắc lỗi lặp từ

Câu b có thể chữa theo hai cách như sau:

Truyện dân gian thường có nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo nên em rất thích đọc nó.
Truyện dân gian thường có nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo nên em rất thích đọc thể loại truyện này

II. Lỗi lẫn lộn các từ gần âm

1. Trong các câu sau, từ nào dùng không đúng? Hãy chỉ ra nguyên nhân dẫn đến việc dùng sai và sửa lại cho chuẩn xác.

a. Ngày mai, chúng em sẽ đi thăm quan Viện bảo tàng của tỉnh.

b. Ông hoạ sĩ già nhấp nháy bộ ria mép quen thuộc.

Các lỗi sai là:

a. Từ dùng sai là từ "thăm quan"

b. Từ dùng sai là từ "nhấp nháy"

2. Nguyên nhân mắc lỗi là gì?

a.Trường hợp này người sử dụng lẫn 2 từ thăm quan và tham quan, trong tiếng Việt không có từ thăm quan. Tham quan có nghĩa là tận mắt xem xét để mở rộng hiểu biết hay thưởng thức.

b. Phân biệt hai từ nhấp nháy và mấp máy: Nhấp nháy - mở ra lại nhắm lại liên tiếp, hoặc chỉ ánh sáng lúc loé lên, lúc tắt liên tục; mấp máy chỉ chuyển động khẽ, liên tiếp. Như vậy ở đây phải dùng mấp máy thay cho nhấp nháy.

3. Hãy viết lại các từ dùng sai cho đúng

a. Thăm quan ==> tham quan

b. Nhấp nháy ==> mấp máy

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1 (Trang 68 SGK) Hãy lược bỏ những từ ngữ trùng lặp trong các câu sau:a. Bạn Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp ai củng đều rất lấy làm quý mến bạn Lan.b. Sau khi nghe cô giáo kể câu chuyện ấy, chúng tôi ai cũng thích nhân vật trong câu chuyện này vì những nhân vật ấy đều là những nhân vật có phẩm chất đạo đức tốt đẹp.c. Quá trình vượt núi cao cũng là quá trình con người trưởng thành, lớn lên.

Bài làm:
Các câu trên bị lỗi lặp từ. Có thể chữa lại như sau:
a. Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp đều rất quí mến.
b. Sau khi nghe cô giáo kể, chúng tôi ai cũng thích nhân vật trong truyện ấy vì họ đều là những người có phẩm chất đạo đức tốt đẹp.
c. Quá trình vượt núi cao cũng là quá trình con người trưởng thành.

Câu 2 (Trang 69 SGK) Hãy thay từ dùng sai trong các câu dưới đây bằng những từ khác. Theo em, nguyên nhân chủ yếu của việc dùng sai đó là gì?a. Tiếng Việt có khả năng diễn tả linh động mọi trạng thái tình cảm của con người.b. Có một số bạn còn bàng quang với lớp.c. Vùng này còn khá nhiều thủ tục này: ma chay, cưới xin đều có cỗ bàn linh đình; ốm không đi bệnh viện mà ở nhà cúng bái,...
Bài làm:
a. Thay linh động = sinh động.
Tiếng Việt có khả năng diễn tả sinh động mọi trạng thái tình cảm của con người.
linh động: nghĩa là không gò bó, câu nệ vào khuôn mẫu, không theo nguyên tắc một cách cứng nhắc.
sinh động: nghĩa là có khả năng gợi ra những trạng thái, hình ảnh ở nhiều dạng vẻ khác nhau như cuộc sống thực.
. b. Thay bàng quang = bàng quan
Có một số bạn còn bàng quan với lớp.
Bàng quang: bọng chứa nước tiểu.
Bàng quan: bàng quan là thái độ thờ ơ, xem mình như người đứng ngoài, làm như không có quan hệ đến mình.
c. Thay thủ tục = hủ tục
Vùng này còn khá nhiều hủ tục này: ma chay, cưới xin đều có cỗ bàn linh đình; ốm không đi bệnh viện mà ở nhà cúng bái,...
Thủ tục: Những qui định hành chính cần phải tuân theo.
Hủ tục: Những thói quen lạc hậu, lỗi thời, không lành mạnh cần bài trừ.

I, Lặp từ.

Câu 1 ngữ văn 6 tập 1 trang 68.

Từ lặp lại ở đoạn 1 là từ tre, giữ, anh hùng.
Từ lặp lại đoạn 2 là truyện dân gian.
Câu 2 sgk ngữ văn 6 tập 1 tr 68.

Ở trường hợp (1), lặp được sử dụng có chủ đích, từ “tre” được điệp lại 7 lần là phép lặp nhằm làm tạo nhịp điệu cho lời văn, gợi hình ảnh, nhấn mạnh sức mạnh của tre.
Ở trường hợp (2), lặp là lỗi lặp thừa từ ngữ (truyện dân gian) làm cho câu văn rườm rà, gây cảm giác nặng nề.
Câu 3 sgk ngữ văn 6 tr 68.

