Tục ngữ là những câu nói của dân gian thường ngắn gọn, súc tích, dễ nhớ và được vận dụng vào đời sống, lời ăn tiếng nói hằng ngày. Những câu nói đó như để gửi gắm một thông điệp cuộc sống, một bài học đạo lý, một triết lí sống mà ông cha ta đã đúc kết được, một bài học coi trọng nhân phẩm, giữ gìn những giá trị tốt đẹp mà mình đang có trước những cám dỗ, cạm bẫy của cuộc đời. Câu tục ngữ "Đói cho sạch, rách cho thơm" là một trong những câu tiêu biểu mang đậm tính nhân văn nói về vấn đề này.

Trước hết, ta cần hiểu ý nghĩa của câu tục ngữ "Đói cho sạch, rách cho thơm" là như thế nào? "Đói cho sạch" ý nói dù có đói khát thì cũng nên ăn sạch, không ăn bẩn ảnh hưởng đến sức khỏe và đời sống của con người. Còn "rách cho thơm" ý nói quần áo không lành lặn thì cũng phải giữ cho chúng sạch sẽ, thơm tho, không được để quần áo bẩn thỉu hay có mùi hôi khó chịu, ảnh hưởng đến người xung quanh. Hai từ "cho" được nhắc lại ở hai vế có nghĩa là giữ lấy, nhắc nhở quyết tâm bảo vệ một cách trọn vẹn.

Tuy nhiên, nếu như chỉ dừng ở lớp nghĩa thực như vậy thì câu tục ngữ sẽ không có sự sâu sắc mà "Đói cho sạch, rách cho thơm" còn có ý nghĩa sâu xa, tế nhị hơn: Dù cuộc sống có bần cùng, khốn khổ, thiếu thốn, khó khăn đến đâu đi chăng nữa cũng phải giữ gìn cho mình một tâm hồn trong sạch, lương thiện, nhân cách cao cả. Câu tục ngữ không chỉ đơn thuần là nói đến cái đói, cái rách mà còn nói lên một chân lí, một triết lí sống đầy giá trị nhân văn.

Trong sự phát triển của xã hội hiện đại ngày nay, bên cạnh những tỉ phú, những thương nhân giàu có hay những công nhân viên chức có cuộc sống ổn định, còn có hàng nghìn những mảnh đời khó khăn, túng thiếu, nghèo đói, cơm ăn không đủ no, áo không đủ mặc. Họ sống một cuộc sống lay lắt cho qua ngày, qua tháng trong những ngôi nhà tạm bợ mà có thể bị gió bão cuốn đi bất cứ lúc nào không hay. Cái nghèo, cái đói cứ bám theo họ mãi và họ không thể thay đổi cuộc sống của mình vì họ không có khả năng hay họ chưa gặp được cơ hội để thay đổi? Người giàu hay người nghèo cũng đều có mong muốn cuộc sống đủ đầy, hạnh phúc, ấm no.

Người giàu lại muốn giàu hơn còn người nghèo thì với họ có miếng cơm manh áo là ấm lòng lắm rồi, vậy họ phải làm như thế nào? Có người tự lực đi lên bằng hai bàn tay trắng, lao động, làm ăn lương thiện và cố gắng giữ gìn phẩm giá của mình bằng mọi giá. Chắc hẳn bạn vẫn nhớ đến hình ảnh lão Hạc - một lão nông nghèo khó trong tác phẩm cùng tên của nhà văn Nam Cao, là một người cha giàu lòng yêu thương con, chăm chỉ làm ăn nhưng hơn thế, điều ta cảm phục ở lão là phẩm chất cao đẹp, giàu lòng tự trọng của lão. Vì cố gắng giữ gìn số tiền dành dụm và mảnh vườn cho đứa con mà lão chấp nhận chọn cái chết đau đớn bằng bả chó để không phiền lụy đến những người xung quanh và không mất đi cái danh dự cũng như lòng tự tôn của một con người.

Nhưng bên cạnh đó, cũng có những người do túng quẫn quá, họ lại đi ăn cướp, ăn trộm và gây ra bao nhiêu tai họa cho xã hội; hay có những con người vì lòng tham vô đáy mà họ bất chấp dùng mọi thủ đoạn, mánh khóe để tham ô, hối lộ nhằm chuộc lợi cho bản thân; hoặc bất chấp nhân tính làm những điều xấu xa, thất đức để đạt được mục đích của bản thân. Chẳng hạn như trong buôn bán kinh doanh, vì muốn kiếm thêm lợi nhuận mà chủ cửa hàng có thể bất chấp mọi thứ để làm. Họ có thể nhẫn tâm nhuộm hóa chất vào thực phẩm nhằm bảo quản, giữ gìn chúng lâu hơn, chế biến thành các món ăn cho người khác mà không quan tâm đến sức khỏe của con người sẽ bị tổn hại nghiêm trọng bởi những hóa chất độc hại đó. Hành động của họ thật đáng lên án!

Trước thực trạng biến động của xã hội như vậy, câu tục ngữ "Đói cho sạch, rách cho thơm" mà cha ông ta đã đúc kết có ý nghĩa giáo dục sâu sắc, nó đúng đắn ở mọi thời đại và mang đậm tính nhân văn. Và muốn làm được những điều như vậy, mỗi bản thân chúng ta cần tự nhận thức và rèn luyện cho mình, luôn nhắc nhở mình trước những cám dỗ của cuộc sống. Chỉ có tự mình trau dồi và rèn luyện những thói quen tốt thì chúng ta mới mong muốn có được một cuộc sống tốt đẹp hơn. Và càng lúc khó khăn nhất, lúc tưởng chừng như chỉ còn bước đường cùng thì nhân cách của mỗi người mới được bộc lộ rõ nhất.

Kinh nghiệm sống của ông cha ta từ xưa đến nay luôn là những kinh nghiệm quý báu và đúng đắn, thật vậy, với câu tục ngữ "Đói cho sạch, rách cho thơm" đã cho ta một bài học trong cuộc sống, nhắc nhở ta luôn sống tốt, sống tích cực từ suy nghĩ đến hành động, có như vậy cuộc sống của chúng ta mới thực sự có ý nghĩa. Dù hoàn cảnh có nghiệt ngã như thế nào đi chăng nữa, mỗi người cũng cần giữ cho mình một tâm hồn trong sáng, lối sống trong sạch, lương thiện và nhân ái để xây dựng cuộc sống văn minh, tốt đẹp hơn.

Ta như thấy được những đạo lí làm người của dân tộc ta được thể hiện khá rõ ràng trong kho tàng ca dao, tục ngữ đồ sộ. Những câu ca dao, tục ngữ nói về lối sống thanh cao, trong sạch cũng như là sự giữ gìn phẩm giá trong hoàn cảnh khó khăn, có câu tục ngữthật đặc sắc nói về vấn đề nàylà “Đói cho sạch, rách cho thơm”.

