Cá Diêu Hồng hay cá Điêu Hồng có xuất xứ từ Đài Loan, thịt trắng thơm, sống ở môi trường nước ngọt, hình thành qua quá trình lai tạo với cá rô phi vằn. Ngày nay, cá Diêu Hồng được biết đến là vật nuôi mang lại nguồn thực phẩm bổ dưỡng, lành tính, phân bố chủ yếu ở vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Thông tin khái quát:

• Tên thường gọi: cá Diêu Hồng, cá Điêu Hồng, cá rô phi đỏ
• Tên khoa học: Oreochromis sp
• Tên tiếng anh: Red Tilapia
• Họ: cá rô phi
• Ngành: dây sống
• Nguồn gốc: Đài Loan
• Cân nặng: 1,2kg sau 18 tháng nuôi
• Tập tính ăn: ăn tạp
• Môi trường sống: nước ngọt

Xuất xứ của cá diêu hồng là từ Đài Loan. Năm 1968, người ta phát hiện một số cá bột rô phi cỏ (Oreochromis mosambicus) có màu đỏ, do bị đột biến "bạch tạng" không hoàn toàn. Người ta tiếp tục cho lai O. mosambicus đột biến bạch tạng với loài O. niloticus (rô phi vằn) được thế hệ F1 có 30% là rô phi màu đỏ (diêu hồng), những cá thể này có những chấm đen ở hai bên cơ thể gần như đối xứng nhau. Những cá thể F1 đỏ này tiếp tục được sinh sản và đã nâng được tỷ lệ đỏ lên 80%. Dòng cá này có thể đạt 500 – 600 gam hoặc hơn sau 5 tháng nuôi, đạt 1.200 gam trong 18 tháng.

Năm 1975, xuất hiện một cá cái rô phi đỏ có màu sáng và nặng 1.200 gam trong vòng 18 tháng. Cho lai con này với con rô phi đỏ khác thì được 4 nhóm: đỏ, nâu, đen, trắng nhạt. Dòng đỏ và trắng nhạt hoàn toàn không còn chấm đen. Cho dòng đỏ này sinh sản thì có tỷ lệ màu đỏ của F1 cao và màu đỏ rất ổn định. Vì dòng cá này có hình dạng và màu đỏ rất giống cá tráp đỏ ở biển nên mới có tên "Diêu hồng" hay "Điêu hồng" (tráp đỏ - chính xác phải gọi là "hồng điêu" theo tiếng Trung Quốc)

Người ta còn lai rô phi màu đỏ (diêu hồng) với dòng O.aureus cho ra được F1 có 65% màu đỏ toàn là đực, 35% màu đen thì có 7 - 8% là cá cái. Cá F1 lớn nhanh nhất là con đực, có thể đạt cỡ 2 – 3 kg. Khi lai cá diêu hồng với dòng O. urolesis hornorum thì cho ra F1 có 65% đỏ, 35% đen và 100% là cá đực. Ở Việt Nam, trường Đại học Cần Thơ đã nhập 1 đàn cá diêu hồng từ AIT (năm 1990) và thử nghiệm nuôi, nghiên cứu về sinh học, khả năng chịu đựng của cá diêu hồng với độ mặn, pH, nhiệt độ,... Từ năm 1997, cá diêu hồng được nhập về để nuôi thương phẩm. Hiện nay Việt Nam đã phát triển tốt trong điều kiện khí hậu bản địa và là đối tượng nuôi có giá trị kinh tế.

Cá Diêu Hồng, cá Điêu Hồng hay cá rô phi đỏ là loài cá nước ngọt thuộc họ cá rô phi, được hình thành từ lai tạo và sinh trưởng trong điều kiện nuôi nhốt. Tại Việt Nam, cá Diêu Hồng còn được gọi là cá rô vì chúng có hình dạng và màu sắc tương đối giống nhau; phân bố phổ biến nhất tại vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Cá diêu hồng được chăn nuôi chủ yếu ở miền Nam bộ mà tập trung ở đồng bằng sông Cửu Long, nơi có những điều kiện về thổ nhưỡng, thủy lưu thích hợp nhất cho loài cá này. Trước đây, người dân ở đồng bằng sông Cửu Long nuôi cá diêu hồng chủ yếu là thả tự nhiên trong ao, thức ăn đơn giản chỉ là rau, cám. Cá lớn lên trong môi trường tự nhiên nên thời gian nuôi kéo dài, trung bình 6-7 tháng mới thu hoạch. Trọng lượng và chất lượng cá vì thế cũng không đồng đều.

Cá diêu hồng là một loại cá đang được thị trường ưa chuộng và là một trong những loại cá được nuôi phổ biến nhất ở đồng bằng sông Cửu Long. Sau khi nuôi thử nghiệm và phát triển đại trà thời gian gần đây ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, cá điêu hồng chủ yếu được tiêu thụ ở nội địa, chưa có thị trường xuất khẩu nên đã ảnh hưởng đến việc mở rộng quy mô nuôi loại cá này.