Truyện dân gian có nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo nên em rất thích đọc thể loại này.

II, Lỗi lẫn lộn các từ gần âm

Câu 1 sgk tr 68.

a, Từ thăm quan sai.
b, Từ nhấp nháy sai
Câu 2 sgk ngữ văn 6 tập 1 tr 68.

Nguyên nhân mắc lỗi là do hiểu sai nghĩa của từ.

Câu 3 sgk ngữ văn 6 tập 1 tr 68.

a,Sửa từ thăm quan thành tham quan.
b, Nhấp nháy chuyển thành mấp máy

III, Luyện tập

Câu 1 sgk ngữ văn 6 tập 1 tr 69.

Câu (a), lỗi lặp thừa từ, chữa: Bạn Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp ai cũng quý mến.
Câu (b), lỗi lặp thừa từ, chữa: Sau khi nghe cô giáo kể, chúng tôi ai cũng thích những nhân vật trong câu chuyện vì họ đều là những người có phẩm chất tốt đẹp.
Câu (c), lỗi lặp thừa từ, chữa: Quá trình vượt núi cao cũng là quá trình con người trưởng thành.
Câu 2 sgk ngữ văn 6 tr 69 tập 1.

a, Các câu đều mắc lỗi lẫn lộn các từ gần âm

b, Chữa lại là:

Tiếng Việt có khả năng diễn tả sinh động mọi trạng thái tình cảm của con người.
Có một số bạn còn bàng quan với lớp.
Vùng này còn khá nhiều hủ tục như: ma chay, cưới xin đều cỗ bàn linh đình; ốm không đi bệnh viện mà ở nhà cúng bái,…

I - Lặp từ

Câu 1 trang 68 - SGK Ngữ Văn 6 tập 1: Gạch dưới những từ ngữ giống nhau trong các câu dưới đây :

a) Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người. Tre, anh hùng lao động ! Tre, anh hùng chiến đấu !

(Thép Mới)

b) Truyện dân gian thường có nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo nên em rất thích đọc truyện dân gian.

Trả lời :

- Câu a : từ "tre" được lặp lại 7 lần ; từ "giữ" lặp lại 3 lần ; từ "anh hùng" lặp lại 2 lần

- Câu b : từ "truyện dân gian"

Câu 2 trang 68 - SGK Ngữ Văn 6 tập 1: Việc lặp đi lặp lại từ tre ở ví dụ a có gì khác việc lặp lại từ ở ví dụ b ?

- Việc lặp từ "tre" ở câu a là có dụng ý (lặp tu từ)

- Việc lặp ở câu b là lỗi lặp : câu văn nặng nề, không trôi chảy, không có nhịp điệu tự nhiên.

Câu 3 trang 68 - SGK Ngữ Văn 6 tập 1: Chữa lại câu mắc lỗi lặp từ.

Ta có thể viết lại như sau :

- Truyện dân gian thường có nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo nên em rất thích đọc nó .

- Em rất thích đọc truyện dân gian vì nó thường có nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo.

II - Lẫn lộn các từ gần âm

Câu 1 trang 68 - SGK Ngữ Văn 6 tập 1: Trong các câu sau, những từ nào dùng không đúng ?

a) Ngày mai, chúng em sẽ đi thăm quan Viện bảo tàng của tỉnh.

b) Ông họa sĩ già nhấp nháy bộ ria mép quen thuộc.

Trả lời :

a) Dùng sai từ thăm quan

b) Dùng sai từ nhấp nháy

Câu 2 trang 68 - SGK Ngữ Văn 6 tập 1: Nguyên nhân mắc các lỗi trên là gì ?

Nguyên nhân dùng sai là do lẫn lộn với các từ gần âm.– Trường hợp (a) này người sử dụng lẫn 2 từ thăm quan và tham quan (nghĩa là tận mắt xem xét để mở rộng hiểu biết hay thưởng thức).– Trường hợp (b) này người sử dụng lẫn với từ Nhấp nháy – mở ra lại nhắm lại liên tiếp, hoặc chỉ ánh sáng lúc loé lên, lúc tắt liên tục; mấp máy chỉ chuyển động khẽ, liên tiếp.

Câu 3 trang 68 - SGK Ngữ Văn 6 tập 1: Hãy viết lại các từ bị dùng sai cho đúng.Sửa lại:
– Thay từ thăm quan thành tham quan
– Thay từ nhấp nháy thành mấp máy

III - Luyện tập

Câu 1 trang 68 - SGK Ngữ Văn 6 tập 1 : Hãy lược bỏ những từ ngữ trùng lặp trong các câu sau :a) Bạn Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp ai cũng đều rất lấy làm quý mến bạn Lan.

b) Sau khi nghe cô giáo kể câu chuyện ấy. chúng tôi ai cũng thích những nhân vật trong câu chuyện nay vì những nhân vật ấy đều là những nhân vật có phẩm chất đạo đức tốt đẹp.

c) Quá trình vượt núi cao cũng là quá trình con người trưởng thành, lớn lên.