Người xưa đã thật tinh tế và khéo léo khi đã mượn hai yếu tố thiết thực nhất trong cuộc sống hằng ngày của mỗi một con người là ăn và mặc để thông qua đó thể hiện quan niệm sống của mình. Câu tục ngữ đề cập đến chuyện đói, rách là những từ như đã chỉ sự nghèo khổ, khó khăn. Nhưng từ “sạch”, “thơm” như vẫn giữ đúng sắc thái của nó đó chính là khi con người có rơi vào những hoàn cảnh khó khăn thì vẫn không được đánh mất chính bản thân mình. Hãy vẫn cứ là mình và giữ được phẩm chất đáng quý của chính chúng ta.

Qủa thực ta như biết được rằng chính trong xã hội phong kiến trước đây, thì những người lao động chân lấm tay bùn thường bị giai cấp bóc lột khinh thường, rẻ rúng. Bọn cường quyền ác độc chúng cho rằng mọi sự xấu xa trên đời đều bắt đầu từ sự cùng khốn này. Những câu nói “Bần cùng sinh đạo tặc” hay những câu “Đói ăn vụng, túng làm càn” như đã thể hiện được. Trên thực tế cũng có một số người bị tha hóa trước hoàn cảnh nhưng đó chỉ là rất ít, còn dường như ta cũng phải thấy được phần lớn người lao động chân chính vẫn giữ vững nếp sống lành mạnh, cũng như thật trong sạch truyền thống của cha ông.

Nhất là những lúc đói bản năng tự nhiên của con người trỗi dậy rất mạnh để bảo tồn sự sống. Liệu rằng có còn đủ lí trí để giữ cho sạch sẽ? Hơn nữa là khi nghèo nàn, rách rưới, mấy người còn nghĩ tới thơm tho hay không? Câu tục ngữ đặc sắc này đường như không định đề cập đến nghĩa đen mà cao hơn thế, nó đa khéo léo như đã nêu lên một triết lí sống, một quan điểm sống, một nề tảng đạo đức của nhân dân ta.

Câu tục ngữ “Đói chho sạch rách cho thơm” dường như cũng đã lấy đói và rách là hai biểu hiện cụ thể của hoàn cảnh khó khăn trong đời sống vật chất của con người để tượng trưng cho cuộc sống gian truân, vất vả. Nước Việt Nam ta được biết đến chính là một nước nông nghiệp, trước đây hơn 90% dân số sống bằng nghề làm ruộng. Đặc biệt rằng những người nông dân đã quanh năm họ dầu dãi nắng mưa, đổ mồ hôi nước mắt trên đồng ruộng để làm ra củ khoai, hạt lúa. Có thể thấy được những sự cực nhọc trăm bề nhưng nghèo đói vẫn hoàn nghèo đói bởi sưu cao, thuế nặng còn là bởi chính sách áp bức, bóc lột tàn khốc của giai cấp thống trị. Đời người nông dân nghèo, hỏi có mấy khi được ấm no, vui vẻ cơ chứ?

Sống trong cảnh đói rách kéo dài triền miên như vậy, nếu không giữ gìn phẩm cách, con người sẽ rất dễ bị tha hóa về đạo đức. Trong hoàn cảnh ấy, những lời khuyên nhủ, những bài học nhân sinh là hết sức cần thiết. Người lao động xưa kia cũng đã khuyên nhau, nhắc nhở nhau hãy sống cho trong sạch, đúng với bản chất thiên lương, sao cho khỏi cúi xuống thẹn đất. Đặc biệt hơn là khi chúng ta mà ngẩng lên thẹn trời và trước hết là để cho lương tâm mình không bị cắn rứt bởi tội lỗi xấu xa.

Đã có rất nhiều kẻ sĩ xưa kia đã tránh xa chốn quan trường để có thể giữ được cốt cách thanh cao của mình. Họ như không màng danh lợi để giữ được cái tôi trong sạc. Họ cho rằng chốn quan trường, những sự bon chen lừa lọc sẽ làm họ khó lòng có thể giữ được cốt cách thanh cao.

Hoàn cảnh khó nhọc rất dễ làm cho con người chúng ta như bị rơi vào trạng thái thật chông chênh. Dường như ranh giới tốt – xấu lúc này dường như chỉ mong manh như một sợi tóc mà thôi. Cho nên chúng ta hãy cố gắng để có thể vượt qua tất cả để có thể trở thành người công dân có ích cho xã hội. Trở thành người tốt đã khó nhưng giữ được mãi đức tính, phẩm chất của mình trong hoàn cảnh không mấy tươi sáng thì thật là khó. Song, không phải là không làm được.

Tất cả con người chúng ta hãy luôn cố gắng rèn luyện những đức tính tốt dù trong hoàn cảnh nghèo khó nào cũng vẫn sẽ giữ được phẩm chất của mình. Chắc chắn rằng người làm được như thế sẽ được xã hội nể phục và kính trọng. Trước tiên chúng ta muốn làm được điều đó thì cân bồi dường thêm cho mình những kiến thức quan trọng. Tri thức sẽ giúp cho chúng ta có thêm được những hiểu biết để tránh những việc không nên làm. Lời dạy “Đói cho sạch rách cho thơm” là một bài học thâm thúy của cha ông ta để lại.

Trong cuộc sống không phải ai cũng giàu có, cũng no ấm đầy đủ. Cuộc đời mỗi người không phải tất cả là con đường bằng phẳng mà đầy rẫy những chông gai, thử thách. Nhiều khi dòng đời đẩy chúng ta tới trước ngã ba đường với hai sự lựa chọn tha hóa hay tiến bộ…. Mỗi khi lâm vào hoàn cảnh đó chúng ta hãy ghi nhớ lời ông cha ta đã dạy: “Đói cho sạch, rách cho thơm” để đưa ra quyết định đúng đắn cho bản thân.

Chúng ta cần hiểu câu tục ngữ trên như thế nào? Trước hết câu tục ngữ mang ý nghĩa ở vẻ hình thức của một con người đó là dù có nghèo đói nhưng vẫn phải ăn ở sạch sẽ, hay dù quần áo có thể rách rưới nhưng vẫn phải được giặt sạch sẽ. Bên cạnh nghĩa đen được hình thành từ chính các yếu tố của câu tục ngữ thì “Đói cho sạch, rách cho thơm” còn mang ý nghĩa ẩn dụ về nhân cách của một con người. Đó là dù cho nghèo đói, rách rưới nhưng vẫn phải có lòng tự trọng, không được làm những việc xấu xa, đi ngược lại với luân thường đạo lý hay pháp luật.

