Theo thống kê, ngôn ngữ Mixtec, được 6.000 người ở Oaxaca, Mexico, là ngôn ngữ kỳ lạ nhất trên thế giới, theo nhà ngôn ngữ học Tyler Schnoebelen được đào tạo tại Stanford . Điều đó nghĩa là gì? Victor Mair đã tóm tắt nó một cách độc đáo trên Nhật ký Ngôn ngữ của Đại học Pennsylvania: “Trong ngữ cảnh này, 'kỳ lạ' có nghĩa là đại khái là có các đặc điểm ngôn ngữ không giống với hầu hết các ngôn ngữ khác".

Những gì Schnoebelen đã làm là phân tích 2.676 ngôn ngữ trên thế giới bằng Tập bản đồ cấu trúc ngôn ngữ thế giới, xem ngôn ngữ nào chia sẻ 192 đặc điểm ngôn ngữ khác nhau và ngôn ngữ nào không. Sử dụng tiêu chí này, ngôn ngữ Mixtec là một ngôn ngữ khác thường như bạn sẽ thấy trên hành tinh này. Điều kỳ lạ nhất về Chalcatongo Mixtec là nó không có phương pháp để chứng minh câu hỏi có hay không.

Câu hỏi "Điều này có kỳ lạ không?" và tuyên bố "Điều này thật kỳ lạ" theo nghĩa đen không thể phân biệt rõ ràng được. Như Monica Ann Macauley viết trong A Grammar of Chalcatzingo Mixtec, “Không có dấu hiệu của trạng thái thẩm vấn (của câu hỏi có/không) bằng loạt câu hỏi, ngữ điệu, giọng điệu hoặc phương pháp khác”. Schnoebelen cho biết Mixtec là ngôn ngữ duy nhất trên thế giới có đặc điểm này.

Được nói bởi người Pirahã ở Brazil, ngôn ngữ vùng này không có từ chỉ màu sắc hoặc con số. Pirahã có vẻ là một khái niệm đầy thách thức đối với người ngoài, nhưng đối với những người nói được ngôn ngữ này, họ có thể giao tiếp rõ ràng mà không gặp khó khăn. May mắn thay, Pirahã có những lựa chọn thay thế. Thay vì các màu cụ thể như “đỏ” và “tím”, họ mô tả nó dưới dạng sắc thái, “sáng” và “tối”. Khi thảo luận về các con số và số lượng, họ xác định các đối tượng là “nhiều” hoặc “một vài”.

Pirahã cũng ít phức tạp hơn các ngôn ngữ kỳ lạ khác. Nó chỉ có từ mười đến mười hai âm thanh. Đôi khi mọi người sử dụng cách giao tiếp thông qua tiếng vo ve và huýt sáo để làm cho nó trở nên đơn giản hơn. Thay vì các thuật ngữ màu sắc, Everett tuyên bố, chúng sử dụng tương đương với “sáng” và “tối”. Đối với các con số, họ giữ nó đơn giản và sử dụng phiên bản của họ là “ít” và “nhiều” (trong số các thuật ngữ khác có nghĩa là “lớn”, “nhóm”, “nhỏ”, “nhiều”).

Năm 2009, The Economist gọi ngôn ngữ Tuyuca của miền đông Amazon là “ngôn ngữ khó nhất” trên thế giới vì hai lý do chính. Ngôn ngữ này không phải là một ngôn ngữ được sử dụng rộng rãi với chỉ khoảng 1000 người nói quanh Colombia và Brazil.. Và điều khiến nó thậm chí còn khó học hơn là các từ đơn lẻ được xây dựng để diễn đạt ý tưởng. Điều này có nghĩa là những từ dài hơn truyền đạt những gì mà đa số mọi người sẽ sử dụng toàn bộ câu để diễn đạt.

Trước hết, Tuyuca được gọi là một ngôn ngữ kết hợp, có nghĩa là hàng tấn morphemes, các đơn vị nghĩa đơn lẻ - ghép lại với nhau thành một từ dài để thực hiện “công việc” của toàn bộ câu. Việc kết hợp đơn lẻ không nhất thiết làm cho một ngôn ngữ trở nên khó khăn hoặc xa lạ. Tuyuca gặp thêm khó khăn khi các động từ trong Tuyuca yêu cầu ý thức về cách người nói biết điều gì đó. Tuyuca cũng sử dụng các từ có phần cuối được thiết kế để thể hiện bạn có hiểu đầy đủ về chủ đề mình đang thảo luận hay không.