Toàn thân phủ vảy màu đỏ hồng hoặc vàng đậm; một số khác có vài đám vảy màu đen xen lẫn với màu hồng trên thân
Thân cao, hình hơi bầu dục, dẹp bên. Đầu ngắn, miệng rộng hướng ngang. Hai hàm dài bằng nhau, môi trên dày. Lỗ mũi gần mắt hơn mõm. Mắt tròn, khoảng cách 2 mắt rộng. Vây ngực nhọn, dài, mềm. Vây bụng to, cứng, chưa tới lỗ hậu môn.
Cá Diêu Hồng đực và cái phân biệt với nhau bởi hình thái ngoài và lỗ huyệt.

Cá đực có đầu to và nhô cao; vây lưng và vây đuôi có màu hồng hoặc hơi đỏ; có 2 lỗ huyệt gồm lỗ niệu sinh dục (với đầu thoát dạng lồi, hình nón dài và nhọn) và lỗ hậu môn; trong khi cá cái có đầu nhỏ và hàm dưới trễ; vây lưng và vây đuôi màu tím nhạt; có 3 lỗ huyệt gồm lỗ niệu, lỗ sinh dục (dạng tròn, hơi lồi, không nhọn như cá đực) và lỗ hậu môn.

Sống chủ yếu trong môi trường nước ngọt, lợ, thích hợp với nguồn nước có độ pH khoảng 6,2-7,5 và nhiệt độ là 25-35°C, khả năng chịu phèn kém, tuy nhiên lại có thể thích nghi trong môi trường nhiễm mặn nhẹ từ 5-12%. Chịu nhiệt kém, nước dưới 18°C cá ăn kém, chậm lớn, dễ bị nhiễm bệnh; thậm chí có thể chết vì rét khi nhiệt độ nước vào khoảng 11-12°C.

Cá Diêu Hồng sinh trưởng nhanh, tốc độ lớn phụ thuộc vào môi trường nước, thức ăn, mật độ nuôi cũng như cách chăm sóc. Một con cá Diêu Hồng sinh trưởng tốt sẽ đạt cân nặng cỡ thương phẩm khoảng từ 400-500g trở lên chỉ sau 5-6 tháng nuôi.

Đây là loài cá ăn tạp, thức ăn thiên về nguồn gốc thực vật như cám, bắp xay nhỏ, bã đậu, bèo tấm, rau muống và các chất như mùn bã hữu cơ, tảo, ấu trùng, côn trùng, do đó nguồn thức ăn cho cá rất đa dạng, bao gồm các loại cám thực phẩm, khoai củ, ngũ cốc,...

Nói chung cá điêu hồng có thể ăn nhiều loại thức ăn khác nhau, đây là đặc điểm thuận lợi cho nuôi thâm canh. Ngoài ra có thể tận dụng các nguyên liệu phụ phẩm từ các nhà máy chế biến thủy sản (nhu vỏ tôm, râu mực, đầu cá,....) hay các phấn phẩm lò giết mổ gia súc để chế biến thành các nguồn thức ăn phụ cung cấp cho cá nuôi. Mặt khác có thể chọn loài ốc bươu vàng làm nguồn thức ăn tươi sống để cho cá ăn.

Trong ao nuôi hoặc bằng bè, cá ăn thức ăn tự chế từ các phụ phẩm nông nghiệp, thức ăn viên (đạm từ 20 – 25%). Nhưng do thả cá nuôi trong vèo với mật độ cao, nên cần thiết phải sử dụng thức ăn dạng viên để dễ dàng kiểm soát lượng thức ăn thừa và hạn chế sự thất thoát thức ăn cũng như kiểm soát được chất lượng nước ao nuôi. Thức ăn công nghiệp được sản xuất tại những hãng có uy tín thường có đầy đủ thành phần cơ bản bao gồm các chất dinh dưỡng cần thiết như đạm, vitamin, lipid....

Cá diêu hồng là loài mắn đẻ, đẻ quanh năm, ấp trứng trong miệng. Có thể ương cá con trong ao hoặc trong chậu, lồng. Khi ương trong ao cần bón phân gây thức ăn tự nhiên để nuôi cá bột, còn khi ương trong lồng, chậu thì không cần bón phân nhưng phải thường xuyên vệ sinh chập, lồng. Môi trường nuôi chủ yếu trong ao hoặc lồng bè. Trong ao, sau 1 năm nuôi, cá đạt 200 – 500g/cn; khi nuôi bè cá lớn nhanh hơn (đạt trọng lượng 200 – 500g/con chỉ 7 – 8 tháng) và tỷ lệ hao hụt thấp.