Chứng minh câu tục ngữ: “Đói cho sạch, rách cho thơm”Trong xã hội có sự phân hóa kẻ giàu người nghèo. Những người giàu có là những người có cuộc sống no đủ, đời sống cao. Bên cạnh đó là những người nghèo khổ, những người lang thang, cơ nhỡ. Giống như những ngôi nhà trong thành phố mang những kích cỡ khác nhau, có khi ngay cạnh những tòa nhà cao tầng lại là những khu nhà lụp xụp, khu ổ chuột. Tại những khu nhà lụp xụp, góc tăm tối của thành phố thì cảnh “đói” là cái mà thường xuyên diễn ra. Mà ở đây “đói” không chỉ vì thiếu bữa cơm hằng ngày, nó còn chỉ chung cho hoàn cảnh nghèo khó, thiếu thốn cùng cực đến nỗi ngay cả miếng ăn hằng ngày còn không đáp ứng được.

Mà “đói cho sạch” ở đây nghĩa là mặc dù ở trong hoàn cảnh nghèo đói nhưng vẫn giữ được phẩm chất tốt đẹp của con người. Đó là một điều không hề dễ dàng vì khi người ta “đói” người ta dễ dàng bị những cái lợi trước mắt làm lung lay ý chí, khó lòng giữ được tấm lòng trong sạch. Có rất nhiều người trở nên tha hóa, làm những điều tang tận lương tâm, trái với pháp luật như trộm, cướp của, giết người. Tuy nhiên không phải ai cũng vậy, có rất nhiều người vẫn giữ được sự trong sạch của bản thân. Hằng ngày chứng kiến guồng quay nhanh chóng, sôi động của thành phố chúng ta bắt gặp rất nhiều những hình ảnh về em bé đi đánh giày, bán báo, những bà cụ bán hàng rong, hay những cô, bác công nhân đang làm lụng vất vả để kiếm tiền trang trải cho cuộc sống. Có thể thấy mặc dù cuộc sống khó khăn, thiếu thốn nhưng họ vẫn chọn lao động chân chính để kiếm ăn chứ không sa ngã trước những cám dỗ.

đến già nếu biết thứ này

Tương tự như vậy “rách cho thơm” cũng được hiểu giống với vế đầu của câu tục ngữ. Có thể thấy “đói” và “rách” cùng biểu trưng cho hoàn cảnh cuộc sống, thiếu thốn, nghèo nàn của con người. Ứng với nước ta, một đất nước nông nghiệp, đa phần dân số lao động sản xuất nông nghiệp. Đời sống của người nông dân luôn bấp bênh, vất vả, chịu nhiều ảnh hưởng của từ thời tiết khắc nghiệt. Có thể thấy khó khăn là thế, thậm chí hằng năm mùa mưa bão những người nông dân chịu những thiệt hại nặng nề, thậm chí là mất trắng. Với những gian truân đó nếu không có nghị lực, có lý trí thì họ sẽ dễ dàng bị tha hóa về đạo đức, bỏ đồng ruộng. Trong những lúc như vậy thì bài học của cha ông ta là quan trọng và cần thiết để giúp chúng ta không đi sai hướng. Bên cạnh đó, là một học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường, mỗi học sinh cần chăm chỉ học tập, tu dưỡng đạo đức, biết cảm thông trước những phận người nhỏ bé, trước những bạn bè cùng trang lứa nhưng có hoàn cảnh khó khăn.

“Đói cho sạch, rách cho thơm” là một bài học quý báu mà ông cha ta đã truyền lại cho con cháu đời nay và mai sau. Câu tục ngữ nhắc nhở chúng ta cần sống đẹp, sóng đúng trong mọi tình huống để mỗi người trở thành người có ích cho gia đình và xã hội, góp phần xây dựng một xã hội văn minh.

Đạo lí làm người của dân tộc ta được thể hiện khá rõ trong kho tàng ca dao,tục ngữ. Nói về lối sống thanh cao, trong sạch,giữ gìn phẩm giá trong hoàn cảnh khó khăn,tục ngữ có câu:''đói cho sạch,rách cho thơm''

Người xưa mượn hai yếu tố thiết thực nhất trong cuộc sống con người là ăn và mặc để thông qua đó phản ánh quan niệm sống của mình. Trong xã hội phong kiến trước đây, người lao động chân lấm tay bùn thường bị xã hội,bị giai cấp bóc lột khinh thường rẻ rúng. Bọn chúng cho rằng mọi chuyện xấu xa trên đời đều bắt đầu bằng sự khốn cùng này: Bần cùng sinh đạo tặc hay đói ăn vụng,túng làm càn. Thực tế cũng có một số người bị tha hóa trước hoàn cảnh. Nhưng đó chỉ là số rất ít, còn phần lớn người lao động chân chính vẫn giữ vững nếp sống lành mạnh, trong sạch, truyền thống của ông cha ta.

Lúc đói, bản năng tự nhiên của con người trỗi dậy rất mạnh để bảo tồn sự sống. Liệu có còn đủ lí trí để giữ cho sạch sẽ?Khi nghèo nàn,rách rưới,mấy người còn nghĩ tới thơm tho? Không!Câu tục ngữ này không định đề cập đến nghĩa đen mà là một triết lí sống, một quan niệm sống, một nền tảng đạo đức của nhân dân ta.

Lấy đói và rách là hai biểu hiện cụ thể của hoàn cảnh khó khăn trong đời sống vật chất của con người để tượng trưng cho cuộc sống gian truân, vất vả. Nước ta là một nước nông nghiệp, trước đây hơn 90% dân số sống bằng nghề làm ruộng. Quanh năm họ dầu dãi nắng sương, đổ mồ hôi nước mắt trên đồng ruộng để làm ra củ khoai, hạt lúa. Cực nhọc trăm bề nhưng nghèo đói vẫn hoàn nghèo đói bởi sưu cao, thuế nặng, bởi chính sách áp bức bóc lột tàn khốc của giai cấp thống trị. Đời người nông dân nghèo, hỏi có mấy khi được ấm no, vui vẻ?

