Tóm tắt

Thuở ấy thế gian chỉ mới có các vị thần, mặt đất mênh mông nhưng khá vắng vẻ. Vì vậy, hai anh em Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê đã xin phép U-ra-nôx và Gai-a tạo cho thế gian đông vui hơn. Nói rồi, cậu em Ê-pi-mê-tê lập tức lấy đất và nước nhào nặn ra các loài vật và ban cho mỗi loài một đặc ân của thần và “vũ khí” riêng để chúng có thể tự phòng thân. Con thì được ban chạy nhanh như gió, con thì có đôi mắt sáng nhìn thấu đêm đen, ... Khi công việc xong xuôi, Ê-pi-mê-tê gọi Prô-mê-tê đến xem xét thì mọi việc rất tốt nhưng thiếu một con cũng cần “vũ khí” - con người. Bằng trí thông minh của mình cùng nỗi lo lắng dành cho con người, Prô-mê-tê đã dựa theo thân hình trang nhã của các vị thần để tái tạo lại cho họ một thân hình thanh tao hơn, giúp con người đứng thẳng, đi bằng hai chân, làm việc bằng đôi tay. Không chỉ vậy, Prô-mê-tê còn lên tận cỗ xe của thần Mặt Trời Hê-li-ôx để lấy lửa châm vào ngọn đuốc của mình rồi trao cho con người. Nhờ ngọn lửa đó, cuộc sống của con người bừng sáng hơn, thoát khỏi cảnh tối tăm, lạnh giá, đói khát, cuộc sống cũng trở nên văn minh và hạnh phúc hơn.

Trước khi đọc

Câu 1 (trang 15, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Bạn đã từng đọc hay nghe kể về thần thoại Hy Lạp và câu chuyện Prô-mê-tê và loài người chưa? Hãy chia sẻ với các bạn cùng lớp những điều bạn đã biết. Nếu chưa biết, bạn thử đoán truyện Prô-mê-tê và loài người sẽ nói về vấn đề gì?

Phương pháp giải:

• Tìm hiểu câu chuyện Prô-mê-tê và loài người.
• Chia sẻ những hiểu biết về câu chuyện cho các bạn cùng lớp.

Lời giải chi tiết:

Xin chào thầy/cô và các bạn. Mình có tìm hiểu, từng đọc và nghe kể về thần thoại Hy Lạp. Đây chính là những tập hợp và truyền thuyết của người Hy Lạp cổ đại liên quan đến các vị thần, các anh hùng, bản chất của thế giới, nguồn gốc cũng như ý nghĩa của các tín ngưỡng, nghi lễ tôn giáo của họ. Prô-mê-tê và loài người là một trong những câu chuyện xuất sắc đó. Dưới đây là một số điều mình biết về thần thoại này.

• Prô-mê-tê là một nhân vật trong thần thoại Hy Lạp.
• Prô-mê-tê đã ăn trộm lửa của Trời và trao cho loài người à cuộc sống của loài người dần được cải thiện.
• Thần Prô-mê-tê rất thương loài người, luôn luôn tìm cách giúp cho loài người đỡ khổ cực.

Đọc văn bản

Câu 1 (trang 16, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Theo bạn, thần Prô-mê-tê sẽ ban cho con người “vũ khí” gì?

• Phương pháp giải:
• Đọc phần 1 của văn bản.

Lời giải chi tiết:

Qua việc đọc phần 1 của văn bản, theo em, thần Prô-mê-tê sẽ ban cho con người “vũ khí” như quần áo (“đúng là một con người trần trụi hoàn toàn đứng trước mặt Prô-mê-tê); “vũ khi” cần thiết để con người có thể sống được ở thế gian (ví dụ: đôi tay, lửa để tạo ra đồ ăn);

Câu 2 (trang 16, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Qua những việc thần Prô-mê-tê đã làm, bạn hình dung thế nào về nhân vật này?

Phương pháp giải:

• Đọc phần 2 của văn bản.
• Liệt kê những việc thần Prô-mê-tê đã làm.
• Rút ra nhận xét về nhân vật thần Prô-mê-tê.

Lời giải chi tiết:

• Những việc thần Prô-mê-tê đã làm bao gồm:
  • Tái tạo cho con người một thân hình đẹp đẽ thanh tao à hơn các con vật.
  • Giúp con người đứng thẳng, đi bằng hai chân, đôi tay thảnh thơi để làm việc khác.
  • Lấy lửa của thần Mặt Trời châm vào ngọn đuốc đem xuống cho loài người.

=> Từ những việc làm trên ta có thể thấy rằng thần Prô-mê-tê luôn chú trọng đến cuộc sống của con người, yêu thương con người bởi tất cả những việc kể trên đều hướng tới con người.

Câu 3 (trang 17, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Đây là lời của ai? Lời này có ý nghĩa gì?

• Phương pháp giải:
• Đọc phần 3 của văn bản.

Lời giải chi tiết:

• Đây là lời của con người nói về công lao của thần Prô-mê-tê khi đã ban cho họ ngọn lửa.
• Lời nói này như một lời cảm ơn, sự kính trọng, ca ngợi công ơn của thần Prô-mê-tê và “vũ khí” đặc biệt – ngọn lửa đã giúp cuộc sống con người văn minh và hạnh phúc hơn.

Sau khi đọc

Câu 1 (trang 17, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Bạn từng hình dung thế nào về một vị thần? Nhân vật Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê trong Prô-mê-tê và loài người có làm cho hình dung đó của bạn thay đổi không? Vì sao?

Phương pháp giải:

• Đọc văn bản.
• So sánh hình dung của bản thân về một vị thần lúc đầu và hai vị thần vật Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê trong văn bản.