Hiện nay ở Việt Nam có 3 phương pháp chính để có cá diêu hồng đơn tính đực:

• Phương pháp thủ công: dùng mắt thường phân biệt và tách riêng cá đực và cá cái lúc cá đã phân rõ đực cái bằng phần phụ sinh dục: cá đực có 2 lỗ huyệt, cá cái có 3 lỗ. Cách này dùng cho những ao nuôi nhỏ, có nhiều người cùng làm một lúc. Nhưng hạn chế khi cần có số lượng giống lớn
• Phương pháp di truyền: Bằng phương pháp lai khác loài (khi nuôi chung cá cái loài này với cá đực loài khác hoặc ngược lại) sẽ tạo được cá lai đơn tính hoặc bất thụ. Ví dụ:
  • Cá đực lai với Cá cái
  • Rô phi cỏ O. mosambicus x Rô phi vằn O. niloticus
  • Rô phi O. hornorum x Rô phi đỏ
  • Rô phi O. aureus x Rô phi đỏ

Người ta còn tạo ra rô phi siêu đực (có nhiễm sắc thể YY), khi thả ghép cá siêu đực với cá cái bình thường sẽ cho ra đàn cá có tỷ lệ đực rất cao (lý thuyết là 100%)

• Phương pháp hóa sinh: cho cá bột ăn thức ăn có trộn hormone 17a methyltestosterone (viết tắt là MT) hoặc 17a ethynyltestosterone (ET) trong 21 ngày tuổi đầu tiên. Rất nhiều nước trên thế giới đã áp dụng công nghệ này.Ở Thái Lan đã phát triển công nghệ từ những thập niên 90, ở Đài Loan từ những năm 80 của thế kỷ 20. Ở Việt Nam, từ 1993 cũng đã áp dụng chuyển đổi giới tính cá diêu hồng bằng MT ở nhiều cơ sở sản xuất cá giống.

Cá diêu hồng là một loại cá có chất lượng thịt thơm ngon, thịt cá diêu hồng có màu trắng, trong sạch, các thớ thịt được cấu trúc chắc và đặc biệt là thịt không quá nhiều xương. Đặc biệt là cá có hàm lượng mỡ cao nên ăn rất béo. Cá diêu hồng thường được chế biến thành các món ăn ngon và hấp dẫn như: Cá diêu hồng hấp tương. Cá diêu hồng nấu riêu Lẩu cá diêu hồng. Cá diêu hồng nướng lá sen. Ngoài ra còn cá diêu hồng được sử dụng để làm các món ăn thông dụng khác như các món luộc, chiên, rán, kho….

Có một số thông tin cho rằng một số con cá diêu hồng mập một cách khác thường là do trong thức ăn của cá có chất gây béo phì. Tuy vậy, theo các nhà khoa học, không riêng gì cá mà các vật nuôi khác khi nuôi công nghiệp cũng sẽ phát triển nhanh, lượng mỡ tích tụ trong cơ thể vật nuôi nhiều, đối với cá thì trở nên béo ú, điều đó là bình thường. Có thể vì vậy, chất lượng thịt của cá tuy không ngon bằng nuôi thả tự nhiên nhưng vẫn bảo đảm các thành phần dinh dưỡng, không hề có hóa chất độc hại nào tồn dư trong cá. Vì vậy, không ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng.

Hiện nay giá cá điêu hồng đã khá rẻ là do ngày càng có nhiều người nuôi, năng suất khá cao.

Đối với thức ăn công nghiệp thì bạn cần đảm bảo là lựa chọn thức ăn có độ đạm từ 25-30% là thích hợp nhất. Ngoài ra thì mỗi ngày bạn chỉ nên cho ăn thức ăn công nghiệp bằng 4-5% trọng lượng của cá và chia đều cho 2 buổi sáng và chiều. Như vậy thì cá diêu hồng mới có thể hấp thu tốt các dinh dưỡng trong thức ăn và cũng tránh lãng phí thức ăn công nghiệp vốn tốn nhiều chi phí để mua.

Cách nuôi cá diêu hồng phổ biến nhất là sử dụng thức ăn tự chế. Đây là nguồn thức ăn chủ yếu để cá có thể phát triển. Tùy theo thời điểm phát triển của cá mà bà con có thể cho cá ăn với lượng nhất định:

• Trong tháng đầu bạn cho cá diêu hồng ăn thức ăn với 30% cám gạo và 70% cá, xay nhuyễn nấu chín. Mỗi ngày cho ăn 2 lần và tổng lượng thức ăn 1 ngày chỉ nên cho bằng 7% trọng lượng cơ thể của cá.
• Tháng thứ 02 bạn điều chỉnh lượng thức ăn với 40% cám gạo và 60% cá xay nhuyễn nấu chín. Bạn nên rải thức ăn quanh bờ ao để cá ăn dễ dàng hơn. Thời gian này thì lượng thức ăn cho cá diêu hồng ăn bằng 6% trọng lượng cá.
• Cách nuôi cá diêu hồng từ tháng thứ 3 trở đi sẽ cho cá ăn cám gạo với cá xay tỉ lệ 1:1 và lượng thức ăn 1 ngày sẽ bằng 3-5% trọng lượng cơ thể cả.