Sống trong đói rách kéo dài triền miên như vậy, nếu không giữ gìn phẩm cách,con người ta sẽ rất dễ bị tha hóa về đạo đức. Trong hoàn cảnh ấy, những lời khuyên nhủ, những bài học nhân sinh là hết sức cần thiết. Người lao động khuyên nhau, nhắc nhở nhau hãy sống cho trong sạch, sao cho đúng với bản chất thiên lương, sao cho khỏi cúi xuống thẹn đất, ngẩng lên thẹn trời và trước hết là để cho lương tâm mình không bị cắn rứt bởi tội lỗi xấu xa

Quan điểm này là sự đối nghịch với quan điểm sống tiêu cực với giai cấp bóc lột ; là sự tự khẳng định và đề cao quan điểm sống thanh cao của người lao động. Không một uy lực nào, một cám dỗ nào có thể làm cho những con người chân chính khuất phục

Trong sạch trong lối sống, trong nếp nghĩ.Thơm tho trên phương diện danh dự, đạo lí làm người. Điều đó đã kết tụ trong cách sống cao thượng của những bậc chính nhân như Nguyễn Trã, Cao Ba quát, Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Khuyến,…Quan niệm sống ấy là quan niệm sống cao đẹp của nhân dân ta từ ngày xưa truyền lại. Nó giống như những bông hoa sen vươn lên trên đầm lầy với vẻ đẹp thanh cao và làn hương thơm ngát.

Vì vậy, dù bạn là ai thì phẩm chất mới là cái để đánh giá giá trị của bạn. Vì thế, dù có đói, đói khổ thì bạn cũng không cho phép mình được gục ngã, sa vào con đường tội lỗi mà hãy là chính mình, sống chân thật, an lành, không ăn cắp, ăn trộm. Sống sao cho ý nghĩa với đời.

Câu tục ngữ: “Đói cho sạch, rách cho thơm” một lần nữa nhắc nhớ chúng ta về đạo lý làm người, xem cốt cách và đạo đức chính là lẽ sống, sống vì một xã hội công bằng, văn minh. Phẩm chất ấy chính là cái cốt lõi giúp bạn giữ được sự thanh tao tồn tại trong chính con người mỗi chúng ta.

Có thể nhận thấy được rằng chính trong kho tàng ca dao tục ngữ luôn là những kinh nghiệm quý báu. Tục ngữ luôn được coi chính là những lời khuyên răn mà ông cha ta để lại cho con cháu. Trong nhiều câu tục ngữ khuyên răn con người phải sống như thế nào thì “Đói cho sạch, rách cho thơm” cũng là một lời khuyên rất hay cho mỗi chúng ta. Câu tục ngữ như đã khuyên chính ta rằng sống phải không được làm điều gì trái với lương tâm thì cho dù hoàn cảnh có khó khăn đến đâu.

Đầu tiên ta phải hiểu được câu tục ngữ này là như thế nào. Xét về nghĩa đen, đó chính là câu cao dao khuyên nhủ chúng ta đó chính về cách ăn ở hàng ngày. Dù cho đói đến như thế nào, nhưng cũng không được ăn những thứ bậy bạ, nhưng thứ không hợp vệ sinh mà dẫn đến không đảm bảo cho sức khỏe cho chính mình. Đáng nói đó chính là trong thời phong kiến, đặc biệt đó chính là khi chúng ta mà lâm vào cảnh đói nghèo, thì dường như con người ta trong lúc túng quẫn lại có thể ăn mọi thứ mà mình có được, làm mọi thứ để có được cái ăn, như câu nói trước đây đó chính là “Đói ăn vụng, túng làm càn”.

Thực sự ta như biết được rằng chính cái đói thúc đẩy người ta làm rất nhiều điều không đúng với đạo lí và nguyên tắc bình thường. Chúng ta cần đi vào vế thứ hai “rách cho thơm”, câu nó đó dường như khuyên ta là dù phải ăn mặc quần áo rách, quần áo vá nhưng vẫn phải giữ cho quần áo của mình làm sao thơm tho, sạch sẽ, không hôi hám, bẩn thỉu.

Tựu chung lại ta như thấy được câu nói như nhắn nhủ con người ta khi bị cái ăn, cái mặc làm cho túng quẫn, bần cùng, họ sẽ trở nên túng quần. Khi đó thì chính bản năng sẽ trỗi dậy, phần “con” sẽ lấn át phần người, và có thể đặt ra câu hỏi rằng liệu có bao nhiêu người còn giữ được tỉnh táo để có thê làm chủ được bản thân? Qủa thật khi đói mà thấy cái ăn dù là mất vệ sinh, khi đang mặc rách mà thấy cái mặc, dù bẩn thì cũng có mấy ai đủ tỉnh táo để từ bỏ cơ chứ? Khi đói nghèo con người cũng rất dễ đánh mất mình bởi “bần cùng sinh đạo tặc”. Ta như thấy được những thứ nhu cầu thiết yếu nhất sẽ làm cho con người ta trở nên mất đi lí trí.

Câu tục ngữ dường như cũng đã lấy bối cảnh là ngay thực tế của những người nông dân ta thời phong kiến. Đó quả thực cũng chính là lúc mà người nông dân phải vất vả trên đồng, và chính họ lại là những người phải chịu đủ loại sưu thuế nặng nề. Tất cả điều đó dường như cũng đã khiến cho việc ăn mặc của họ – những nhu cầu thiết yếu nhất cũng khó có thể đảm bảo được. Ta như nhận thấy được chính trong hoàn cảnh ấy, phải có một sự quyết tâm rất lớn, thì mới giữ được nhưng phẩm chất của mình.

Ở đây, trong câu tục ngữ như sâu xa hơn đó chính là đã khuyên chúng ta nên cố gắng giữ cho mình trong sạch, và cho dù là ở trong hoàn cảnh có khó khăn thế nào đi chăng nữa. Thực tế trong cuộc sống của chúng ta, sẽ có rất nhiều chông gai, trắc trở. Những lúc ấy, con người ta rất dễ đánh mất bản ngã của mình, và chắc chắn rằng cũng sẽ rất dễ bị sa vào những tội lỗi, và cũng như rất dễ làm cho con người có thể lầm đường lạc lối. Ta như nhớ đến, liệu còn có bao nhiêu người được như lão Hạc trông truyện ngắn cùng tên của Nam Cao cơ chứ. Khi đã bị đẩy vào đường cùng, ông quyết tâm tự tử chứ không chịu làm điều trái với lương tâm của mình.Trong cuộc sống thì cũng như đã có rất nhiều người mặc kệ lương tâm của mình vì những cám dỗ trong cuộc sống mà không giữ được những phẩm chất, nhan cách của chính bản thân mình.

Thông qua câu tục ngữ ta như thấy được rằng mỗi chúng ta, hãy sống như câu tục ngữ trên của các bậc tiền nhân trước đó chính là “ Đói cho sạch, rách cho thơm”, để cho trong mỗi chúng ta là một công dân tốt. Mỗi người đều cố gắng tốt lên thì cả xã hội là một xã hội tốt, luôn giữ một tinh thần vững vàng, tự tin và không thẹn với lòng khi gặp những khó khăn, trắc trở phía trước.