Lời giải chi tiết:

* Sự hình dung về một vị thần:

• Một người xuất hiện ở khoảng thời gian không rõ ràng.
• Thần là những người có sức mạnh lạ thường với những khả năng kì lạ.
• Thần là những người đem sức mạnh của mình để giúp đỡ chúng sinh.

* Nhân vật Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê trong Prô-mê-tê và loài người không làm cho hình dung lúc ban đầu của em thay đổi. Bởi:

• Họ xuất hiện trong khoảng thời gian không rõ ràng (“thuở ấy”).
• Họ có sức mạnh và khả năng kì lạ
• Họ dùng chính sức mạnh của mình để giúp đỡ chúng sinh.
  • Thần Ê-pi-mê-tê ban cho các con vật những “vũ khí”, đặc ân riêng để sống được ở thế gian.
  • Thần Prô-mê-tê giúp con người có hình hài thanh tao hơn, giúp con người đứng thẳng, đi lại bằng hai chân và tay để làm việc, đặc biệt ban cho “vũ khí” lửa để giúp cuộc sống họ trở nên tươi sáng, tốt đẹp hơn.

Câu 2 (trang 17, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Tóm tắt quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài của hai vị thần. Từ đó, nhận xét về cách xây dựng cốt truyện và nhân vật trong Prô-mê-tê và loài người.

Phương pháp giải:

• Đọc văn bản.
• Chú trọng đoạn văn miêu tả quá trình tạo nên con người và thế giới muốn loài của hai vị thần đó.

Lời giải chi tiết:

* Tóm tắt quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài của hai nhân vật

• Nguyên nhân: mặt đất còn khá vắng vẻ, tình cảnh buồn tẻ => Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê xin phép U-ra-nôx tạo cho thế gian một cuộc sống đông vui hơn.
• Thần Ê-pi-mê-tê:
  • Lấy đất và nước nhào nặn ra các loài vật và ban cho chúng một đặc ân của thần, một “vũ khí” để phòng thân, hộ mệnh, bảo vệ được cuộc sống của giống loài mình.

• Thần Prô-mê-tê:
  • Sau khi xem xét những điều thần Ê-pi-mê-tê làm thì nhận ra vẫn còn sót một con cần được ban bố đặc ân, “vũ khí” đó là con người.
  • Dựa theo thân hình trang nhã của các vị thần tái tạo lại thân hình cho con người trông thanh tao hơn.
  • Làm cho con người đứng thẳng, đi bằng hai chân để đôi tay làm những việc khác.
  • Băng lên bầu trời xa tít tắp đến tận cỗ xe của thần Mặt Trời Hê-li-ôx để lấy lửa rồi châm vào ngọn đuốc của mình và trao cho loài người.

* Cách xây dựng cốt truyện và nhân vật trong Prô-mê-tê và loài người ngắn gọn, cụ thể, tập trung vào việc nêu lên quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài của hai vị thần. Từ đó, làm nổi bật hình ảnh vĩ đại và công lao to lớn của hai vị thần.

Câu 3 (trang 17, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Nêu nội dung bao quát của truyện Prô-mê-tê và loài người. Thông điệp mà người xưa muốn gửi gắm qua câu chuyện này là gì?

Phương pháp giải:

• Đọc văn bản.
• Rút ra nội dung và thông điệp.

Lời giải chi tiết:

• Nội dung bao quát của truyện Prô-mê-tê và loài người:
• Truyện giúp người đọc hình dung sự hình thành con người và thế giới muôn loài. Từ đó, ca ngợi công lao to lớn của hai vị thần Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê đã cho mỗi loại có những đặc ân, “vũ khí” riêng và giúp cuộc sống trở nên tươi sáng và phong phú hơn.
• Thông điệp mà người xưa muốn gửi gắm qua câu chuyện:
• Mỗi loài (con vật, con người) đều cần có những đặc ân riêng, “vũ khí” riêng, sức mạnh riêng để có thể phòng thân, hộ mệnh, tự lập, tự bảo vệ được cuộc sống của chính mình.

Câu 4 (trang 17, SGK Ngữ Văn 19, tập một)

Đề bài: Truyện Prô-mê-tê và loài người giúp bạn hiểu thêm gì về nhận thức và cách lí giải nguồn gốc con người và thế giới muôn loài của người Hy Lạp xưa?

Phương pháp giải:

• Đọc văn bản.
• Chú trọng cách lí giải về nguồn gốc con người và thế giới muôn loài.

Lời giải chi tiết:

Qua Prô-mê-tê và loài người ta thấy cách nhận thức và lí giải nguồn gốc con người và thế giới muôn loài của người Hy Lạp xưa chủ yếu dựa vào sự tưởng tượng của người xưa, xuất phát từ tình thương và mong muốn có một cuộc sống phong phú hơn, văn minh hơn, tươi sáng hơn của các vị thần.

Câu 5 (trang 17, SGK Ngữ Văn, tập một)

Đề bài: Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận ra Prô-mê-tê và loài người là một truyện thần thoại?

Phương pháp giải:

• Đọc văn bản.
• Dựa vào những đặc trưng của truyện thần thoại.

Lời giải chi tiết:

Những dấu hiệu nhận ra Prô-mê-tê và loài người là một truyện thần thoại:

• Không gian: “thế gian” à không xác định nơi chốn cụ thể.
• Thời gian: “thuở ấy” à thời gia cổ sơ, không xác định và mang tính vĩnh hằng.
• Cốt truyện: tập trung nói về quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài của hai vị thần Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê.
• Nhân vật: là hai vị thần có sức mạnh phi thường để thực hiện công việc sáng tạo thế giới và sáng tạo văn hóa.
  • Thần Prô-mê-tê sử dụng sức mạnh phi thường của mình để tái tạo hình dạng con người, tạo ra lửa, giúp con người đứng thẳng.
  • Thần Ê-pi-mê-tê sử dụng sức mạnh phi thường của mình để ban những đặc ân, “vũ khí” cho từng loài vật.