Ngôn ngữ !Xóõ hay Taa của Botswana là một trong số những ngôn ngữ được gọi là “nhấp chuột” được nói ở miền nam châu Phi, tất cả đều nghe khá lạ tai đối với những người nước ngoài. Nếu Rotokas là một trong những ngôn ngữ đơn giản nhất, thì !Xóõ là một trong những ngôn ngữ phức tạp nhất. Nó có hơn 160 âm vị khác nhau, 110 trong số chúng được tạo ra từ âm thanh nhấp chuột. Các cú nhấp chuột cũng có thể khác nhau về âm sắc: trung giảm, trầm, trung và cao. Những lần nhấp chuột có thể rất khó đối với người nước ngoài.

Điều khiến !Xóõ khác biệt là "mảng âm thanh bất thường bùng nổ" khiến nó trở thành một trong những ngôn ngữ nói phức tạp nhất trên thế giới. Ví dụ, Tony Trail, chuyên gia hàng đầu không phải người Botswana về !Xóõ, đã phát triển một khối u trên thanh quản của mình khi cố gắng nắm vững “5 lần bấm cơ bản và 17 lần bấm đi kèm” và 4 kiểu nguyên âm (mỗi kiểu có 4 âm khác nhau). Sau này anh mới biết người lớn đó! Xóõ-những người nói đều phát triển chung một cục.

Rotokas là một trong 830 ngôn ngữ được sử dụng ở Papua New Guinea. Rotokas là một ngôn ngữ Bắc Bougainville được nói bởi khoảng 4.000 người trên đảo Bougainville. Ngôn ngữ Rotokas của Papua New Guinea giữ danh hiệu ngôn ngữ đơn giản nhất chỉ có 12 âm vị và bảng chữ cái 12 chữ cái. Ngôn ngữ này cũng thiếu âm mũi. Ngôn ngữ này cũng khác thường vì nó không sử dụng phụ âm "mũi", ngoại trừ "khi một người bản ngữ cố gắng bắt chước nỗ lực nói tiếng Rotokas của người nước ngoài".

Rotokas có ba phương ngữ chính: Central Rotokas, Aita Rotokas và Pipipai. Trung tâm Rotokas có một trong những kho ngữ âm cực kỳ nhỏ và có lẽ có bảng chữ cái hiện đại nhỏ nhất trên thế giới. Phương ngữ ở khu vực miền Trung của Rotokas sở hữu một trong những kho âm vị nhỏ nhất thế giới. Trong đó, bảng chữ cái bao gồm mười hai chữ cái, đại diện cho mười một âm vị. Rotokas có sự phân biệt về độ dài của nguyên âm (nghĩa là tất cả các nguyên âm đều có phần đối âm ngắn và dài) nhưng mặt khác Rotokas lại thiếu các đặc điểm phân đoạn đặc biệt như âm sắc tương phản hoặc trọng âm.

Guugu Yimithirr là một ngôn ngữ thổ dân Úc đã tạo cho thế giới từ “kangaroo”. Guugu Yimithirr là một ngôn ngữ Pama-Nyungan được nói chủ yếu ở Hopevale và Cooktown ở Viễn Bắc Queensland, phần lớn phía bắc của bang Queensland của Úc. Theo điều tra dân số năm 2016, có khoảng 780 người nói tiếng Guugu Yimithirr. Đa số người nói là người lớn, nhưng một số người trẻ tuổi cũng nói được ngôn ngữ này. Các thành viên cộng đồng và các nhóm khác nhau đang nỗ lực để hồi sinh ngôn ngữ.

Các cách viết khác của ngôn ngữ này bao gồm Guugu Yimithirr, Gugu Yimijir, Gugu-Yimithirr, Guguyimidjir, Guugu Yimithirr, Koko Imudji và Kukuyimidi. Tên bản địa của ngôn ngữ, Guugu Yimithirr, có nghĩa là "có bài phát biểu này". Guugu Yimithirr lần đầu tiên được ghi lại vào năm 1770 bởi Trung úy James Cook (sau này là Thuyền trưởng Cook), Joseph Banks và Sydney Parkinson và là ngôn ngữ thổ dân đầu tiên được viết của Úc. Họ thu thập các từ trong tiếng Guugu Yimithirr, bao gồm kangaroo, dùng để chỉ một con kangaroo lớn màu đen hoặc xám, và thường được viết là gangurru.

Silbo Gomera được tìm thấy trên bờ biển của Tây Ban Nha, Silbo Gomero là một ngôn ngữ hoàn toàn bao gồm tiếng huýt sáo, được sử dụng từ thế kỷ 15 ở Lao Mera, một trong những đảo nhỏ nhất của Quần đảo Canary thuộc Tây Ban Nha nằm ngoài vùng Tây Bắc Phi. Tiếng huýt sáo giúp mọi người giao tiếp qua các chướng ngại vật như khe núi và hẻm núi nơi mà lời nói không thể chuyển sang phía bên kia.