Trả lời :

a) Bạn Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp ai cũng đều rất lấy làm quý mến bạn ấy.

b) Sau khi nghe cô giáo kể chuyện, chúng tôi ai cũng thích những nhân vật có phẩm chất đạo đức tốt đẹp.

c) Quá trình vượt núi cao cũng làm con người trưởng thành, lớn lên.

Câu 2 trang 68 - SGK Ngữ Văn 6 tập 1: Hãy thay từ dùng sai trong các câu dưới đây bằng những từ khác. Theo em, nguyên nhân chủ yếu của việc dùng sai đó là gì ?

a) Tiếng Việt có khả năng diễn tả linh động mọi trạng thái tình cảm của con người.

b) Có một số bạn còn bàng quang với lớp.

c) Vùng này còn khá nhiều thủ tục như : ma chay, cưới xin đều cỗ bàn linh đình ; ốm không đi bệnh viện mà ở nhà cúng bái, ...

Trả lời :

a) - Từ dùng sai trong câu này là từ "linh động".

- linh động : có cách xử lí tuy vẫn dựa vào nguyên tắc, nhưng không máy móc, cứng nhắc, mà có sự thay đổi cho phù hợp với yêu cầu và điều kiện thực tế.

- Câu này muốn nói tới khả năng đa dạng và tinh tế của tiếng Việt trong việc diễn tả những trạng thái tình cảm của con người nên không thể dùng từ "linh động" mà phải dùng từ "sinh động".

- sinh động :

+ Đầy sự sống, với nhiều dáng vẻ khác nhau.

+ Có khả năng gợi ra những hình ảnh phù hợp với hiện thực của đời sống.

- Nguyên nhân mắc lỗi trong câu này là do sự lẫn lộn từ gần âm.

- Sửa thành :Tiếng Việt có khả năng diễn tả sinh động mọi trạng thái tình cảm của con người.

b) - Từ dùng sai trong câu này là từ "bàng quang".

- bàng quang : bọng đái

- Câu này người viết muốn nhận xét về thái độ của một số người trong lớp coi việc chung không phải là việc của mình. Bởi vậy không thể nói là bàng quang mà phải nói là bàng quan.

- bàng quan : đứng ngoài cuộc mà nhìn, coi là không dính líu đến mình.

- Nguyên nhân mắc lỗi trong câu này là do sự lẫn lộn từ gần âm.

- Sửa thành : Có một số bạn còn bàng quan với lớp.

I. Lặp từ:

1. Gạch dưới những từ ngữ giống nhau trong các câu dưới đây:

a. Từ lặp lại: tre, giữ, anh hùng.

b. Từ lặp lại: truyện dân gian.

2. Việc lặp đi lặp lại từ tre ở ví dụ a có gì khác biệt lặp từ ở ví dụ b:

– Trong a, phép lặp được dùng với mục đích tạo ra nhịp điệu hài hòa cho một đoạn văn xuôi giàu chất thơ.

– Trong b, là lỗi lặp từ do diễn đạt kém.

3. Chữa lại câu mắc lỗi:

Em rất thích đọc truyện dân gian vì truyện có rất nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo.

II. Lẫn lộn các từ gần âm:

1. Trong các câu sau, những từ nào không đúng:

a. thăm quan

b. nhấp nháy

2. Nguyên nhân mắc lỗi trên: từ có 2 mặt nghĩa (nội dung và hình thức). Vậy, nếu sai ở hình thức dẫn đến nội dung sai. Chính vì vậy, chúng ta phải hiểu đúng nghĩa của từ để tránh mắc lỗi.

3. Chữa lại các câu mắc lỗi:

a. thăm quan => tham quan

b. nhấp nháy => mấp máy.

III. LUYỆN TẬP:

1. Hãy lược bỏ những từ ngữ trùng lặp trong các câu sau:

a. Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp ai cũng quý mến.

b. Sau khi nghe cô giáo kể, chúng tôi ai cũng thích những nhân vật trong câu chuyện ấy vì họ đều là những người có phẩm chất đạo đức tốt đẹp.

c. Qúa trình vượt núi cao cũng là quá trình con người trưởng thành.

2. Hãy thay từ dùng sai trong các câu dưới đây bằng những từ khác. Theo em, nguyên nhân chủ yếu dùng sai là gì?

a. Thay từ “linh động” bằng “sinh động”

Nguyên nhân: lẫn lộn từ gần âm, nhớ không chính xác hình thức ngữ âm.

b. Thay từ “bàng quang” bằng “ bàng quan”

Nguyên nhân: lẫn lộn từ gần âm, nhớ không chính xác hình thức ngữ âm.

c. Thay “thủ tục” bằng “hủ tục”

Nguyên nhân: lẫn lộn từ gần âm, nhớ không chính xác hình thức ngữ âm.