Bài soạn văn số 3

Chuẩn bị Soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây

Câu 1 (trang 19, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Tóm tắt được nội dung bao quát của văn bản (Câu chuyện kể lại sự kiện gì? Xảy ra trong bối cảnh thời gian, không gian như thế nào? Có chi tiết thần kì nào?).

Lời giải

Câu chuyện kể lại sự kiện: bực tức vì Đăm Săn có vợ đẹp, Mtao Mxay đã bắt vợ của Đăm Săn. Nghe tin vợ bị bắt, Đăm Săn đến đánh Mtao Mxay. Bằng tài năng của mình, Đăm Săn đã hạ gục Mtao Mxay, trừng phạt tội ác mà hắn gây ra.

Thời gian: khi nghe tin vợ bị bắt cóc.

Không gian: tại nhà Mtao Mxay.

Chi tiết thần kì: vẻ ngoài và sức mạnh phi thường của Đăm Săn.

Câu 2 (trang 19, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Nhân vật chính là ai? Có điểm gì nổi bật?

Lời giải

- Nhân vật chính trong văn bản là: Đăm Săn

- Đặc điểm nổi bật:

• Sức mạnh phi thường.
• Ăn không biết no, uống không biết say.
• Giọng hào sảng.
• Giàu có.
• Ai gặp cũng sợ.
• Có lí tưởng sống.

Câu 3 (trang 19, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Câu chuyện gửi gắm thông điệp gi?

Lời giải

Thông điệp: người giàu tình thương, tài giỏi, biết bảo vệ hạnh phúc cho gia đình và bộ tộc là người luôn nhận được sự nể trọng, tôn kính của mọi người.

Câu 4 (trang 19, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Liên hệ, kết nối với kinh nghiệm sống của bản thân để hiểu thêm câu chuyện.

Lời giải

Câu chuyện về Đăm Săn giống như tựa lời của Hồ Chủ tịch “Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Chúng ta cần trau dồi cả trí tuệ lẫn tình cảm. Nhất là khi trở thành một nhà lãnh đạo, một người đứng đầu, không thể chỉ chăm chăm vào trí tuệ mà quên đi tình cảm và cũng không thể chú trọng vào tình cảm mà mất đi lí trí. Phải giữ một cái đầu lạnh và trái tim nóng, đấy là kinh nghiệm sống của chính em.

Đọc hiểu bài Chiến thắng Mtao Mxây

Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 19, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Màu sắc văn hóa Tây Nguyên thể hiện qua các yếu tố nào?

Lời giải

Màu sắc văn hóa Tây Nguyên được thể hiện qua:

• Đầu sàn đẽo hình Mặt Trăng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói.
• Cầu thang rộng một lá chiếu, người nối đuôi nhau lên xuống mà khiêng một ché đuê vẫn không sợ chật.

Câu 2 (trang 20, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Chú ý chi tiết miêu tả ngoại hình Mtao Mxây

Lời giải

Ngoại hình Mtao Mxay:

• Khiên tròn như đầu cú.
• Trông dữ tợn như một vị thần.
• Khố sọc gấp bỏ múi, mặc một cái áo dày nút.
• Dáng tần ngần, mỗi bước mỗi đắn đo giữa một đám đông mịt mù như trong sương sớm.

Câu 3 (trang 21, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Chú ý biện pháp nghệ thuật được sử dụng để miêu tả hình ảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây.

Lời giải

Biện pháp nghệ thuật được sử dụng: nói quá.

Câu 4 (trang 21, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Chú ý chi tiết ông trời giúp đỡ Đăm Săn.

Lời giải

Chi tiết:

- Vậy thì cháu lấy một cái chày mòn ném vào vành tai hắn (Mtao-Mxay) là được.

Câu 5 (trang 22, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Lời nói và hành động của dân làng cho biết tình cảm của cộng đồng đối với tù trường Đăm Săn như thế nào

Lời giải

Tình cảm: cộng đồng tự hào về tù trưởng. Họ đón vị anh hùng – người đứng đầu của bộ tộc trở về trong chiến thắng. Mọi người đón chào những người dân mới, mở tiệc ăn mừng. Chiến thắng của Đăm Săn khiến cho bộ tộc thêm phần hùng mạnh.

