!Xóõ: Botswana

Ngôn ngữ !Xóõ hay Taa của Botswana là một trong số những ngôn ngữ được gọi là “nhấp chuột” được nói ở miền nam châu Phi, tất cả đều nghe khá lạ tai đối với những người nước ngoài. Nếu Rotokas là một trong những ngôn ngữ đơn giản nhất, thì !Xóõ là một trong những ngôn ngữ phức tạp nhất. Nó có hơn 160 âm vị khác nhau, 110 trong số chúng được tạo ra từ âm thanh nhấp chuột. Các cú nhấp chuột cũng có thể khác nhau về âm sắc: trung giảm, trầm, trung và cao. Những lần nhấp chuột có thể rất khó đối với người nước ngoài.

Điều khiến !Xóõ khác biệt là "mảng âm thanh bất thường bùng nổ" khiến nó trở thành một trong những ngôn ngữ nói phức tạp nhất trên thế giới. Ví dụ, Tony Trail, chuyên gia hàng đầu không phải người Botswana về !Xóõ, đã phát triển một khối u trên thanh quản của mình khi cố gắng nắm vững “5 lần bấm cơ bản và 17 lần bấm đi kèm” và 4 kiểu nguyên âm (mỗi kiểu có 4 âm khác nhau). Sau này anh mới biết người lớn đó! Xóõ-những người nói đều phát triển chung một cục.