Bạn có thể bổ sung thêm các loại rau cỏ hay bèo để cá có thêm dinh dưỡng và phát triển tốt hơn.

Có thể nuôi cá Diêu Hồng thâm canh trong ao, trong lồng hoặc nuôi quảng canh. Trường hợp nuôi trong ao, ao phải được tháo cạn nước, vét bớt bùn đáy, lấp hang hốc, dọn sạch cây cỏ, trang phẳng đáy, dùng vôi để khử chua và diệt cá tạp, phơi nắng khoảng 2-3 ngày, sau đó lấp nước vào ao qua lưới lọc rác.

Đảm bảo chọn nuôi những con khỏe mạnh, vây vẩy hoàn chỉnh, không bị bệnh, màu cá sáng, cỡ đồng đều, phản ứng nhanh nhạy. Nên bắt đầu thời vụ nuôi thả vào cuối tháng 5-6, đảm bảo cứ mật độ 3 con Diêu Hồng/1m2. Thực hiện thay nước ao cá khi phát hiện ao quá bẩn, thay từ 1/3 – 2/3 lượng nước trong ao/1 lần thay. Thường xuyên theo dõi các yếu tố môi trường của ao nuôi cá gồm: độ pH, độ trong, nhiệt độ, oxy,… đảm bảo môi trường nuôi nhốt cá Diêu Hồng lý tưởng nhất

Kỹ thuật nuôi cá diêu hồng cần phải chú ý đến việc kiểm tra nước và kiểm tra tình hình phát triển của cá. Nếu phát hiện thấy cá có dấu hiệu bị bệnh thì cần phải kịp thời xử lý để tránh bệnh lây lan dẫn đến tình trạng cá chết hàng loạt.

Nếu bạn đang băn khoăn không biết nuôi cá diêu hồng khó hay không và kỹ thuật nuôi cá diêu hồng như thế nào thì những thông tin trên sẽ giúp bạn có được câu trả lời đầy đủ nhất. Dù bạn lựa chọn mô hình nuôi cá diêu hồng nào thì những vấn đề trên cũng là điều rất quan trọng để bạn phải lưu tâm khi nuôi giống cá nay.

Cá diêu hồng là loại cá có phần thịt săn, dày mình, thơm ngon rất quen thuộc và được các chị em nội trợ ưa chuộng trong bữa ăn thường ngày. Dưới đây là những món ăn ngon từ cá diêu hồng:

• Cá diêu hồng chiên xù: Món cá diêu hồng chiên xù với phần da cá giòn tan vàng ươm, thịt cá có vị béo ngậy, thơm ngon không tanh. Đặc biệt, khi chấm vào nước mắm chua ngọt sẽ tạo ra độ thanh mát, tươi ngon khó cưỡng.
• Cá diêu hồng hấp hành gừng: Cá diêu hồng sau khi sơ chế và làm sạch, bạn đem ướp cùng 2 thìa hạt nêm, 1 thìa đường, 2 thìa nước tương, nửa thìa muối và ½ thìa tiêu để cho thấm. Tiếp theo, chuẩn bị nấm cắt sợi, hành tây bổ múi cau, gừng và ớt sừng thái sợi, nhồi một phần rau củ này vào bụng cá rồi đem cá hấp đến khi chín đều, mềm.
• Cá diêu hồng kho nghệ: Cá diêu hồng kho nghệ đậm đà, vị thơm ngon chắc thịt, khi ăn cùng cơm nóng rất ngon miệng. Cuối tuần này, bạn hãy trổ tài chiêu đãi cả nhà ngay nhé.
• Cá diêu hồng nướng: Món cá diêu hồng nướng thịt thơm lừng, vị ngọt tự nhiên của cá mang đến hương vị rất khó quên.
• Cá diêu hồng sốt chanh dây: Cá diêu hồng chọn con thật tươi, mua về làm sạch, bỏ ruột vây, vẩy rồi xẻ 3 đường trên thân cá giúp cá thấm gia vị và đẹp mắt hơn.
• Canh chua cá diêu hồng: Ngoài cá món kho, rán, chiên thì cá diêu hồng nấu canh chua cũng là một món ăn rất được yêu thích và phổ biến.
• Cá diêu hồng chưng tương: Cá diêu hồng chưng tương là một món ăn khá lạ miệng tuy nhiên cách chế biến lại siêu đơn giản đấy nhé.