Câu 6 (trang 17, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Chỉ ra sự tương đồng và khác biệt giữa hai truyện Thần Trụ trời và Prô-mê-tê và loài người.

Phương pháp giải:

Đọc hai văn bản Thần Trụ trời và Prô-mê-tê và loài người.

Lời giải chi tiết:

* Sự tương đồng:

• Cả hai truyện đều thuộc thể loại truyện thần thoại.
• Cả hai truyện đều lí giải bằng trực quan và bằng tưởng tượng.
• Đều có những yếu tố tưởng tượng, hư cấu.
• Đều nói về sự tạo lập thế giới.

* Sự khác biệt:

Thần Trụ trời

Prô-mê-tê và loài người

• Thần thoại Việt Nam.
• Quá trình tạo lập trời và đất.
• Thần thoại Hy Lạp.
• Quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài.

Soạn bài Prô-mê-tê và loài người

Trước khi đọc

Bạn đã từng đọc hay nghe kể về thần thoại Hy Lạp và câu chuyện Prô-mê-tê và loài người chưa? Hãy chia sẻ với các bạn cùng lớp những điều bạn đã biết. Nếu chưa biết, bạn thử đoán truyện Prô-mê-tê và loài người sẽ nói về vấn đề gì?

Gợi ý:

• Học sinh tự nêu ý kiến: Đã đọc/Chưa đọc hay nghe về thần thoại Hy Lạp và câu chuyện Prô-mê-tê và loài người.
• Dự đoán: Truyện Prô-mê-tê và loài người kể về việc thần Prô-mê-tê đã tạo ra một loại “vũ khí” cho con người.

Đọc văn bản

Câu 1. Theo bạn, thần Prô-mê-tê sẽ ban cho con người “vũ khí” gì?

Dự đoán: Thần Prô-mê-tê sẽ ban cho con người “vũ khí”: quần áo, thức ăn…

Câu 2. Qua những việc thần Prô-mê-tê đã làm, bạn hình dung thế nào về nhân vật này?

Prô-mê-tê là một vị thần giàu tình yêu thương và sự quan tâm đến cuộc sống của con người.

Câu 3. Đây là lời của ai? Lời này có ý nghĩa gì?

• Lời của con người nói về công lao của thần Prô-mê-tê khi đã ban cho họ ngọn lửa.
• Lời nói này như một lời cảm ơn, sự kính trọng, ca ngợi công ơn của thần Prô-mê-tê và “vũ khí” đặc biệt giúp cuộc sống con người văn minh hơn.

Sau khi đọc

Câu 1. Bạn từng hình dung thế nào về một vị thần? Nhân vật Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê trong Prô-mê-tê và loài người có làm cho hình dung đó của bạn thay đổi không? Vì sao?

• Hình dung về một vị thần: có ngoại hình kì dị, sức mạnh phi thường.
• Nhân vật Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê trong Prô-mê-tê và loài người không làm cho hình dung lúc ban đầu thay đổi. Vì họ cũng có những đặc điểm đó:
• Thần Ê-pi-mê-tê: lấy nước và đất nhào nặn ra các loài vật, tạo ra “vũ khí” để giúp cho các con vật có những sức mạnh riêng của mình (con chạy nhanh như gió, con có đôi mắt sáng xanh nhìn thấu đêm đen…)
• Thần Prô-mê-tê làm cho con người đẹp đẽ thanh tao hơn, tạo ra ngọn lửa cho con người.

Câu 2. Tóm tắt quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài của hai vị thần đó. Từ đó, nhận xét về cách xây dựng cốt truyện và nhân vật trong Prô-mê-tê và loài người.

* Nguyên nhân: Mặt đất mênh mông dẫu đã có nhiều vị thần cai quản song vẫn còn hết sức vắng vẻ. Không muốn tình cảnh đó kéo dài, Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê xin phép U-ra-nôx và Gai-a tạo cho thế gian thêm nhiều cái gì đó để cuộc sống đông vui hơn.

* Quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài của hai vị thần:

• Thần Ê-pi-mê-tê: Lấy đất và nước nhào nặn ra các loài vật và ban cho mỗi con vật một đặc ân của thần, một “vũ khí” để phòng thân, hộ mệnh, bảo vệ được cuộc sống của giống loài mình.
• Thần Prô-mê-tê:
  • Nhận ra vẫn còn sót một con cần được ban bố đặc ân, đó là con người.
  • Dựa theo thân hình trang nhã của các vị thần tái tạo lại thân hình cho con người trông thanh tao hơn.
  • Làm cho con người đứng thẳng lên, đi bằng hai chân để đôi tay được thảnh thơi làm những việc khác.
  • Băng ngay lên bầu trời xa tít tắp đến tận cỗ xe của thần Mặt Trời Hê-li-ôx để lấy lửa rồi châm vào ngọn đuốc của mình và trao cho loài người.

• Nhận xét về cách xây dựng cốt truyện và nhân vật trong Prô-mê-tê và loài người: Ngắn gọn và cụ thể, tập trung vào việc nêu lên quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài của hai vị thần.

Câu 3. Nêu nội dung bao quát của truyện Prô-mê-tê và loài người. Thông điệp mà người xưa muốn gửi gắm qua câu chuyện này là gì?

• Nội dung bao quát: Truyện đã kể lại quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài.
• Thông điệp: Mỗi loài vật đều có những “vũ khí” riêng cần được giữ gìn và bảo vệ.