Mỗi người đều có một cuộc sống của riêng mình, và chính ta sẽ là người họa sĩ sáng tác nên bức tranh nghệ thuật của chính đời mình. Vậy để bức tranh ấy hay chính cuộc sống của con người luôn đẹp đẽ, ta cần không ngừng hướng về những lối sống tốt đẹp, có ý nghĩa trong cuộc sống, và một trong số đó, chính là biết giữ gìn nhân phẩm, nhân cách của chính bản thân mình. Do đó, từ xa xưa, ông cha ta đã có câu “Đói cho sạch rách cho thơm”

.Câu tục ngữ tuy ngắn gọn mà lại giàu ý nghĩa vô cùng. Mượn hình ảnh thực để nói những điều sâu xa, “đói” và “rách” là tượng trưng cho sự thiếu thốn, khổ cực của những mảnh đời khó khăn trong cuộc sống, Đi kèm với hai động từ này là hai tính từ “sạch” và “thơm”, tượng trưng cho sự thanh cao, tâm hồn không vẩn đục mà lúc nào cũng đẹp đẽ. Qua câu tục ngữ trên, ông cha ta đã đặt ra một bài học đạo lý vô cùng sâu sắc và đầy ý nghĩa về nhân phẩm của mỗi con người. Cho dù ta có lâm vào hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn đến nhường nào, nhưng vẫn luôn cần biết giữ cho mình một tâm hồn trong sạch, không làm những điều xấu xa để vì sự sống.

Bài học về nhân cách luôn là một trong những bài học muôn đời cho bất kỳ một thế hệ nào. Ai trong chúng ta cũng đều có cái gọi là lòng tự trọng hay nhân phẩm, đó là một trong những giá trị trân quý mà mỗi người đều phải giữ gìn. Nhân phẩm thể hiện một con người có đạo đức hay không, có được xã hội thừa nhận hay không. Một kẻ xấu xa luôn làm những điều trái với pháp luật chắc chắn sẽ không bao giờ được người xung quanh kính nể hay tôn trọng, một người có đạo đức tốt, hành động đúng đắn sẽ luôn được tôn trọng và chào đón trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Nhân cách luôn là lăng kính để người khác soi chiếu và đánh giá chính bản thân ta.

Xã hội này luôn tồn tại những hoàn cảnh khó khăn, cơ cực, thiếu thốn và con người có nhiều cách để đấu tranh cho cuộc sống của mình ngày càng tốt đẹp hơn. Sự đấu tranh ấy có thể là tích cực hoặc tiêu cực. Tiêu cực là khi họ bất chấp tất cả, bán rẻ nhân phẩm, để thực hiện những hành động xấu xa, có hại cho xã hội , trái với pháp luật. Còn tích cực là khi họ lấy chính hoàn cảnh của mình để làm động lực, đấu tranh, hướng về những điều thiện, tốt đẹp, tìm kiếm cơ hội để cải thiện cuộc sống mà không trái với lương tâm, xã hội. Và đó chính là những con người có nhân phẩm, đạo đức, lòng tự trọng.

Dù hoàn cảnh của bạn có khó khăn đến đâu, dù cho bạn có đang bất lực với cuộc sống thế nào, nhưng vẫn luôn cần phải giữ cho lương tâm của mình trong sạch, không vẩn đục. Lòng tự trọng sẽ giúp bạn không bị người đời khinh rẻ, miệt thị, giúp bạn có ý chí, nghị lực để vươn lên trong cuộc sống, khiến cho tâm hồn bạn luôn thanh thản, nhẹ nhõm . Nhân vật Lão Hạc trong truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nam Cao chính là một minh chứng tiêu biểu cho việc “đói cho sạch, rách cho thơm”, ông đã quyết tự kết liễu đời mình khi hoàn cảnh sống đã thiếu thốn đến bước đường cùng, để không phải lâm vào con đường tội lỗi mà kiếm sống qua ngày. Hay chính Chí Phèo, hắn cũng đã chọn cái chết thay vì cứ tiếp tục đi vào con đường tội lỗi của một tên ác quỷ. Đó đều là những nhân vật như những tấm gương sáng của việc giữ gìn và bảo trọn nhân cách đến những giây phút cuối cùng.

Trong xã hội hôm nay, lòng tự trọng luôn là một trong những yếu tố vô cùng cần thiết của mỗi người trong cuộc sống hàng ngày, giữ cho tâm hồn không vẩn đục, xấu xa là một bài học thiết yếu mà mỗi người cần không ngừng rèn luyện bản thân mình. Một con đường tội lỗi để thoát khổ, thoát nghèo không bao giờ là sự lựa chọn đúng đắn hay hợp đạo lý, dù cho con đường ấy có nhanh chóng hay dễ dàng hơn, nhưng đổi lại là sự khinh miệt, tẩy chay của xã hội thi cũng có ý nghĩa gì? Vì “giấy rách phải giữ lấy lề”, dù bạn có thể thiếu thốn về vật chất, nhưng nếu tâm hồn bạn luôn giàu đẹp thì sự thiếu thốn vật chất kia cũng không thể không khắc phục.

“Đói cho sạch rách cho thơm” là một câu tục ngữ hay và ý nghĩa biết bao, Nó là một bài học, một đạo lý, một cẩm nang sống cần thiết đối với mỗi cá nhân, mỗi con người trong xã hội hôm nay trên con đường để vẽ nên bức tranh cuộc đời đẹp đẽ của chính mình.

Nhân cách và đạo đức là thước đo giá trị của con người. Chính vì lẽ đó chăng mà từ ngàn đời nay, ông cha ta đã luôn chú trọng việc giáo dục đạo đức cho con cháu. Như vậy, việc tu dưỡng đạo đức của bản thân trong đời sống hằng ngày đã trở thành những bài học quý giá mà chúng ta cần phải thấm nhuần. Và câu tục ngữ “Đói cho sạch, rách cho thơm” là một câu tục ngữ quen thuộc đã cho chúng một bài học ý nghĩa.

Trước hết, ta có thể hiểu câu tục ngữ là một lời khuyên về việc ăn, cách mặc của con người. Đó là dù bản thân có đói đến đâu chăng nữa thì ta cũng phải biết ăn uống cho hợp vệ sinh - “đói cho sạch”; quần áo tuy có cũ nhường nào nhưng vẫn còn sử dụng được thì ta phải chú ý ăn mặc sao cho sạch sẽ, tinh tươm - “rách cho thơm”. Nhưng sâu xa trong câu tục ngữ này, ngoài việc nhắc nhở con cháu trong cách ăn, mặc, cha ông ta còn nhắn nhủ một lời khuyên quý báu về lối sống, về cách gìn giữ đạo đức, nhân cách của bản thân con người thông qua lối nói ẩn dụ. Cặp hình ảnh “đói - rách” là nói về hoàn cảnh sinh sống của con người còn rất khó khăn, thiếu thốn nhiều về mặt vật chất; còn “sạch - thơm” là cặp hình ảnh nói về nhân cách, đạo đức và phẩm chất của con người. Như vậy, ta có thể khẳng định được rằng, nguyên cả câu tục ngữ là một lời khuyên cho mọi người về việc gìn giữ nhân phẩm bản thân trong bất kì hoàn cảnh nào của cuộc sống.