Câu 6 (trang 24, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Tưởng tượng không khí ăn mừng của dân làng đối với chiến thắng của Đăm Săn

Lời giải

Tưởng tượng: Một khung cảnh hân hoan, hò reo vui sướng. Người người trong bộ tộc phấn khích. Họ tổ chức ăn mừng bên tiếng nhạc điệu dân tộc, tiếng chiêng kêu, những bàn trải đầy món ngon, thức uống mê say. Đó là không khí náo nhiệt, nhộn nhịp, hào sảng đối với chiến thắng của Đăm Săn.

Câu 7 (trang 24, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Chú ý vẻ đẹp kì vĩ, phi thường của người anh hùng Đăm Săn

Lời giải

Vẻ đẹp:

• Chàng nằm trên võng, tóc thả trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa.
• Chàng Đăm Săn uống không biết say, ăn không biết no, chuyện trò không biết chán.
• Một tù trưởng đầu đôi khăn nhiễu, vai mang nài hoa, đánh đâu đập tan đó.

Câu 8 (trang 25, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Chú ý nghệ thuật miêu tả nhân vật Đăm Săn

Lời giải

Nghệ thuật miêu tả nhân vật Đăm Săn: biện pháp nói quá.

Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1 (trang 25, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Nêu những sự kiện chính trong văn bản Chiến thắng Mtao Mxây. Hãy chỉ ra lời người kể chuyện, lời nhân vật, chi tiết thần kì trong văn bản.

Lời giải

• Những sự kiện chính:
• 2 trận đấu giữa Đăm Săn và Mtao-Mxay.
• Đăm Săn ăn mừng chiến thắng.
• Lời người kể chuyện: là những đoạn văn ngắn, không có hội thoại.
• Lời nhân vật: Đăm Săn, Mtao-Mxay, Ông trời, Dân trong làng, Dân làng được thể hiện ở chữ in hoa.
• Chi tiết thần kì:
  • Trong cuộc chiến đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxay “Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô, Chàng chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây”; “Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc. Chòi lẫm đổ lăn lóc. Cây cối chết rụi. Khi chàng múa dưới thấp, vang lên tiếng đĩa khiên đồng. Khi chàng múa trên cao, vang lên tiếng đĩa khiên kênh. Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nút, ba đồi tranh bật rễ bay tung. Cây giáo thần, cây giáo dính đầy những oan hồn của chàng nhằm đùi Mtao Mxay phóng tới, trúng nhưng không thủng. Chàng đâm vào người Mtao Mxay cũng không thủng”.
  • Trong miêu tả vẻ đẹp của Đăm Săn “ uống không biết say, ăn không biết no, chuyện trò không biết chán”; “Bắp chân chàng to bằng cây xà ngang, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sấm dậy, chàng nằm sấp thì gãy rầm sàn, chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc”.

Câu 2 (trang 25, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Nhân vật người anh hùng Đăm Săn được miêu tả với những đặc điểm nổi bật nào? Chỉ ra những chi tiết cho thấy sự đối lập giữa Đăm Săn với Mtao Mxây.

Lời giải

- Đặc điểm nổi bật:

• Có ngoại hình cường tráng.
• Sức mạnh phi thường.
• Người đứng đầu có tài lẫn đức: dũng cảm, có lòng yêu thương.
• Lí tưởng sống cao đẹp.

- Sự đối lập
Đăm Săn

• Thái độ
• Tự tin, bản lĩnh.
• Cường tráng, phi thường.
• Thái độ của dân làng. Tự hào, kính trọng, nể phục

Mtao Mxây

• Do dự, sợ hãi, tức giận.
• Yếu, hèn nhát.
• Nghi ngờ, không dành niềm tin, sự yêu thích tới Mtao Mxay.

Câu 3 (trang 25, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Nêu và phân tích tác dụng của một biện pháp nghệ thuật tiêu biểu trong văn bản (ví dụ: so sánh, phóng đại, đối lập, tương phản,...).

Lời giải

Một biện pháp tiêu biểu trong văn bản chính là biện pháp nói quá. Trong văn bản, người viết miêu tả sức mạnh của Đăm Săn và cuộc chiến giữa 2 tù trưởng Đăm Săn với Mtao Mxay với những lời lẽ li kì, hấp dẫn.

Tác dụng:

• Tạo ấn tượng cho người đọc về hình tượng người anh hùng Đăm Săn.
• Câu văn trở nên lôi cuốn, hấp dẫn bạn đọc.
• Thể hiện trí tưởng tượng phong phú, bay bổng của người viết.