Câu 4. Truyện Prô-mê-tê và loài người giúp bạn hiểu thêm gì về nhận thức và cách lí giải nguồn gốc con người và thế giới muôn loài của người Hy Lạp xưa?

Truyện Prô-mê-tê và loài người cho thấy nhận thức và cách lí giải nguồn gốc con người và thế giới muôn loài của người Hy Lạp xưa chủ yếu dựa vào trí tưởng tượng với các thế lực siêu nhiên.

Câu 5. Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận ra Prô-mê-tê và loài người là một truyện thần thoại?

• Nhân vật chính: Thần Prô-mê-tê, thần Ê-pi-mê-tê
• Thời gian: thuở ấy; Không gian: thế gian - không xác định.
• Cốt truyện: Xoay quanh việc tạo ra loài người và muôn vật.

Câu 6. Chỉ ra sự tương đồng và khác biệt giữa hai truyện Thần Trụ trời và Prô-mê-tê và loài người.

- Tương đồng:

• Thuộc thể loại thần thoại
• Sử dụng nhiều yếu tố tưởng tượng, hư cấu
• Nói về sự tạo lập thế giới.

- Khác biệt:

• Thần Trụ Trời: Thần thoại của Việt Nam, Nói về việc tạo lập trời và đất
• Prô-mê-tê và loài người: Thần thoại Hy Lạp, Nói về việc tạo ra loài người và muôn loài.

Trước khi đọc bài Prô-mê-tê và loài người

Câu 1 (trang 15, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Bạn đã từng đọc hay nghe kể về thần thoại Hy Lạp và câu chuyện Prô-mê-tê và loài người chưa? Hãy chia sẻ với các bạn cùng lớp những điều bạn đã biết. Nếu chưa biết, bạn thử đoán truyện Prô-mê-tê và loài người sẽ nói về vấn đề gì?

Lời giải

• Em chưa được đọc câu chuyện Pro-me-te và loài người.
• Theo em, truyện sẽ nói về vấn đề: một vị thần có mối liên hệ chặt chẽ với loài người. Đấy có thể là thần giúp ích cho đời sống chúng ta.

Đọc hiểu bài Prô-mê-tê và loài người

Câu 1 (trang 16, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Theo bạn, thần Prô-mê-tê sẽ ban cho con người “vũ khí” gì?

Lời giải

Theo em, thần sẽ ban cho con người vũ khí: quần áo để con người không bị trần trụi.

Câu 2 (trang 16, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Qua những việc thần Prô-mê-tê đã làm, bạn hình dung thế nào về nhân vật này?

Lời giải

Hình dung: thần Pro-me-te là người coi trọng đến cuộc sống của loài người. Đây là vị thần luôn muốn dành những điều tốt đẹp nhất cho chúng ta. Do đó, có thể khẳng định, đây là một vị thần có tấm lòng nhân hậu, yêu thương con người.

Câu 3 (trang 17, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Đây là lời của ai? Lời này có ý nghĩa gì?

Lời giải

• Lời của con người.
• Ý nghĩa: Loài người dành sự quý trọng, tôn vinh, cảm ơn và ca ngợi công ơn của thần đã tạo ra ngọn lửa để cuộc sống của chúng ta được tốt đẹp hơn.

Sau khi đọc bài Prô-mê-tê và loài người

Câu 1 (trang 17, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Bạn từng hình dung thế nào về một vị thần? Nhân vật Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê trong Prô-mê-tê và loài người có làm cho hình dung đó của bạn thay đổi không? Vì sao?

Lời giải

• Hình dung: Thần là người có sức mạnh phi thường, có khả năng tạo ra những điều mà con người không thể làm được. Thần là người sống lâu và luôn có mối quan hệ mật thiết với con người.
• Không. So với những hình dung về một vị thần của em, thì thần Pro-me-te và E-pi-me-te đã hội tụ được những điều đấy. Họ là người có sức mạnh phi thường, tạo ra lửa cho vạn vật và giúp đỡ con người để họ có cuộc sống tốt đẹp hơn.

Câu 2 (trang 17, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Tóm tắt quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài của hai vị thần đó. Từ đó, nhận xét về cách xây dựng cốt truyện và nhân vật trong Prô-mê-tê và loài người.

Lời giải

Tóm tắt:

• Pro-me-te và E-pi-me-te xin U-ra-nox tạo ra cho thế gian thêm nhiều cái gì đó để cuộc sống đông vui hơn vì nhận thấy mặt đất mênh mông nhưng còn hết sức vắng vẻ.
• Thần E-pi-me-te: lấy đất và nước nhào nặn ra các loài vật và ban cho mỗi con vật một đặc ân của thần, một vũ khí để có thể phòng thân, hộ mệnh, bảo vệ được cuộc sông của giống loài mình.
• Thần Pro-me-te: dựa theo thân hình trang nhã của các vị thần tái tạo lại con người cho có một thân hình đẹp đẽ thanh tao. Làm cho con người đứng thẳng yên, đi bằng chân để đôi tay được thảnh thơi làm nhiều việc khác. Lấy lửa của thần Mặt trời châm vào ngọn đuốc của mình đem xuống trao cho loài người.
• Nhận xét: ngắn gọn, súc tích, tập trung miêu tả, kể lại quá trình tạo nên con người và con vật. Hai vị thần đã làm tốt công việc của mình và còn đem lửa xuống trao cho loài người để thắp lên ánh sáng. Đó là những công lao to lớn, vĩ đại.

Câu 3 (trang 17, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Nêu nội dung bao quát của truyện Prô-mê-tê và loài người. Thông điệp mà người xưa muốn gửi gắm qua câu chuyện này là gì?