Nhân cách là những đức tính tốt đẹp của con người và phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức mà xã hội quy định như lòng biết ơn, sự hiếu thảo, lòng dũng cảm, tính kiên trì, tinh thần yêu nước. Con người phải giữ gìn nhân cách đầu tiên là do nhân cách chính là thước đo giá trị của mỗi con người, khẳng định vị trí của người đó trong cộng đồng xã hội. Chẳng phải vậy sao mà xã hội luôn trân trọng, yêu quý và tôn vinh những người có nhân cách, có đạo đức tốt đẹp. Từ đó mà luôn lấy họ làm tấm gương sách để răn dạy cháu con mình noi theo.

Thật vậy, lịch sử chẳng bao giờ quên tôn vinh những tấm gương con người có nhân cách, đạo đức đáng khâm phục, và tiêu biểu chính là người thầy đạo cao, đức trọng Chu Văn An. Thầy đã đem nhân học suốt cuộc đời mình để truyền dạy cho tất cả học trò để rồi cho đến cả một con vật, do quá kính trọng thầy nên đã hóa thành người mà đến theo học lớp thầy dạy. Năm tháng trôi qua, nghe thầy giảng đạo lí, nó đã được thầy cảm hóa. Tôn kính thầy, nghe lời răn dạy của thầy mà thấm nhuần trong tim, nó đã phá luật trời, cho mưa xuống vùng nhiều năm hạn hán để người dân đỡ khổ, đỡ cực. Ngoài ra, thầy thuốc - vị danh y Lê Hữu Trác cũng là một người như thế. Và tấm gương đạo đức ngời sáng về lòng kiên trì vượt mọi trở ngại, khó khăn của cụ đồ Nguyễn Đình Chiểu cũng cần chúng ta phải nhắc đến.

Bên cạnh đó, trong tài cầm quân đánh giặc, thao lược trong chiến trận, Trần Hưng Đạo quả thực là một đại tướng tài giỏi. Và còn rất nhiều tấm gương ngời sáng khác trong thực tế cuộc sống của chúng ta hiện tại. Tuy nhiên, bên cạnh việc tôn vinh những con người như vậy, xã hội ta cũng luôn lên án những kẻ thiếu đạo đức, coi nhân phẩm của mình nhẹ hơn tiền tài, vật chất. Nhìn lại lịch sử, trong thời đại phong kiến nước nhà, thường có những kẻ phản dân hại nước như Nguyễn Ánh, như Lê Chiêu Thống hay ngay cả vua Khải Định... và còn nhiều kẻ khác nữa. Đặc biệt trong thời đại ngày nay cũng có không ít kẻ hám tiền, tham quyền rồi làm nhũng nhiễu nhân dân bằng cách tham nhũng, nhận hối lộ khiến cho đất nước ngày một thêm nghèo.

Mặt khác, nhân cách trong bản thân mỗi người thường được biểu hiện qua hành động và việc làm của họ. Chính vì thế mà người ta có thể dùng hành động để làm ra tiền bạc nhưng chắc chắn không thể dùng tiền bạc mua nhân cách bản thân mình. Cụ thể, với một kẻ đã vào tù vì những hành động phi pháp của anh ta thì tất nhiên, anh ta chẳng thể dùng tiền để mua chuộc mọi người xóa mờ đi quá khứ lỗi lầm ấy được. Mà anh ta chỉ có thể làm lại chính mình bằng những việc làm tốt đẹp, bằng những cố gắng thay đổi bản thân của chính con người anh thôi. Hơn nữa, trong thực tế, con người chúng ta thường có một thói quen xấu khá phổ biến là "Đói ăn vụng, túng làm liều".

Nghĩa là, khi ở trong hoàn cảnh quá khó khăn, đói khổ mà không tìm ra giải pháp và lối thoát cho mình, con người thường không còn tỉnh táo để suy xét về hành động của bản thân mà lại sinh ra thói trộm cắp nhằm giải quyết cái đói, cái khát trước mắt nên vì thế mà đánh mất nhân cách của bản thân. Ngoài ra, trong xã hội hiện tại còn có một số cá nhân thích đua đòi theo bè bạn để đúng với thời thượng, đẳng cấp. Họ ăn chơi xa hoa, coi trọng vật chất, tiền tài, danh vọng hơn cả phẩm giá của bản thân mình, chính thế mà những người này sẵn sàng bán rẻ nhân phẩm vì những mục đích xa xỉ. Vậy ra những việc làm tai hại như thế đâu chỉ ảnh hưởng trực tiếp tới họ - bản thân những người gây ra như bị bè bạn khinh rẻ, bị mọi người lánh xa, bị luật pháp trừng trị nghiêm khắc mà còn ảnh hưởng rất xấu tới xã hội, tới cộng đồng khi gây mất trật tự, an ninh và cũng còn muôn vàn tệ nạn xã hội khác nữa...

Và chúng ta cũng biết rằng, từ xưa đến nay, việc giữ gìn nhân cách, phẩm chất đã trở thành một truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta, dân tộc Việt Nam anh hùng. Chính thế mà chúng ta luôn phải tiếp thu, biết kế thừa và phát huy để mãi mãi gìn giữ vẻ đẹp này của dân tộc. Như vậy, để lời khuyên về nhân cách luôn được truyền lưu cho các thế hệ mai sau, các thể loại văn học dân gian đã đúc kết đưa ra những bài ca dao, các câu tục ngữ thực sự ý nghĩa như bài ca dao “Con cò mà đi ăn đêm” hay “Giấy rách phải giữ lấy lề”, “Chết vinh hơn sống nhục”, “Chết đứng hơn sống quỳ” cũng là những câu tục ngữ thực sự thâm thúy. Và đặc biệt nhất có lẽ là lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu của chúng ta, người đã bảo: “Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó. Có tài mà không có đức thì là người vô dụng”.

Tóm lại, câu tục ngữ “Đói cho sạch, rách cho thơm” mãi mãi là một lời khuyên đúng đối với tất cả mọi người trong mọi thời đại. Chúng ta cần sống một cách chân thật với mình, với mọi người, sống trong sạch, lương thiện để bản thân ta là một người tốt. Điều đó không chỉ đem lại lợi ích cho chính bản thân ta mà còn góp phần đảm bảo cuộc sống tốt đẹp chung cho tất cả mọi người.

