Khu di tích lịch sử Đền thờ Tản Viên Sơn Thánh
Khu di tích lịch sử Đền thờ Tản Viên Sơn Thánh nằm ở sườn Tây của dãy núi Ba Vì – ngọn núi cao và linh thiêng bậc nhất Việt Nam, án ngữ phía Tây kinh thành Thăng Long xưa. Ngoài Tản Viên, trên Ba Vì còn có các núi cao là Ngọc Lĩnh, Tương Miêu, U Bò, Núi Tre, Ghẹ Đùng, Trăm Voi, Ngọc Hoa (đặt theo tên của công chúa con vua Hùng thứ 18 được gả cho Sơn thánh Tản Viên) và núi Vua. Núi Vua cao tới 1296m. Trên đỉnh núi Vua có đền thờ Đức Hồ Chí Minh.
Theo truyền thuyết, vào thời đại mà các vị thần vẫn dẫn dắt loài người thần núi Tản Viên, Sơn thánh Tản Viên, còn được gọi là Sơn Tinh, lấy công chúa Ngọc Hoa, con Hùng Duệ Vương (Hùng Vương thứ 18). Cuộc hôn nhân này dẫn đến cuộc đấu truyền kiếp giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh. Khu vực quanh núi Ba Vì, nhiều tên đất, tên làng, tên vạt đồi đồng nội, dòng sông, khe suối, địa danh, địa hình, địa vật, đầm hồ, bờ bãi, đình, đền, miếu mạo và con người gắn liền với sự tích Sơn Tinh, Thủy Tinh.
Khu di tích lịch sử Đền thờ Tản Viên Sơn Thánh gồm ba ngôi đền (đền Thượng, đền Trung, đền Hạ)
- Đền Thượng hay còn gọi là Chính cung Thần điện, nằm trên độ cao 1227m, thuộc địa phận xã Ba Vì. Theo truyền thuyết, đền có từ thời An Dương Vương (vị vua lập triều Âu Lạc, trị vì 257- 208 TCN/208 – 179 TCN)
- Đền Trung hay còn gọi là Trung Cung, tọa lạc ở nửa phía Tây núi Ba Vì, xã Minh Quang, có độ cao khoảng 500m. Đền được xây dựng từ thời Lý, đã qua nhiều lần trùng tu. Là ngôi đền có quy mô hoành tráng và có vị trí đẹp nhất trong các đền thờ Tản Viên ở sườn Tây núi Ba Vì.
- Đền Hạ còn có tên gọi là Tây cung (trong hệ thống Tứ cung của xứ Đoài: Bắc Cung thuộc xã Tam Hồng, huyện Vĩnh Lạc, Vĩnh Phúc; Nam Cung thuộc xã Tản Lĩnh; Tây Cung thuộc xã Minh Quang, huyện Ba Vì, Hà Nội; Đông Cung thuộc phường Trung Hưng, thị xã Sơn Tây, Hà Nội) là một ngôi chùa cổ nằm dưới chân núi Tản Viên bên dòng sông Minh Quang xã. Tương truyền, đền Hạ xuất hiện muộn hơn đền Trung và đền Thượng
Vị trí: Nằm trên địa bàn hai xã Minh Quang và Ba Vì, thuộc huyện Ba Vì, Hà Nội