Lời giải

• Nội dung bao quát: Truyện kể về quá trình tạo nên con người và con vật do hai thần E-pi-me-te và Pro-me-te làm nên. Qua câu chuyện, người viết ngợi ca công lao của hai vị thần đã cho mỗi loại có những vũ khí riêng, giúp họ có cuộc sống tươi đẹp.
• Thông điệp:
  • Biết được quá trình tạo ra con người và vạn vật muôn loài.
  • Ghi nhớ công ơn của người đã tạo nên.
  • Vì mỗi thần đều ban những đặc ân và vũ khí riêng cho mỗi loại, do đó, phải biết bảo vệ bản thân, bảo vệ cuộc sống của chính mình.

Câu 4 (trang 17, SGK Ngữ Văn 19 tập 1)

Đề bài: Truyện Prô-mê-tê và loài người giúp bạn hiểu thêm gì về nhận thức và cách lí giải nguồn gốc con người và thế giới muôn loài của người Hy Lạp xưa?

Lời giải

Đó là con người dựa trên trí tưởng tượng của mình để giải thích và lí giải nguồn gốc về chính mình và thế giới muôn loài. Khi khoa học chưa phát triển, nhu cầu được biết nhưng không có cách nào, họ đành dựa trên trí tưởng tượng của mình với mong muốn được tìm một lời giải đáp. Có thể thấy, trong nhận thức của người Hy Lạp xưa, hễ những sự vật không thể giải thích được, họ sẽ tự cho đấy là do thần tạo nên.

Câu 5 (trang 17, SGK Ngữ Văn tập 1)

Đề bài: Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận ra Prô-mê-tê và loài người là một truyện thần thoại?

Lời giải

Những dấu hiệu:

• Không gian: không xác định.
• Thời gian: không xác định.
• Nhân vật: thần E-pi-me-te và thần Pro-me-te.
• Cốt truyện: giải thích nguồn gốc tạo nên con người và vạn vật muôn loài.

Câu 6 (trang 17, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Chỉ ra sự tương đồng và khác biệt giữa hai truyện Thần Trụ trời và Prô-mê-tê và loài người.

Lời giải

Tương đồng:

• Đều thuộc thể loại truyện thần thoại.
• Đều là những câu chuyện hư cấu, không có thực.
• Đều giải thích về một hiện tượng tự nhiên.
• Đều được lí giải dựa trên trí tưởng tượng phong phú, bay bổng.

Khác nhau:

• Thần Trụ trời là thần thoại Việt Nam. Prô-mê-tê và loài người là thần thoại Hy Lạp
• Thần Trụ trời nói về nguồn gốc trời đất. Prô-mê-tê và loài người nói về nguồn gốc muôn loài và con người

Prô-mê-tê và loài người

Xuất xứ

• Văn được được trích trong Thần thoại Hy Lạp, tập 1, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1990, trang 79-81, Nguyễn Văn Khỏa

Giá trị nội dung

• Truyện giúp người đọc hình dung sự hình thành con người và thế giới muôn loài. Từ đó, ca ngợi công lao to lớn của hai vị thần Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê đã cho mỗi loại có những đặc ân, “vũ khí” riêng và giúp cuộc sống trở nên tươi sáng và phong phú hơn.
• Qua Prô-mê-tê và loài người, ta thấy cách nhận thức và lý giải nguồn gốc con người và thế giới muôn loài của người Hy Lạp xưa chủ yếu dựa vào sự tưởng tượng của người xưa, xuất phát từ tình thương và mong muốn có một cuộc sống phong phú hơn, văn minh hơn, tươi sáng hơn của các vị thần.
• Qua câu chuyện, người xưa còn muốn gửi gắm thông điệp: mỗi loài (con vật, con người) đều cần có những đặc ân riêng, “vũ khí” riêng, sức mạnh riêng để có thể phòng thân, hộ mệnh, tự lập, tự bảo vệ được cuộc sống của chính mình.

Giá trị nghệ thuật

• Mang những đặc trưng của thể loại thần thoại như không gian không xác định nơi chốn cụ thể, thời gian cổ sơ
• Nhân vật điển hình, mang sức mạnh phi thường
• Cốt truyện tập trung nói về quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài của hai vị thần

Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Prô - mê - tê và loài người

Lý do các loài vì thần tạo ra con người

• Thế gian quá buồn chán
• Mặt đất mênh mông đã có nhiều vị thần nhưng còn buồn tẻ
• Hai anh em Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê xin được tạo ra muôn loài cho thế gian
• Thế gian đã có nhiều loài vật, mỗi loài đều có sức mạnh riêng

=> Lý giải nguyên nhân các vị thần tạo ra muôn loài là do thấy rằng cuộc sống thế gian quá tẻ nhạt, chỉ có các vị thần sinh sống. Vì thế các vị thần quyết định tạo ra muôn loài để thế gian thú vị và nhiều màu sắc hơn.

=> Sự lý giải phong phú, giàu trí tưởng tượng của thần thoại thể hiện khát vọng của con người Hy Lạp trong việc khai phá thiên nhiên.

Đặc điểm của các loài vật trên thế gian

- Các loài vật đều có sức mạnh riêng

• Con chạy nhanh như gió
• Con có đôi mắt sáng xanh
• Con khổng lồ khỏe mạnh
• Con có bộ lông dày

- Prô-mê-tê phát hiện con người không có sức mạnh nào cả

• Ê-pi-mê-tê quên không ban cho con người đặc ân nào

=> Lý giải đặc điểm của muôn loài trên thế gian đều có những sức mạnh riêng và loại nào cũng có khả năng tự bảo vệ bản thân mình

=> Tình huống gay cấn, bất ngờ khi con người lại là loài vật yếu đuối nhất tạo sự hứng thú, tò mò cho người đọc

Phần thường Prô-mê-tê ban cho con người

• Prô-mê-tê tái tạo con người một thân hình giống các vị thần
• Prô-mê-tê lấy lửa của thần Mặt trời ban cho con người
  • Từ đó con người thoát khỏi cảnh tối tắm
  • Con người chiến thắng được sức mạnh của muôn loài bằng ngọn lửa

=> Ca ngợi ý nghĩa của ngọn lửa đối với cuộc sống của con người. Ngọn lửa giúp con người vượt qua bóng tối, sinh hoạt và chống lại những sức mạnh phi thường của muôn loài.