Cuộc sống của mỗi người luôn có những biến đổi, có những lúc thăng nhưng bên cạnh đó cũng có những nốt trầm. Trước sự thay đổi của cuộc sống chúng ta cần giữa vững ý chí, niềm tin và hơn hết là giữ gìn phẩm giá của bản thân. Để nói về điều này, ông cha ta đã gửi gắm qua câu tục ngữ: Đói cho sạch, rách cho thơm.

Câu tục ngữ được chia làm hai vế, cân đối, nhịp nhàng. Trước hết chúng ta cần hiểu nghĩa đen của câu tục ngữ này là gì. Dù có bị đói chúng ta cũng phải ăn miếng ăn sạch sẽ, dù có nghèo quần áo cũng phải gọn gàng, thơm tho, không được ăn mặc lôi thôi, luộm thuộm. Đằng sau lớp nghĩa bề mặt đó, ông cha ta còn gửi gắm đến thế hệ sau một thông điệp vô cùng sâu sắc, ý nghĩa. Đói và rách ở đây chỉ cuộc sống khó khăn, túng quẫn; sạch, thơm không chỉ dùng chỉ hình thức bề ngoài mà còn thể hiện phẩm chất, tính cách bên trong mỗi con người: sự trong sạch, trung thực, không tham lam, lừa dối. Câu tục ngữ khuyên nhủ mỗi người dù cuộc sống có khó khăn, vất vả, phải chịu nhiều khổ cực cũng phải luôn giữ gìn nhân cách, phẩm chất của bản thân. Không bởi vì hoàn cảnh thay đổi mà bán rẻ nhân phẩm, lương tâm, đạo đức của chính mình.

Trong cuộc sống, khi gặp những khó khăn người ta thường dễ dàng suy sụp, nản chí, có những hành động không đúng với chuẩn mực đạo đức, “đói ăn vụng, túng làm càn”. Đồng thời đây cũng là lúc thử thách bản lĩnh của mỗi con người. Nếu là người có ý chí, có bản lĩnh vững vàng sẽ không bị sa ngã trước những cám dỗ của cuộc sống, sẽ giữ được lương tâm, phẩm giá, nhân cách của bản thân. Ngược lại, bị cám dỗ sẽ trở thành kẻ xấu, tha hóa về đạo đức. Với xã hội hiện đại đây là câu nói răn mình mà mỗi người cần phải ghi nhớ để không sa đà vào những tệ nạn khi gặp khó khăn, vất vả.

Từ cổ chí kim có rất nhiều tấm gương sáng về tinh thần, thái độ sống đúng đắn, đúng mực, không bị cám dỗ trước những sa hoa của cuộc sống. Khổng Tử người có phẩm hạnh, đạo đức cao thượng, dù cả đời ông sống trong nghèo túng, nhưng chưa bao giờ ông bị những lời dụ dỗ làm cho mất đi những nét phẩm cách của một bậc thánh nhân. Gần hơn là cụ Phan Bội Châu, vị anh hùng của dân tộc, là một người tài giỏi, lãnh đạo nhân dân cứu nước theo con đường dân chủ, mặc dù nhiều lần bị thực dân Pháp dụ dỗ, đe dọa nhưng ông vẫn kiên trinh tấm lòng cứu nước, cứu dân. Và còn rất nhiều tấm gương khác trong cuộc sống thể hiện đức tính tốt đẹp, không bán rẻ lương tâm, nhân cách của bản thân trước những cám dỗ của cuộc sống.

Bên cạnh đó vẫn còn những con người coi thường những giá trị tốt đẹp của dân tộc, bán rẻ nhân phẩm của mình vì những lợi ích trước mắt như: buôn bán ma túy, ăn trộm, ăn cắp,… Những hành động này thật đáng lên án và những kẻ đó cần có những hình phạt thích đáng.

Đói cho sạch, rách cho thơm từ xưa đến nay đã là lời răn dạy, là lẽ sống mà mỗi con người phải hướng đến. Là một học sinh ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường chúng ta phải kiên định, trung thực, không vì những lợi ích trước mắt mà bán rẻ nhân cách của mình. Chỉ có tu dưỡng, rèn luyện đạo đức ngay từ bây giờ thì sau này ta mới trở thành người có ích cho gia đình và xã hội.

Trong kho tàng ca dao tục ngữ Việt Nam nhân cách và đạo đức của mỗi người luôn được đề cao, là thước đo về giá trị của mỗi người. Qua câu tục ngữ “Đói cho sạch, rách cho thơm” ta càng thấm nhuần tư tưởng đó của ông cha ta.

Câu tục ngữ gồm có hai về vừa là đối lập, vừa là bổ sung ý nghĩa cho nhau “Đói cho sạch, rách cho thơm”. Câu tục ngữ không chỉ muốn nói về chuyện ăn, cách mặc của mỗi người mà qua đó còn muốn nêu cao giá trị đạo đức, giữ gìn nhân cách của bản thân mỗi chúng ta. “Đói cho sạch” - “đói” ngoài ý nghĩa chỉ sự thiếu thốn, đói khát còn mang ý nghĩa là rơi vào hoàn cảnh khó khăn về vật chất. “Sạch” ngoài ý nghĩa chỉ sự sạch sẽ, ở trong tục ngữ này đã có hiện tượng chuyển nghĩa.

Không còn mang ý nghĩa thông thường đó nữa, mà ở đây tác giả muốn nói tới tâm hồn, sự trong sáng trong suy nghĩ, cư xử văn hóa. Qua đó, cha ông ta ngoài việc muốn nhắn nhủ con cháu không chỉ trong cách ăn mặc, còn muốn nhắc nhở con cháu về một cách sống đẹp, văn hóa, dù có phải đối mặt với thiếu thốn về vật chất, khó khăn trong chuyện tiền bạc nhưng vẫn phải giữ được một tâm hồn trong sáng, biết cư xử phải đạo, không được làm những việc bất lương.

Trong xã hội ngày hôm nay, không thiếu những trường hợp khi rơi vào hoàn cảnh túng quẫn, coi nhân phẩm nhẹ hơn tiền tài, danh vọng…….mà làm trái với lương tâm mình mà làm những việc bất lương như ăn trộm, ăn cắp, ……….nhằm thỏa mãn nhu cầu cá nhân. Những trường hợp như thế, dù không chịu sự trừng phạt của phát luật cũng sẽ chịu sự trừng phạt của xã hội và sự day dứt của lương tâm mình. Nhìn lại câu chuyện Thạch Sanh, chúng ta có thể nhận thấy rõ hình ảnh Lý Thông tham lam xảo quyệt, dùng đủ thủ đoạn để trục lợi cá nhân, bỏ qua lòng tự trọng của bản thân mình……để rồi cuối cùng phải chịu sự trừng phạt thích đáng.