Câu 4 (trang 25, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Hãy làm sáng tỏ một đặc điểm nổi bật của thể loại sử thi được thể hiện trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây.

Lời giải

Một trong những đặc điểm nổi bật của sử thi được thể hiện trong đoạn trích chính là yếu tố kì ảo. Trong đoạn trích, người viết đã thành công miêu tả về Đăm Săn hiện lên với vẻ ngoài và sức mạnh phi thường. Câu văn không có thực nhưng lại lôi cuốn, hấp dẫn bạn đọc ngay từ khi bắt đầu.

Câu 5 (trang 25, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Phân tích một số câu nói và hành động của dân làng trước chiến thắng của Đăm Săn để làm rõ tình cảm của cộng đồng Ê-dê đối với người anh hùng.

Lời giải

Phân tích:

• Khi Mtao Mxay thua trận trước Đăm Săn, người dân trong làng ai nấy đều vui mừng, trái ngược với lẽ thông thường, tưởng chừng như khi chứng kiến người đứng đầu bộ tộc mình thua, mọi người sẽ buồn, bắt đầu lo sợ, nhưng không, tất cả người trong làng lại vui mừng. Có thể thấy, Mtao Mxay không phải là một người tù trưởng tốt.
• Ngược lại với Mtao Mxay, khi nghe tin Đăm Săn giành chiến thắng, dân làng đều hân hoan, hồ hởi. Người dân trong làng đều muốn được về tù trưởng Đăm Săn, bởi người ta biết cái tài và cái đức của Đăm Săn.
• Từ đây, người Ê-đê dành tình cảm, sự coi trọng tới Đăm Săn nhiều hơn Mtao Mxay. Họ mong muốn một cuộc sống bình yên, hạnh phúc, có người đứng đầu hội tụ tài năng lẫn tình cảm.

Câu 6 (trang 25, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Đoạn trích phản ánh và ca ngợi điều gì? Điều ấy có còn ý nghĩa với cuộc sống hôm nay không? Vì sao?

Lời giải

Đoạn trích phản ánh cuộc chiến giữa hai tù trưởng. Qua cuộc chiến, người viết ca ngợi về Đăm Săn - nhà tù trưởng đáng để người dân coi trọng. Hình tượng Đăm Săn hiện lên với lí tưởng cao đẹp, muốn gây dựng một buôn làng hạnh phúc, bình yên. Và đó chính là ước muốn của người dân. Chiến đấu với Mtao Mxay không chỉ là cuộc chiến cá nhân, mà đó là cuộc chiến cộng đồng.

Điều ấy còn ý nghĩa đến ngày hôm nay. Bởi suy cho cùng, thứ người ta muốn hướng đến là vẻ đẹp, niềm vui, sự hạnh phúc. Không ai trong chúng ta muốn hay ở bên cạnh một nhà lãnh đạo thiếu tài lẫn đức. Chúng ta đấu tranh giành lấy cái tốt. Đó là đích đến của chúng ta, dù ở thời đại nào.

Câu 7 (trang 25, SGK Ngữ Văn 10, tập 1)

Đề bài: Hãy minh hoạ trận chiến đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây bằng một bức vẽ hoặc một đoạn văn miêu tả (khoảng 8-10 dòng).

Lời giải

Cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxay thật li kì và hấp dẫn! Mtao Mxay thoạt nhìn tự tin, tưởng chừng sẽ giành chiến thắng trước Đăm Săn. Nhưng không, Mtao Mxay đã thể hiện sự hèn nhát khi nghĩ rằng Đăm Săn đâm lén khi mình đi xuống. Một cuộc chiến cho chúng ta nhiều tiếng cười. Cùng là tù trưởng với nhau nhưng Mtao Mxay luôn có sự yếu thế, múa khiên yếu ớt, chạy khắp nơi để tránh đường khiên của Đăm Săn. Sang hiệp đấu thứ hai, cây giáo liên tục vào Mtao Mxay. Và kết quả, ai nấy đều có câu trả lời cho chính mình, Đăm Săn giành chiến thắng. Mtao mxay van nài cầu xin sự sống nhưng với tội ác mà hắn đã gây ra, Đăm Săn không thể tha thứ.