Trước khi đọc

Câu 1 trang 15 SGK Ngữ Văn 10 tập 1

Trả lời:

Xin chào thầy/cô và các bạn. Mình có tìm hiểu, từng đọc và nghe kể về thần thoại Hy Lạp. Đây chính là những tập hợp và truyền thuyết của người Hy Lạp cổ đại liên quan đến các vị thần, các anh hùng, bản chất của thế giới, nguồn gốc cũng như ý nghĩa của các tín ngưỡng, nghi lễ tôn giáo của họ. Prô-mê-tê và loài người là một trong những câu chuyện xuất sắc đó.

Dưới đây là một số điều mình biết về thần thoại này.

• Prô-mê-tê là một nhân vật trong thần thoại Hy Lạp.
• Prô-mê-tê đã ăn trộm lửa của Trời và trao cho loài người à cuộc sống của loài người dần được cải thiện.
• Thần Prô-mê-tê rất thương loài người, luôn luôn tìm cách giúp cho loài người đỡ khổ cực.

Đọc văn bản

Câu 1 trang 16 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1

Trả lời:

Qua việc đọc phần 1 của văn bản, theo em, thần Prô-mê-tê sẽ ban cho con người “vũ khí” như quần áo (“đúng là một con người trần trụi hoàn toàn đứng trước mặt Prô-mê-tê); “vũ khi” cần thiết để con người có thể sống được ở thế gian (ví dụ: đôi tay, lửa để tạo ra đồ ăn);

Câu 2 trang 16 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1

Trả lời:

• Những việc thần Prô-mê-tê đã làm bao gồm:
  • Tái tạo cho con người một thân hình đẹp đẽ thanh tao à hơn các con vật.
  • Giúp con người đứng thẳng, đi bằng hai chân, đôi tay thảnh thơi để làm việc khác.
  • Lấy lửa của thần Mặt Trời châm vào ngọn đuốc đem xuống cho loài người.

=> Từ những việc làm trên ta có thể thấy rằng thần Prô-mê-tê luôn chú trọng đến cuộc sống của con người, yêu thương con người bởi tất cả những việc kể trên đều hướng tới con người.

Câu 3 trang 17 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1

Trả lời:

• Đây là lời của con người nói về công lao của thần Prô-mê-tê khi đã ban cho họ ngọn lửa.
• Lời nói này như một lời cảm ơn, sự kính trọng, ca ngợi công ơn của thần Prô-mê-tê và “vũ khí” đặc biệt – ngọn lửa đã giúp cuộc sống con người văn minh và hạnh phúc hơn.

Sau khi đọc

Câu 1 trang 17 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1

Trả lời:

* Sự hình dung về một vị thần:

• Một người xuất hiện ở khoảng thời gian không rõ ràng.
• Thần là những người có sức mạnh lạ thường với những khả năng kì lạ.
• Thần là những người đem sức mạnh của mình để giúp đỡ chúng sinh.

* Nhân vật Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê trong Prô-mê-tê và loài người không làm cho hình dung lúc ban đầu của em thay đổi. Bởi:

• Họ xuất hiện trong khoảng thời gian không rõ ràng (“thuở ấy”).
• Họ có sức mạnh và khả năng kì lạ:
  • Thần Ê-pi-mê-tê có khả năng tạo ra “vũ khí” để giúp cho các con vật có những sức mạnh riêng của mình (con thì được ban cho sức chạy nhanh, con được ban cho đôi mắt sáng, con có sức khỏe, ...).
  • Thần Prô-mê-tê ban cho người lửa.

• Họ dùng chính sức mạnh của mình để giúp đỡ chúng sinh.
  • Thần Ê-pi-mê-tê ban cho các con vật những “vũ khí”, đặc ân riêng để sống được ở thế gian.
  • Thần Prô-mê-tê giúp con người có hình hài thanh tao hơn, giúp con người đứng thẳng, đi lại bằng hai chân và tay để làm việc, đặc biệt ban cho “vũ khí” lửa để giúp cuộc sống họ trở nên tươi sáng, tốt đẹp hơn.

Câu 2 trang 17 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1

Trả lời:

* Tóm tắt quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài của hai nhân vật

• Nguyên nhân: mặt đất còn khá vắng vẻ, tình cảnh buồn tẻ à Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê xin phép U-ra-nôx tạo cho thế gian một cuộc sống đông vui hơn.

Thần Ê-pi-mê-tê:

• Lấy đất và nước nhào nặn ra các loài vật và ban cho chúng một đặc ân của thần, một “vũ khí” để phòng thân, hộ mệnh, bảo vệ được cuộc sống của giống loài mình.

- Thần Prô-mê-tê:

• Sau khi xem xét những điều thần Ê-pi-mê-tê làm thì nhận ra vẫn còn sót một con cần được ban bố đặc ân, “vũ khí” đó là con người.
• Dựa theo thân hình trang nhã của các vị thần tái tạo lại thân hình cho con người trông thanh tao hơn.
• Làm cho con người đứng thẳng, đi bằng hai chân để đôi tay làm những việc khác.
• Băng lên bầu trời xa tít tắp đến tận cỗ xe của thần Mặt Trời Hê-li-ôx để lấy lửa rồi châm vào ngọn đuốc của mình và trao cho loài người.