Cùng nhìn về chiều dài lịch sử, qua bao thế hệ cha ông ta, chúng ta có thể nhìn thấy những tấm gương những con người có nhân cách và đạo đức tốt đẹp, mà lịch sử dân tộc tôn vinh tới tận ngày hôm nay. Thật vậy, lịch sử chẳng bao giờ có thể quên họ, bởi họ là những tấm gương sáng ngời về đạo đức và nhân cách đáng khâm phục. Đó là nhà văn Chu Văn An, thầy không chỉ dạy kiến thức, truyền thụ đạo lý … cho biết bao thế hệ học sinh mà hơn hết cái mà thầy để lại cho bao thế hệ tương lai là nhân học của mình mà thầy đã dùng tâm huyết cả đời khắc sâu trong trái tim mỗi thế hệ, những bài học đạo lý về làm người đó còn sáng ngời tới tận ngày hôm nay.

Vế thứ hai của câu tục ngữ nói “Rách cho thơm” muốn nói dù quân áo bên ngoài có rách nát, không lành lặn thì vẫn phải giữ được sự thơm tho, sạch sẽ. Ý nghĩa của từ “thơm” trong vế thứ hai cũng giống như từ “sạch”, ý chỉ tới những điều trong sạch đúng đắn. Câu tục ngữ sử dụng hai động từ chính là “cho” mà không sử dụng bất kỳ một động từ nào khác để thay thế như “thì” hay “nên”….. Bởi “cho” là giữ lấy, là sự tiếp nối về phẩm chất, đạo lý được truyền thụ lại từ thế hệ này qua thế hệ khác. Câu tục ngữ đúc kết những đạo nghĩa tốt đẹp của ông cha ta. Nó thể hiện chân lý bao đời nay của bao thế hệ người dân Việt mà chúng ta có thể nhận thấy qua những câu ca dao tục ngữ khác như “Giấy rách phải giữ lấy lề” hay như “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”, nhằm hướng chúng ta tới sống đẹp, sống đúng, đó là cách sống mà mỗi người cần hướng tới.

Nhân cách của mỗi người được thể hiện qua hành động và việc làm. Chúng ta có thể dùng hành động, việc làm của mỗi cá nhân để tạo ra vật chất nhưng nếu để mất nhân cách thì không thể dùng vật chất nào có thể mua lại được. Chính vì thế, nhân cách là sự phát triển, tôi luyện qua thời gian và thử thách.

Thật vậy, câu tục ngữ có ý nghĩa rất quan trọng đối với cá nhân mỗi chúng ta. Từ đó, giúp chúng ta sống hạnh phúc hơn, giữ vững đạo nghĩa tốt đẹp được ông cha ta gìn giữ suốt bao đời, trở thành người có ích cho xã hội.

Tục ngữ chứa đựng biết bao kinh nghiệm về ứng xử, về đạo lí làm người. Có nhiều câu tục ngữ trở thành phương châm sống, giáo dục nhân cách cho chúng ta. Câu tục ngữ: “Đói cho sạch, rách cho thơm ” trở thành bài học luân lí, đến nay vẫn còn nguyên giá trị.

Câu tục ngữ có hai vế đối xứng, đồng nhất về nội dung, cùng bổ sung ý nghĩa cho nhau. Đối nghĩa là nghèo đói, thiếu thốn về mặt vật chất, cơm áo bạc tiền. Cho nghĩa là vẫn phải giữ cho được. Sạch nghĩa là trong sạch, không lèm nhèm tắt mắt, tham lam. Vế thứ nhất: “Đói cho sạch ” nêu lên bài học đạo đức: sống trong sạch trong cảnh nghèo đói. Vế thứ hai: “Rách cho thơm ”.Rách cũng có nghĩa tương tự như đói: thiếu thốn, nghèo khổ, thiếu ăn thiếu mặc. Cho thơm: cho trong sáng tâm hồn, cho tốt đẹp về lương tâm danh dự, được mọi người nể trọng.

Trong đời, ai mà chả thích giàu sang, phú quý? Địa vị cao sang, tiền bạc nhiều... ai mà chả ham muốn? Nhưng cổ nhân có nhắc: "Phú quý bất năng dâm,bần tiện bất năng di, uy vũ bất năng khuất ”, nghĩa là giàu sang không mua chuộc được, nghèo khổ không đổi dời, vũ lực không thể khuất phục. Đó là nhân cách vĩ đại của kẻ sĩ chân chính.

Trên đường đời, ai mà chẳng có lúc gặp hoạn nạn khó khăn, thất cơ lỡ vận. Mất mùa, ốm đau, tai họa... là những thử thách khó lường. Khi đứng trước những gấp khúc cuộc đời, dân gian có lời khuyên chí lí: “Đói cho sạch, rách cho thơm”.Nghèo đói mà sống trong sạch, khó khăn thiếu thốn mà giữ được phẩm cách, danh dự, đó là điều không đơn giản, không phải ai cũng làm được. Qua câu tục ngữ này,nhân dân ta nhắc nhở mọi người hãy ra sức tu dưỡng đạo đức, giữ vững phẩm cách trong sạch, dũng cảm vượt qua mọi cám dỗ vật chất, giữ vững danh dự và lương tâm.

Các tệ nạn xã hội như ăn cắp, ăn trộm, lừa đảo, giết người cướp của đều do lòng tham vô độ mà ra. Thậm chí các tệ nạn tham nhũng của những quan chức biến chất đều do lòng tham, thích xa hoa hưởng lạc mà trở thành quốc nạn.

Thói thường, nói dễ làm khó. Biết tu dưỡng đạo đức, giữ cho tâm hồn trong sáng, lương tâm trong sạch, danh dự trọn vẹn... là việc phải phấn đấu suốt đời. Có biết lao động cần cù, sống giản dị, tiết kiệm thì mới có thể biến câu tục ngữ “Đói cho sạch, rách cho thơm” thành hiện thực.Diệt lòng tham, sống trong sạch là điều mà tổ tiên ông cha vẫn nhắc nhở con cháu:

“Của phi nghĩa có giàu đâu,

Ởcho ngay thật, giàu sau mới bền”

Hiện tượng quay cóp, gian lận trong học hành thi cử, phải chăng vì ai đó chưa hiểu hết ý nghĩa câu tục ngữ: “Đói cho sạch, rách cho thơm”.Câu tục ngữ ấy đã trở thành bài học luân lí, đến nay vẫn còn nguyên giá trị.