Nghe có vẻ kỳ lạ, những tiếng huýt sáo này có các cao độ và âm sắc khác nhau. Những điều này đạt được nhờ sự sờ nắn của bàn tay để tạo ra thứ gì đó rất giống với ngôn ngữ nói. Mặc dù nó có vẻ hơi quá đối với người ngoài, nhưng kỹ thuật giao tiếp này rất hiệu quả. Những người bản địa Bắc Phi sinh sống đầu tiên trên đảo đã sử dụng ngôn ngữ huýt sáo, và những người định cư châu Âu đầu tiên đã sử dụng ngôn ngữ này và chạy cùng với nó. Ngày nay, các cuộc trình diễn của Silbo Gomera là một điểm thu hút khách du lịch lớn, nhưng nó cũng được giảng dạy tại các trường học địa phương.

Ngôn ngữ Archi của Dagestan, Nga hiện có khoảng 900 người nói ngôn ngữ này tại 8 ngôi làng nằm gần sông Risor ở Dagestan, Nga. Với số lượng người nói thấp như vậy, ngôn ngữ này đang bị đe dọa. Và mặc dù cộng đồng nhỏ những người nói của nó chắc chắn làm cho nó trở nên độc đáo, nhưng đó không phải là thứ đưa nó vào danh sách này vì những ngôn ngữ kỳ lạ.

Trong Archi, một động từ có thể có gần 1,5 triệu cách chia khác nhau. Bạn đã đọc đúng: 1,5 triệu liên từ. Lấy ví dụ động từ “bơi”. Trong tiếng Anh, khi bạn chia động từ, bạn có khả năng “Tôi bơi, anh ấy bơi và họ bơi”. Và bạn cũng có thể thay đổi căng thẳng, "Tôi đã bơi, tôi sẽ bơi, tôi sẽ bơi," điều này làm phức tạp mọi thứ. Bây giờ hãy tưởng tượng tất cả các phiên bản này, nhưng theo 1,5 triệu cách khác nhau. Xem xét các biến số như căng thẳng, tâm trạng, hiển nhiên (cách người nói biết điều gì đang xảy ra), và nhiều yếu tố khác, số lượng dạng động từ.

Ngôn ngữ nhân tạo kỳ lạ Esperanto tự hào có hơn 2 triệu người nói trên toàn thế giới. Tiến sĩ Ludwig Lazarus Zamenhof đã tạo ra ngôn ngữ này vào năm 1887 như một cách bắc cầu với rào cản ngôn ngữ giữa mọi người. Esperanto được cho là hoạt động như một ngôn ngữ quốc tế. Mục tiêu của ngôn ngữ này là giúp hạ thấp lòng tin cá nhân. Điều này hy vọng truyền cảm hứng hòa bình giữa nhiều nhóm người khác nhau với các ngôn ngữ khác nhau.

Ngôn ngữ Esperanto được tạo ra bằng cách sử dụng nhiều cấu trúc và từ vựng khác nhau từ các ngôn ngữ khác. Tiếng Latinh đóng vai trò là nền tảng của nó. Các ngôn ngữ Anh, Đức, Nga đã ảnh hưởng đến việc tạo ra nó cùng với tiếng Ba Lan bản địa. Esperanto cũng có 16 cấu trúc ngữ pháp hoạt động như các quy tắc cho ngôn ngữ. Rất may, không có ngoại lệ đối với các quy tắc. Điều này có nghĩa là một khi bạn học chúng, bạn có thể nói mà không cần lo lắng. Điều này có nghĩa là các chương trình học ngôn ngữ của nó có xu hướng rất đơn giản và dễ thành thạo.

Ngôn ngữ Aymara không phải là bất thường, nói một cách hời hợt: hơn 3,5 triệu người Aymara nói nó ở dãy Andes của Nam Mỹ và đó là ngôn ngữ chính thức của Bolivia. Nhưng dưới bề mặt là một thứ ngôn ngữ kỳ quặc, gây nhức nhối. Thay vì đề cập đến tương lai ở phía trước, họ nói rằng nó ở phía sau họ, và ngược lại: "Trong Aymara, từ cơ bản cho phía trước (nayra, 'eye/front/sight') cũng là một biểu thức cơ bản có nghĩa là quá khứ, và từ cơ bản cho phía sau (qhia, back/phía sau) là một cách diễn đạt cơ bản cho ý nghĩa tương lai. "

Aymara thậm chí còn có những cử chỉ đằng sau họ khi đề cập đến tương lai và sử dụng những cử chỉ trước mặt họ khi thảo luận về quá khứ. Tương lai là điều không thể biết trước, vì vậy nó không hiển thị cho họ và xuất hiện trước mắt họ. Nhưng quá khứ đã xảy ra, vì vậy nó vẫn còn đó, ngay trước mặt chúng ta. Cách suy nghĩ này được biết chỉ có ở phía trước, không được biết ở phía sau dường như là duy nhất đối với ngôn ngữ Aymara.