* Cách xây dựng cốt truyện và nhân vật trong Prô-mê-tê và loài người ngắn gọn, cụ thể, tập trung vào việc nêu lên quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài của hai vị thần. Từ đó, làm nổi bật hình ảnh vĩ đại và công lao to lớn của hai vị thần.

Câu 3 trang 17 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1

Trả lời:

• Nội dung bao quát của truyện Prô-mê-tê và loài người:

Truyện giúp người đọc hình dung sự hình thành con người và thế giới muôn loài. Từ đó, ca ngợi công lao to lớn của hai vị thần Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê đã cho mỗi loại có những đặc ân, “vũ khí” riêng và giúp cuộc sống trở nên tươi sáng và phong phú hơn.

• Thông điệp mà người xưa muốn gửi gắm qua câu chuyện:

Mỗi loài (con vật, con người) đều cần có những đặc ân riêng, “vũ khí” riêng, sức mạnh riêng để có thể phòng thân, hộ mệnh, tự lập, tự bảo vệ được cuộc sống của chính mình.

Câu 4 trang 17 SGK Ngữ Văn 19 Tập 1

Trả lời:

Qua Prô-mê-tê và loài người ta thấy cách nhận thức và lí giải nguồn gốc con người và thế giới muôn loài của người Hy Lạp xưa chủ yếu dựa vào sự tưởng tượng của người xưa, xuất phát từ tình thương và mong muốn có một cuộc sống phong phú hơn, văn minh hơn, tươi sáng hơn của các vị thần.

Câu 5 trang 17 SGK Ngữ Văn Tập 1

Trả lời:

Những dấu hiệu nhận ra Prô-mê-tê và loài người là một truyện thần thoại:

• Không gian: “thế gian” à không xác định nơi chốn cụ thể.
• Thời gian: “thuở ấy” à thời gia cổ sơ, không xác định và mang tính vĩnh hằng.
• Cốt truyện: tập trung nói về quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài của hai vị thần Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê.
• Nhân vật: là hai vị thần có sức mạnh phi thường để thực hiện công việc sáng tạo thế giới và sáng tạo văn hóa.
  • Thần Prô-mê-tê sử dụng sức mạnh phi thường của mình để tái tạo hình dạng con người, tạo ra lửa, giúp con người đứng thẳng.
  • Thần Ê-pi-mê-tê sử dụng sức mạnh phi thường của mình để ban những đặc ân, “vũ khí” cho từng loài vật.

Câu 6 trang 17 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1

Trả lời:

* Sự tương đồng:

• Cả hai truyện đều thuộc thể loại truyện thần thoại.
• Cả hai truyện đều lí giải bằng trực quan và bằng tưởng tượng.
• Đều có những yếu tố tưởng tượng, hư cấu.
• Đều nói về sự tạo lập thế giới.

* Sự khác biệt:

Thần Trụ trời

Prô-mê-tê và loài người.

• Thần thoại Việt Nam.
• Quá trình tạo lập trời và đất.
• Thần thoại Hy Lạp.
• Quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài.

Tóm tắt văn bản

Thuở ấy thế gian chỉ mới có các vị thần, mặt đất mênh mông nhưng khá vắng vẻ. Vì vậy, hai anh em Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê đã xin phép U-ra-nôx và Gai-a tạo cho thế gian đông vui hơn. Nói rồi, cậu em Ê-pi-mê-tê lập tức lấy đất và nước nhào nặn ra các loài vật và ban cho mỗi loài một đặc ân của thần và “vũ khí” riêng để chúng có thể tự phòng thân. Con thì được ban chạy nhanh như gió, con thì có đôi mắt sáng nhìn thấu đêm đen, ... Khi công việc xong xuôi, Ê-pi-mê-tê gọi Prô-mê-tê đến xem xét thì mọi việc rất tốt nhưng thiếu một con cũng cần “vũ khí” – con người. Bằng trí thông minh của mình cùng nỗi lo lắng dành cho con người, Prô-mê-tê đã dựa theo thân hình trang nhã của các vị thần để tái tạo lại cho họ một thân hình thanh tao hơn, giúp con người đứng thẳng, đi bằng hai chân, làm việc bằng đôi tay. Không chỉ vậy, Prô-mê-tê còn lên tận cỗ xe của thần Mặt Trời Hê-li-ôx để lấy lửa châm vào ngọn đuốc của mình rồi trao cho con người. Nhờ ngọn lửa đó, cuộc sống của con người bừng sáng hơn, thoát khỏi cảnh tối tăm, lạnh giá, đói khát, cuộc sống cũng trở nên văn minh và hạnh phúc hơn.

Trước khi đọc

Câu hỏi: Bạn đã tùng đọc hay nghe kể về thần thoại Hy Lạp và câu chuyên Prô-mê-tê và loài người chưa? Hãy chia sẻ với bạn cùng lớp những điều bạn đã biết. Nếu chưa biết, hãy thử đoán truyện Prô-mê-tê và loài người sẽ nói vấn đề gì?

Trả lời:

Tôi đã từng đọc qua nhiều sách kể về thần thoại Hy Lạp, trong đó có câu chuyện về Prô-mê-tê và loài người. Prô-mê-tê là một vị thần khổng lồ và rất tốt bụng với con người. Ông nổi tiếng với trí thông minh và là vị thần đã tạo ra con người. Bởi vì ăn cắp ngọn lửa từ xe ngựa của thần Apollo để trao cho nhân loại, Prô-mê-tê đã bị thần Zeus trừng phạt. Ông bị xích vào một tảng đá và bị một con đại bàng đến ăn gan của mình. Cho đến khi Heracles xuất hiện, ông đã được anh cứu thoát

Đọc văn bản

Câu 1: Theo bạn, thần Prô-mê-tê sẽ ban cho con người ''vũ khí'' gì ?

