Cuộc chiến ở Cajamarca
Trận Cajamarca, nhiều học giả đương thời thích gọi nó là Thảm sát Cajamarca là cuộc phục kích và bắt giữ nhà cai trị Inca Atahualpa bởi một lực lượng nhỏ người Tây Ban Nha do Francisco Pizarro lãnh đạo. Vào ngày 16 tháng 11 năm 1532, người chinh phục người Tây Ban Nha Francisco Pizarro đã phục kích nhà cai trị Inca Atahualpa, ở Cajamarca, ngày nay là Peru. Việc tàn sát hàng ngàn quý tộc Inca không vũ trang đã gây ra một cuộc đấu tranh lâu dài giữa người Tây Ban Nha và người Inca.
Cuộc đối đầu tại Cajamarca là đỉnh điểm của cuộc đấu tranh kéo dài hàng tháng liên quan đến hoạt động gián điệp, lừa đảo và ngoại giao giữa những người Pizarro và người Inca thông qua các sứ thần tương ứng của họ. Người Tây Ban Nha đã giết hàng nghìn cố vấn, chỉ huy và những người hầu cận không vũ trang của Atahualpa tại quảng trường lớn Cajamarca và khiến lực lượng vũ trang của ông bên ngoài thị trấn phải bỏ chạy. Việc chiếm được Atahualpa đánh dấu giai đoạn mở đầu của cuộc chinh phục nền văn minh tiền Colombo của Peru.
Sau nhiều tháng ngoại giao và gián điệp, Pizarro đã mời nhà cai trị Inca đến quảng trường lớn Cajamarca. Atahualpa đồng ý và mang theo 80.000 người, với một tùy tùng bên trong không vũ trang để thể hiện thiện chí. Trong khi đó, người của Pizarro trốn trong thành phố. Một tu sĩ từ phía Tây Ban Nha đã đưa cho nhà lãnh đạo một cuốn kinh thánh (mà Atahualpa không biết cách mở) và yêu cầu nhà vua chấp nhận Cơ đốc giáo. Nhà vua từ chối, người Tây Ban Nha dùng súng tấn công đội quân không vũ trang, Atahualpa bị bắt và cuối cùng bị hành quyết.