Trả lời:

Prô-mê-tê sẽ ban cho con người một thứ có thể giúp con người sinh tồn

Câu 2: Qua những việc thần Prô-mê-tê đã làm, bạn hình dung thế nào về nhân vật này?

Trả lời:

Có thể thấy Prô-mê-tê là một vị thần vô cùng thông minh và tốt bụng với con người

Câu 3: Đây là lới của ai? Lời này có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Đây có thể là lời của tác giả để tôn vinh công lao của Prô-mê-tê

B. Bài tập và hướng dẫn giải

Sau khi đọc

Câu 1: Bạn từng hình dung thế nào về một vị thần? Nhân vật Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê trong Prô-mê-tê và loài người có làm hình dung đó của bạn thay đổi không? Vì sao?

Trả lời

Trước đó, các vị thần trong trí tưởng tượng của tôi là những người vô cùng quyền năng, vĩ đại và lạnh lùng. Nhưng sau khi đọc Prô-mê-tê và loài người , tôi mới biết được thần linh cũng có thể đãng trí, "đần độn' như Ê-pi-mê-tê hay có lòng tốt với con người như Prô-mê-tê

Câu 2: Tóm tắt quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài của hai vị thần. Từ đó nhận xét về cách xây dựng cốt truyện và nhân vật trong Prô-mê-tê và loài người

Trả lời

• Vì thấy thế gian chỉ có mỗi các vị thần thì hết sưc văng vẻ, hai vị thần Ê-pi-mê-tê và Prô-mê-tê đã quyết định sẽ tạo thêm những thứ khác cho nhân gian. Ê-pi-mê-tê xung phong việc chế tạo còn Prô-mê-tê sé kiểm tra, sửa chữa lại. Sau khi tạo ra các con vật với những vũ khí phòng thân vô cùng hữu ích, Ê-pi-mê-tê lại bỏi quên mất con người. Khi Prô-mê-tê kiểm tra lại, ông đã quyết định sẽ nhào nặn lại con người dựa theo hình dáng của những vị thần: đi bằng hai chân, để đôi tay làm việc. Với đó, vị thần cũng suy nghĩ làm sao để con người có thể mạnh và vượt trội hơn nhưng con vật khác để sinh tồn trong thế giới này. Cuối cùng, ông đã quyết định lấy lửa từ cỗ xe của thần mặt trời Hê-Li-Ôx và trao cho con người. Nhờ ngọn lửa của Prô-mê-tê, con người đã thoái khỏi sự tối tăm, lạnh giá. Ngọn lửa vừa là bạn vừa là vũ khí giúp họ chống lại nguy hiểm từ những con vật khác
• Nhận xét: Cách xây dựng cốt truyện trong Prô-mê-tê và loài người khá hay và hấp dẫn. Đầy đủ yếu tố kỳ ảo và hiện thực như thần linh, con người, con vật. Nhân vật Prô-mê-tê hiện lên là một vị thần tốt bụng và có công ơn với loài người. Ê-pi-mê-tê dù chỉ là nhân vật phụ nhưng tính cách cũng được miêu tả rõ ràng và khéo léo. Sự lơ đễnh của Ê-pi-mê-tê như càng alfm tôn lên sự thông minh và tận tâm của Prô-mê-tê

Câu 3: Nêu nội dung bao quát của truyện Prô-mê-tê và loài người. Thông điệp mà người xưa muốn gửi gắm qua câu chuyện này là gì?

Trả lời

• Prô-mê-tê và loài người nói về nguồn gốc và quá trình con người được tạo ra, sinh tồn dưới hình ảnh thần Prô-mê-tê tự tay dựng nên, giúp đỡ loài người.
• Thông điệp mà người xưa muốn gửi đến chúng ta qua truyện chính là thông tin về nguồn gốc của vạn vật và nhân loại. Cùng với đó là sự tôn kính đến thần Prô-mê-tê

Câu 4: Truyện Prô-mê-tê và loài người giúp bạn hiểu thêm gì về nhận thức cũng như cách lí giải nguồn gốc con người và thế giới muôn loài của người Hy Lạp xưa?

Trả lời

Có thể thấy tín ngưỡng, tôn giáo của người Hy Lạp xưa luôn găn với hình những vị thần trong thần thoại Hy Lạp. Những vị thần được coi như những người đã khai sinh ra thế giới, vạn vật và người Hy Lạp xưa luôn tôn thờ, và kính ngưỡng điều này.

Câu 5: Những dấu hiệu giúp bạn nhận ra Prô-mê-tê và loài người là một truyện thần thoại?

Trả lời

• Nhân vật vượt quá mức người thường: các vị thần Prô-mê-tê, Ê-pi-mê-tê, U-ra-nôx, Gai-a, thần mặt trời Hê-li-ox
• Yếu tố kỳ ảo;
  • Nhào nặn con vật,con người
  • Prô-mê-tê lấy lửa ở bánh xe của thần mặ trời và trao cho con người
• Phong cách kể chuyện mang hơi thở thời kỳ xưa

Câu 6: Chỉ ra sự tương đồng và khác biệt giữa hai truyện Thần Trụ trời và Prô-mê-tê và loài người.

Trả lời

Điểm tương đồng:

• Cùng là truyện thần thoại
• Cùng nói về nguồn gốc, lịch sử qua góc nhìn thần thoại
• Nhân vật chính đều là các vị thần

Điểm khác biệt:

• Thần Trụ trời là thần thoại Việt Nam. Prô-mê-tê và loài người là thần thoại Hy Lạp
• Thần Trụ trời nói về nguồn gốc trời đất. Prô-mê-tê và loài người nói về nguồn gốc muôn loài và con ngườ